وجوب زکات و زکات فطره و نماز عید

گفته شده است تشریع زکات اموال پس از جنگ بدر در سال دوم هجری و پس از وجوب زکات فطره زکات قطره یک زکات سرانه است که مقدار سه کیلو گندم یا آرد یا برنج یا خرما و یا امثال آن و یا پول آنها از برای هر نفر داده می شود و ان بر هر فرد و بر تمام عیال و نان خور او واجب می شود. صفوان جمال گوید: از حضرت صادق (ع) از زکات فطره پرسیدم فرمود: بر «صغیر» و «کبیر» و «حر» و «عبد» واجب است از قرار هر نفر یک صاع گندم یا خرما یا کشمش رخ داده است. و نظری نیز وجود دارد که وجوب زکات را در سال سوم و قول ضعیف دیگری سال چهارم را سال وقوع این امر شمرده است. قائلان به وجوب زکات در مکه به آیات زیر استدلال می کنند:
1- گروهی از آیات وجود دارند که در آنها سخن از زکات اموال آمده و این آیات در مکه نازل شده اند مانند:
الف- آیه: «فسأ کتبها للذین یتقون و یوتون الزکاة...»؛ «برای آنها که تقوا پیشه کنند و زکات بپردازند و... مقرر خواهم کرد». (اعراف/ 156)
ب- آیه: «والذین هم للزکاة فاعلون»؛ «و آنها که زکات را پرداخته و امر خدای را بجا می آورند». (مومنون /4) 
ج- و آیه: «الذین یقیمون الصلاه و یوتون الزکاة»؛ «کسانی که نماز را به پا داشته و زکات می پردازند» (نحل/ 3) 
د- و آیه: «الذین لایوتون الزکاة و هم بالاخره هم کافرون»؛ «کسانی که زکات نمی پردازند و ایشان به آخرت کافراند». (فصلت/7) 
د- و آیه: «... و ما آیتیتم من زکاة تریدون وجه الله فاولئک هم المضعفون»؛ «و آنچه به عنوان زکات می پردازید و تنها رضای خدا را می طلبید مایه برکت بوده و کسانی که چنین می کنند دارای پاداش مضاعف اند».(روم /39) 
و در آیه 73 از سوره انبیاء که سخن از اسحاق و یعقوب، لوط و ابراهیم آمده است فرمود: «واوحینا الیهم فعل الخیرات و اقام الصلاه و ایتاء الزکاة»؛ «و برایشان (یعنی اسحاق و یعقوب و لوط و ابراهیم) انجام کارهای نیک و برپا داشتن نماز و پرداخت زکات را وحی کردیم».(انبیاء /73). که این آیه نشان دهنده وجوب زکات در امم گذشته است و می دانیم این حکم در امت آخر نسخ نشده است پس زکات باید در مکه واجب شده باشد.
2- دومین دلیل برای اثبات وجوب زکات در مکه روایتی است که ابوطالب از رسول اکرم (ص) نقل کرده است. ابوطالب از قول رسول الله گفته است که خداوند او را به صله ارحام و برپایی نماز و پرداخت زکات امر کرده و بدین جهت فرستاده. بنابراین پرداخت زکات به موازات صله رحم و برپایی نماز مطرح و تشریع شده و این امر در مکه رخ داده است.
3- در «تدریب» ج 2 ص 212 از قول طبرانی در «اوسط» آمده است: جریر ابن عبدالله بجلی گفت: هنگامیکه نبی اکرم (ص) مبعوث شد نزد او رفتم تا با او بیعت کنم پس آن حضرت فرمود: «برای چه کاری آمده ای؟! ای جریر!» گفتم: «آمده ام تا به دست تو اسلام بیاورم»، پس آن حضرت به من فرمود شهادت بده به اینکه «نیست خدایی جز الله» و اینکه «من محمد، رسول خدا هستم» و نمازهای واجب را به جا بیاور و زکات واجبه را بپرداز».
از این روایت نیز فهمیده می شود که تشریع زکات در مکه و از همان اوایل رخ داده است.
4- مرحوم کلینی در فروع کافی ج 3 ص 498 روایتی را با سندی معتبر از قول امام جعفر صادق و پدر بزرگوارش (ع ) نقل می کند که چنین است: [قال: فرض الله الزکاة مع الصلاة] (این حدیث در وسائل الشیعه ج 4 ص 5 نیز آمده است). ترجمه: خداوند متعال زکات را به همراه نماز از همان ابتدا واجب فرمود.
گفته شده است: زکات فطره پس از جنگ بدر بعد از تقسیم غنائم آن جنگ در سال دوم هجری تشریع شد و در همان سال رسول خدا (ص) به همراه مردم برای اقامه نماز عید فطر به مصلی رفته و در همانجا یک یا دو گوسفند را بدست مبارک خود ذبح فرمود.

منـابـع

کلیــد واژه هــا