هتک قرآن، یکی از گناهان کبیره

یکی از راهها، برای تعیین گناه کبیره، هر گناهی است که دینداران آن را بزرگ می دانند به طوری که ثابت شود که در تمام دوره ها تا زمان ائمه و پیغمبر علیهم السلام، نزد هر دین داری بزرگ بوده است، پس آن گناه کبیره خواهد بود مانند هتک احترام و اهانت کردن به مقدسات و محترمات دینی- یعنی آنچه لزوم احترامش در دین امر بدیهی باشد مانند قرآن مجید، کعبه معظمه، مکه مکرمه، مساجد، مشاهد مشرفه حتی تربت حسینی علیه السلام. و در این جا  به حرمت اهانت و وجوب تعظیم قرآن کریم و احکام آن به طور اختصار اشاره می شود. 

احترام قرآن ضروری مذهب است:
نزد هر مسلمانی بدیهی است که از قرآن که کلام حضرت آفریدگار است، عزیزتر و شریف تر و لازم الاحترام تر در عالم اسلام، چیزی نیست، و رسول خدا صلی الله علیه آن را نقل اکبر یاد فرموده که دو چیز پربها بین شما مسلمانان پس ازخود می گذارم: آن که بزرگتر است قرآن است، کوچکتر اهل بیت من(علی و حسن و حسین و اولاد طاهرین ایشان و سلسله جلیله سادات).

بهترین ثواب ها:
ضمن حدیث طولانی در باب عظمت شأن قرآن، حضرت باقر علیه السلام می فرماید: «روز قیامت قرآن می گوید: خدایا بعضی از بندگانت حرمت مرا نگهداشته و مرا حفظ نمود و چیزی از مرا ضایع نکرد. و بعضی دیگر مرا ضایع کرد و حق مرا خوار شمرد و مرا تکذیب نمود.»  خدای تعالی می فرماید: «به عزت و جلال و رفعت مقامم سوگند، امروز بهترین ثواب را برای تو بدهم و دردناک ترین کیفر را به خاطر تو بکنم.»
و حضرت صادق علیه السلام فرمود: «خدای جبار می فرماید: به عزت و جلالم و بلندی مقامم سوگند، هر آینه امروز گرامی می دارم کسی را که تو را  گرامی داشته و خوار می کنم کسی را که تو را خوار کرده است.» بالجمله، بر هیچ مسلمانی پوشیده نیست که اهانت کردن به قرآن مجید، گناه کبیره است و اهانت به خدا و پیغمبر صلی الله علیه و آله است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «من نخستین کسی هستم که بر خدای عزیز جبار  روز قیامت وارد می شود با کتاب او و خاندانم. سپس امت من وارد می شوند، من از امتم می پرسم شما با کتاب خدا و با خاندانم چه کردید.»

معنی اهانت به قرآن و حکم آن:
تشخصی اهانت، با عرف است. هر گفتار و کرداری درباره قرآن مجید که در عرف خوار کردن آن خوانده شود و آن گفتار یا کردار را موجب هتک قرآن بدانند، حرام و گناه کبیره است. البته این در صورتی است که اهانت به قرآن از روی استخفاف و اهانت به اصل دین و شریعت حضرت سید المرسلین صلی الله علیه و آله نباشد. و همچنین اهانت به قرآن را نیز حلال نداند و گرنه عملش  موجب کفر و ارتداد از دین می شود. زیرا حرمت اهانت به  قرآن از ضرور یات دین است. بنابراین، اگر کسی قرآن مجید، را لگدمال کند، یا آن را در نجاست اندازد، چون ظاهر عملش اهانت به اصل دین و انکار حرمت قرآن مجید  است، کافر و ر یختن خونش مباح می شود. مگر اینکه  بگوید در حال  غضب و بی اختیار  بودم و در باره اش احتمال هم داده شود که از حال طبیعی بیرون بوده است. در اینجا مناسب است به پاره ای نکات مهم درباره حرمت اهانت و وجوب احترام قرآن مجید تذکر داده شود:

1-  جلد قرآن و غلاف آن و همچنین ورق های آن ( یعنی جاهائی که خطوط قرآنی بر آن نیست مانند حواشی) مانند خطوط قرآن در حرمت هتک است. بنابراین نجس کردن آنها نیز حرام است اگر موجب هتک باشد، و در این صورت پاک کردن آن واجب می شود.

2- نوشتن قرآن با مرکب نجس حرام است و اگر با مرکب نجس نوشته گردد یا پس از نوشته شدن نجس گردد، طاهر کردن آن واجب می شود، و اگر نشود باید آن را محو کرد.

3- دادن قرآن به دست کافر حرام است. اگر موجب هتک قرآن  یا مس کردن خطوط  آن بشود. و بعضی از علما  فرموده اند: مطلقا جایز نیست و گرفتن آن از دست کافر واجب است.

4- هرگاه قرآن مجید، یا ورقی از آن، یا دعائی که از معصوم رسیده، یا انگشتری که بر آن  اسم  خدا نقش است، یا تربت حسینی علیه السلام و مانند این ها از محترمات دینی و مذهبی که هتک آن ها حرام و احترامش واجب است، اگر خدای نکرده در مستراح بیفتد واجب است فورا بیرون آورده شود و طاهر گردد. هر چند مستلزم مخارج زیادی بشود و تا بیرون نشده، تخلیه کردن در آن مستراح حرام است. و چنانچه بیرون آوردنش ممکن نباشد، باید آن را مسدود کنند تا در آن تخلیه نشود. آنچه از وجوب اخراج  و تطهیر و غیره ذکر شد، اختصاص به صاحب آن یا نجس کننده آن ندارد بلکه بر هر مسلمانی که خبر شد، واجب است به وجوب کفائی ( اگر هر کس انجام دهد از دیگران ساقط می شود) و اگر هیچ کس انجام ندهد، همه کسانی که آگاه شدند مسوول و مواخذند.

5-  مس کردن خط  قرآن برای شخص محدث، ( یعنی کسی که برای نمازخواندن باید وضو و غسل داشته باشد) حرام است. خواه  به دست مس کند یا به اعضای دیگر با به لب. و چون فروعات این حکم زیاد است برای دانستن  آنها به رساله عروة الوثقی مراجعه شود.

6- شیخ انصاری علیه الرحمه در خاتمه مکاسب محرمه می فرماید: جماعتی از فقها تصریح کرده اند خرید و فروش قرآن مجید حرام است و برای مدرک این حکم، روایتی نقل نموده که مقام را گنجایش آن و بحث در باره آنها نیست. و بنابراین باید فقط به عنوان جلد و اوراق قرآن را مورد خر ید و فروش قرار داد نه خطوط مبارکه را. و بهتر این است که پولی که مشتری می دهد، به عنوان هدیه بدهد، نه بهای قرآن. و فروشنده هم قرآن را که می دهد، به عنوان هدیه بدهد نه فروش.

نذکر لازم:
هر چه شخص از عوالم معرفت بیشتر بهره برده و عظمت حضرت آفریدگار را بیشتر درک نماید، قرآن مجید که کلام او است، نزدش عظمیت تر است، و آنچه بتواند در رعایت ادب و احترام و تعظیم آن کوشش خواهد کرد. با اینکه خود را هم از ادای حق قرآن مقصر می بیند، چنین شخصی هیچ گاه دست بی وضو به قرآن نمی زند، یعنی درحال حدث حتی جلد و حواشی قرآن را هم مس نمی کند، و با دست متنجس هر چند خشک هم باشد، آن را مس نمی کند، و در حال حدث آن را با خود حمل  نمی کند و اگر قرآن مجید با او است همیشه با طهارت است و هنگام نشستن پشت به آن نمی کند پاها را روی به آن دراز نمی نماید و چیزی روی آن قرار نمی دهد و هنگام خواندن رو به قبله با ادب نشسته، و با حضور قلب و تأنی و تأثر از مواعظ آن تلاوت می کند و چون فرمان پروردگار او است، اگر دیگری آن را تلاوت کند گوش می دهد و رعایت ادب می کند. اگر در مجلسی است که اهل  آن رعایت ادب نمی کنند و استماع قرآن نمی نمایند، نمی خواند.
در کتاب گلزار اکبری، گلشن 51 نقل نموده از ابوالوفاء هروی که گفت: من در مجلس پادشاه  قرآن می خوانم و ایشان استماع نمی نمودند و سخن می گفتند. پیغمبر صلی الله علیه و آله را  به خواب دیدم که رنگ مبارکش متغیر بود، فرمود: "اتقرء القرآن بین یدی قوم و هم یتحدثون و لا یستمعون و انک لاتقرء بعد هذا  الاماشاء الله" یعنی آیا قرآن را برای کسانی می خوانی که با هم سخن می گویند و آن را استماع نمی کنند و تو به سبب رعایت ادب نکردنت بعد از این نتوانی خواند مگر آنچه خدا بخواهد. بعد از آن بیدار شدم و گنگ شده بودم، اما چون فرموده بود الا ماشاء الله امید داشتم که زبانم آخر خواهد گشود. تا مدت چهار ماه در همان محلی که آن خواب را دیده بودم باز رسول خدا صلی الله علیه و آله را در خواب دیدم، فرمود «قد تبت» حتما توبه کرده ای. گفتم: بلی یا رسول الله صلی الله علیه و آله. فرمود: "من تاب تاب الله علیه" هر که رجوع به خدا کند خدا هم به مغفرت به او رجوع خواهد فرمود. بعد از آن فرمود: زبان بیرون آور. و به انگشت مسبحه خود زبان مرا مسح فرمود و فرمود: "اذا کنت بین یدی قوم تقرء کلام الله فاقطع قرائتک حتی یسمعوا کلام رب العزه" یعنی هرگاه نزد قومی قرآن می خوانی، پس ترک کن قرائتت را تا هنگامی که گوش دهند کلام خداوند را. و چون بیدار شدم زبانم گشوده بود.( و در گلشن 80 ، حکایاتی از آثار احترام و اهانت به مقدسات دینی ذکر نموده، به کتاب مزبور مراجعه شود.)

ناگفته نماند چنانچه هتک قرآن مجید حرام و گناه کبیره است، همچنین دعاهائی که از معصومین علیهم السلام رسیده مانند صحیفه سجادیه و احادیث و روایت وارده از آن بزرگواران، هتک آنها نیز حرام است. مثل اینکه این ها را به زمین زند یا پا بر آنها گذارد و نظائرش که در عرف هتک دانسته شده است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا