شوش

شوش (سوزا) شهری باستانی واقع در یک صد و پنجاه کیلومتری شرق رود دجله در استان خوزستان از دوران امپراتوری ایلامیان، پارس ها، و پارت ها است. علاوه بر یک شهر باستانی، به سبب اخلاص مسلمانان شیعه و یهودیان ایران به حضرت دانیال، شوش یک دهکدهٔ مسکونی است.
شوش یکی از قدیمی ترین سکونت گاههای شناخته شدهٔ منطقه است، احتمالاً به سال 4000 پیش از میلاد پایه گذاری شده، با وجود اینکه نخستین آثار یک دهکدهٔ مسکونی در آن مربوط به 7000 سال پیش از میلاد هستند.
شهر باستانی شوش روزگاری مرکز برخورد دو تمدن مهم بوده، که هر یک به سهم خود در دیگری تأثیر داشته است، یکی تمدن جلگه میانرودان و دیگری تمدن خود فلات ایران. قرار گرفتن این منطقه در شمال خلیج فارس و نیز همسایگی با میانرودان در پیدایش این وضع ویژه تأثیر بسیاری داشته است.
نبرد خونین آشور بانیپال بر ضد شوش در این نقش برجسته ثبت گردیده است، که غارت شهر شوش را در 647 پیش از میلاد نشان می دهد. در اینجا آتش از شهر زبانه می کشد، در حالی که سربازان آشوری شهر را با کلنگ و دیلم واژگون می کنند و غنایم را به خارج از شهر حمل می کنند. شوش در دوره هخامنشیان شکوه گذشته خویش را باز یافته و چهارراه شرق و غرب گردید. با توجه به اهمیت و موقعیت جغرافیایی و سیاسی خاص شوش بود که راههای بسیاری و به ویژه راه بزرگ موسوم به «راه شاهی» ارتباط این شهر را به نقاط گوناگون جهان برقرار کرد. جاده شاهی که در دوره هخامنشیان و به دستور داریوش بزرگ ساخته شد، شهر شوش، پایتخت سیاسی دولت هخامنشیان را به پاسارگاد، تخت جمشید و دیگر شهرهای امپراتوری، از جمله شهر نامی سارد پایتخت کشور لیدی پیوند می داد.
می توان گفت اداره سرزمین پهناور ایران و حفظ امنیت آن و انتقال سریع یگان های نظامی و گسترش بازرگانی و ترابری و تسهیل در امر مسافرت از مهم ترین عوامل ساخت و گسترش شبکه راه ها در این دوره بوده است.
از سوی دیگر ایجاد راه ها و برقراری امنیت و تسهیل و بازرگانی، خود موجب پیوند و آشنایی ملت های گوناگون گردید که این امر مایه انتقال فرهنگ ها و باورهای گونه گون گردید و بسیاری از نظرات فلسفی و باورهای دینی از این راه میان ملت ها مبادله شد.

امروزه شهر شوش در شمال استان خوزستان از یادمان های تاریخی کهن؛ دیگر آن شکوه و اهمیت دیرین خود را دارا نیست. اعراب نام السوس را بر این شهر اطلاق کردند و هم اکنون اکثریت ساکنان شهر و روستاهای شوش را اعراب قبایل بنی لام و بنی کعب و بنی کنانه تشکیل می دهند. (جهت کسب اطلاعات بیشتر به آدرس: www.shoushcity.net و یا www.shoush.ir مراجعه کنید.)

موقعیت این شهرستان
شهرستان شوش دانیال (ع) با 5/6 کیلومتر مربع مساحت در 24 کیلومتری جنوب غربی دزفول و 115 کیلومتری شمال غربی اهواز بین 32 درجه و 2 دقیقه عرض شمالی و 47 درجه و 1 دقیقه طول شرقی نسبت به نصف النهار گرینویچ قرار دارد. بلندی شهر شوش از سطح دریا 87 متر و فاصله هوایی تا تهران 479 کیلومتر است. فاصله زمینی شوش تا تهران 766 کیلومتر، تا اهواز 115 کیلومتر، تا دزفول 24 و تا اندیمشک 38 کیلومتر است. حدود 1329 هـ.ش به بخش تبدیل شد.

شوش باستانی
شهر باستانی شوش از مراکز تمدن قدیم، از معروفترین شهرهای دنیا، پایتخت صدها ساله مملکت عیلام و همچنین پایتخت زمستانی امپراطوری هخامنشی بوده است.

توصیفات اسطوره ای شوش
حمدالله مستوفی نویسنده کتاب نزهة القلوب، بنای آنرا به مهلانیل بن قنیان بن انوش بن شیث بن آدم ابوالبشر نسبت داده است و می گوید: این اولین شهری است که در خوزستان بنا کردند و هوشنگ بر عمارت آن افزوده و قلعه ساخت وبرآن قلعه قلعه ای دیگر در نهایت استحکام بنا نمود.

بنای شوش باستانی
شاپور ذوالاکتاف تجدید عمارت آن شهر کرد و شاهپور خره خواند.
در طبقات پایین تر این شهر آثاری بدست آمده که باستان شناسان آنها را مربوط به 8 هزار سال پیش می دانند، نام این شهر در تورات شوش یا شوشن آمده است.

توصیفات مورخین از شوش
حمزه اصفهانی شوش را چنین توصیف نموده: شوش به معنی شهر زیبا، باصفا، خوب و لطیف.
در تورات و در قاموس موسی درباره شوش آمده است: شوشن یا شوشان در زبان عبری به زبان زنبق بوده، در یونان سوسنای می گفتند و نامهای دیگرش «سوسا» «سوس» بوده، قسمت بزرگی از ولایت شوش و عیلام را هم «سوسیانا» یا «سوزیانا» می گفتند.
شوش یا شوشن نام همه گیاهان تیره سنبل و زنبق و نرگس و اسپرغم به شمار می رود.

شوش در دوران اسلامی
شوش در سال 17 هـ.ق شوش به تصرف اعراب درآمد. در دوره اسلامی نیز مدتها از شهر های پرجمعیت و پررونق بود، هنگامی که مرکز خوزستان به اهواز منتقل شد شوش اهمیت خود را از دست داد. شوش در قرون اولیه اسلامی، آباد و مرکزی بزرگ برای خوزستان بوده است که در آن روزگار چندین شهر، آبادی و حومه داشته و در آن شهر قلعه ای محکم و قدیمی، بازارهایی باشکوه و مسجدی با ستونهای گرد وجود داشته اند.
این شهر به داشتن منسوجات ابریشمی خام، ترنج، انار و نیشکر معروف بوده است.

مدفن دانیال نبی (ع)
گفته اند که آرامگاه دانیال نبی (ع) در بستر رود کرخه واقع است که شهر شوش در کنار آن بنا گردیده است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا