حق جویی فطری انسان

خداوند در قرآن کریم می فرماید: «الذین امنوا بایاتنا و کانوا مسلمین؛ همان کسانی که به آیات ما ایمان آوردند و تسلیم بودند» (زخرف/ 69)، اساسا گوهر انسانیت، حق جویی است. خدا انسان را به حکم فطرت که به او داده حق خواه قرار داده است. حالتی به انسان داده که عاشق و علاقمند حق و حقیقت است. حق پرستی و حق دوستی و حقیقت خواهی، گوهر و جوهر حقیقت انسان است. اسلام فطری هم یعنی این، اسلام که در فطرت انسان هست یعنی همین. در حدیث آمده است: «کل مولود یولد علی الفطرة فابواه یهودانه أو ینصرانه أو یمجسانه؛ هر فرزندی بر فطرت حقیقی خود متولد می شود اما این والدینش هستند که او را دین یهود، مسیحی یا مجوس بار می آورند». خداوند هر کسی را بر فطرت اسلام و بر فطرت تسلیم به سوی حقیقت آفریده و آنچه که در درجه اول برای هر کسی واجب و لازم است این است که نگذارد عناد با حقیقت در روحش رشد کند و اگر عناد رشد کرد انسان به حالت ضد خودش در می آید یعنی انسان می شود ضد انسان. چگونه؟ به این صورت که دشمن حق می شود، با حق و حقیقت کینه پیدا می کند، کینه با حقیقت پیدا می کند و اگر انسان به این حالت درآمد و این موجودی که شیفته و عاشق حقیقت آفریده شده است، در عمل راهی را گرفت و رفت و رفت تا خودش را به صورت یک دشمن و یک موجود کینه ورز با حقیقت قرار داد، باید بگوییم یک دور 180 درجه ای زده است. پس مسأله قبول نداشتن حق و حقیقت یک مطلب است، دشمن حق و حقیقت بودن یک مطلب دیگر است.
غیر مسلمانانی که قاصرند نه مقصر یعنی اگر مسلمان نیستند به دلیل این است که دستشان نرسیده، نه اینکه به آنها عرضه شده و تعصب و عناد و لجاج ورزیده اند، ولی آن سلامت روح خودشان را در آن حد حفظ کرده اند که اگر حقیقت بر آنها عرضه می شد با آن نمی جنگیدند، هرگز خداوند اینها را عذاب نمی کند چون تقصیری نکرده اند. اینها را به اصطلاح فقهی می گویند قاصر، ولی اگر انسان رسید به آنجا که حق و حقیقت بر او عرضه بشود و وی عنادی، تعصبی، لجاجی، استکباری بورزد، معذب خواهد بود. این است که قرآن همواره کلمه کفر می آورد که به معنی عناد ورزیدن است. کلمه استکبار می آورد. کلمه جحود می آورد.
یک سوال مطرح است و آن این که آیا هر کسی که به پیغمبر ما ایمان نداشته باشد لزوما اهل جهنم است؟ جوابش این است که آیا ایمان ندارد به دلیل اینکه بر او عرضه نشده است و بدون تقصیر ایمان ندارد یا ایمان ندارد از راه اینکه در تحصیل حقیقت کوتاهی کرده، یا حقیقت عرضه هم شده معذلک تعصب و لجاج ورزیده؟ اگر قسم دوم باشد قطعا اهل جهنم است ولی قسم اول نه، اینجور نیست. قطعا نمی شود گفت. انسان قاصر را که حجت بر او تمام نشده است خداوند متعال عذاب نمی کند: «من اهتدی فانما یهتدی لنفسه و من ضل فانما یضل علیها و لا تزر وازرة وزر اخری و ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا؛ هر که به راه آید تنها به سود خود به راه آمده و هر که بیراهه رود تنها به ضرر خود بیراهه رفته است و هیچ باربرداری بار گناه دیگری را برنمیدارد و ما عذاب کننده نبوده ایم تا وقتی که رسولی بفرستیم» (اسراء /15)

منـابـع

کلیــد واژه هــا