زیر و رو شدن تمام شئون دنیا در قیامت

در آیه 3 سوره واقعه درباره قیامت آمده: «خافضة رافعة؛ پایین برنده است و بالا برنده، پست کننده است و بلند کننده.» یک مصداق واضح از پست کردن و بلند کردن این است که خیلی از بلندهای در دنیا، آنهایی که در دنیا در مقامات رفیع قرار گرفته اند آنجا پستند و خلیی افرادی که در دنیا پست و حقیر و کوچک شمرده می شوند آنجا بالا هستند. در آنجا بالاهای دنیا پست خواهند شد و پست های دنیا بالا خواهند شد. نه مقصود این است که هر بالایی پست می شود و هر پستی بالا، بالاهایی از بالا به پایین خواهند آمد و پایین هایی از پایین به بالا خواهند رفت. البته بدون شک این یک مصداقش است، ولی همان طور که بسیاری یا همه مفسرین گفته اند مقصود این است که تمام شئون دنیا در آنجا زیر و رو می شود یعنی اصلا عالم زیر و رو می شود، باطن هایی ظاهر می شود و ظاهرهایی باطن.
البته آن تعبیر امام علی (ع) در مقام امتحان هاست ولی در آنجا هم صادق است: مثل دیگی که وقتی به جوش می آید آن چیزهایی که در زیر است رو و آنهایی که در رو هست می رود زیر: «لتبلبلن بلبلة و لتغربلن غربلة و لتساطن سوط القدر حتی یعود اسفلکم اعلاکم و اعلاکم اسفلکم» (نهج البلاغه، خطبه 16). می فرماید در آینده امتحاناتی پیش خواهد آمد، مورد ابتلا قرار خواهید گرفت چگونه، و غربال خواهید شد چگونه. مثل غربالی که به دست یک -در خراسان می گویند- "رهواردار" است که وقتی تکان می دهد این دانه ها پایین (و) بالا می روند، ریزها در می روند و درشت ها باقی می مانند، همین طور تکان های سختی بر شما مسلمین وارد خواهد شد و مانند غربال عده ای خارج خواهید شد، و آنچنان که دیگر (حاوی آب و مواد دیگر) وقتی که زیرش آتش و حرارتی نباشد یک حالت آرامشی دارد، جسم هایی که سنگین تر هستند و وزن مخصوصشان از آب بیشتر است پایین می روند سنگین ترها زودتر می رود و سبک ترها دیرتر، همین قدر که حرارت آمد و آن را جوش آورد، می بینید مثلا آن نخود یا آن لوبیایی که در آن ته خوابیده بود چگونه قل می زند می آید بالا، وضع جامعه مردم هم در حرارت امتحانات این جور می شود، زیرها بالا می آیند، بالاها زیر می روند، خلاصه انقلاب به تمام معنا. کلمه ''انقلاب'' هم -که امروز معمول شده و انقلابات اجتماعی را ''انقلاب'' می گویند- یعنی زیر و رو شدن.
این «خافضة رافعة» (را) مفسرین هم تعبیر به "تقلیب" کرده اند یعنی تمام عالم زیر و رو می شود، چون در آیات دیگر قرآن کریم هم هست: «یوم تبدل الارض غیر الارض و السموات و برزوا لله الواحد القهار؛ روزی که زمین به زمین دیگر و آسمان ها (به آسمان های دیگر) مبدل شود، و (مردم) در برابر خدای یگانه قهار ظاهر شوند» (ابراهیم/ 48). مثلا در انسان ها، باطن ها که در اینجا همه مستور و مخفی است، همه ظاهر می شود و این ظاهرها در تحت سیطره آن باطن ها مخفی می شود. در اینجا حکومت بر ظاهر است. همه ما در اینجا یک عده انسان های خیلی مؤدب و معقولی هستیم که در اینجا نشسته ایم یا در خیابان ها داریم راه می رویم، همه مثل همدیگر هستیم و همه هم انسان هستیم ولی باطن های ما ممکن است از زمین تا آسمان تفاوت داشته باشد، در باطن، یکی زیبا باشد یکی زشت، یکی انسان باشد یکی غیر انسان. در اینجا ظاهر بر باطن غالب و حاکم است یعنی باطن مخفی است. ولی در آنجا قضایا که زیر و رو می شود ظاهرها تابع باطن هاست یعنی هر کسی حشرش بر اساس همان نیت و باطنش است، باطنش هر جور هست ظاهرش هم تابع باطنش است یعنی اگر فرض کنید یک آدم با باطن یک گرگ شبیه است دیگر ظاهرش هم ظاهر همان گرگ خواهد شد. به هر حال در عالم آخرت اوضاع تغییر می کند، همه چیز زیر و رو می شود.
یا مثلا در این دنیا نظام اسباب حاکم و ظاهر است (نه اینکه در آن دنیا نظام اسباب نیست)، مسبب الاسباب با چشم ها دیده نمی شود، انسان باید با دیده عقل دقت کند و در واری این اسباب، مسبب الاسباب را ببیند. ولی در آنجا فقط مسبب الاسباب است که نمایان است، اسباب مخفی است یعنی هر کسی می بیند که آن اسبابی هم که تا حالا می دید واقعا اسباب هستند یعنی زمام کارها به دست پروردگار است، «لمن الملک الیوم لله الواحد القهار؛ امروز از آن کیست فرمانروایی؟ از آن خداوند یکتای قهار است» (غافر/ 16). الان هم همین طور است، الان هم «لم یکن له شریک فی الملک؛ و برای او شریکی در فرمانروایی نبوده است» (فرقان/ 2)، ولی اکنون این مطلب ظهور ندارد مگر برای کسانی که اهل حقیقت هستند و حقیقت را می بینند.

منـابـع

کلیــد واژه هــا