نگاهی به شاخه طیبی، از انشعابات فرقه اسماعیلیه

هر چند از دیدگاه طیبیان امام آنان غایب است و دوره ستر در میان فرزندان طیب تا به امروز ادامه یافته، اما امور دینی این گروه در دست داعیان قرار دارد و نخستین داعی مطلق آنان ذوئیب بن موسی وادعی ( د. 546ق./ 151م.) بوده است. پس از او ابراهیم بن حسین حامدی ( د. 557ق./1162م.) و در پی او نیز حاتم بن ابراهیم حامدی (د. 596ق./1199م.) داعی مطلق شدند و از آن پس نیز سلسله داعیان این فرقه ادامه یافت و تا بیست و سومین داعی، کانون دعوت در یمن استقرار داشت. جدولی که فراروی دارید سلسله داعیان فاطمی مستعلی شاخه طیبی یمن را در بر دارد.

داعیان مستعلی- طیبی

1- ذوئیب بن موسی وادعی ( د. 546ق./ 1151م.)

2- ابراهیم بن حسین الحامدی ( د. 557ق./1162م.)

3-حاتم بن ابراهیم حامدی (د.596ق./1199م.)

4- علی بن حاتم حامدی ( د.605ق./1209م.)

5- علی بن محمد بن الوالید( د. 612ق./ 1215م.)

6-علی بن حنفیه وادعی(د. 626ق./ 1229م.)

7- احمد بن مبارک بن محمد بن الولید(د. 627ق./1230م.)

8- حسین بن علی بن محمدبن الولید(د.667ق./1268م.)

9- علی بن حسین بن علی الوالید( د. 682ق./ 1284م.)

10- علی بن حسین بن علی حنظله ( د.686ق./1287م.)

11- ابراهیم بن حسین بن علی الوالید( د.728ق./1328م.)

12-محمد بن حاتم بن حسین بن الوالید( د. 729ق./ 1329م.)

13- علی بن ابراهیمبن حسین بن الوالید( د. 755ق./1354م.)

14-عبدالمطلب بن محمد بن حاتم بن الوالید( د.755ق./1354م.)

15-عباس بن محمد بن حاتم بن الوالید( د.779ق./1378م.)

16-عبدالله بن علی بن محمد بن الوالید( د. 809ق./1407م.)

17- حسین بن عبدالله بن علی بن الوالید( د.821ق./ 1418م.)

18-علی بن عبدالله بن علی بن الوالید( د. 832ق./1428م.)

19-ادریس بن حسن بن عبدالله بن الوالید( د.872ق./1468م.)

20- حسن بن ادریس بن حسن بن الوالید( د.918ق./1512م.)

21- حسین بن ادریس بن حسن بن الوالید( د.932ق./1527م.)

22-علی بن حسین بن ادریس بن الوالید( د.933ق./1527م.)

23-محمدبن حسن(حسین) بن ادریس بن الولید ( د. 946ق./ 1539م.)

فرقه مستعلویه طیبی پس از توفیق در یمن به گجرات راه یافت و با گذشت زمان اکثریت عظیمی در هند بدین فرقه گراییدند که بهره ها یا بهراها نام گرفتند. انتقال دعوت طیبی از یمن به هند در هنگام عهده داری این مهم از سوی یوسف بن سلیمان (د. 974ق./ 1567م.) صورت پذیرفته و عبدالقادر نجم الدین چهل و هفتمین داعی، این انتقال را در سال 974ق./1567م. یعنی سال پایان زندگی یوسف دانسته است. به هر روی، از این زمان به بعد داعیانی در هند عهده دار دعوت شده اند که سه تن از نخستین کسان آنها به ترتیب عبارتند از:

24-یوسف بن سلیمان (د. 974ق./1567م.)

25- جلال بن حسن( د. 975ق./ 1567م.)

26- داوود بن عجبشاه (د. 999ق./1591م.)
پس از مرگ داوود بن عجبشاه در سلسله داعیان بهره ها، انشعاب پیش آمد و علت آن نیز این بود که پس از مرگ بیست و ششمین طیبی، فردی به نام داوود بن برهان الدین برجای او نشست و گزارش این امر را به یمن فرستادند و از دیگر سو، فردی دیگر به نام سلیمان بن حسن نیز ادعا کرد که داوود بن عجبشاه بر مقام او به عنوان داعی مطلق نص داشته است. از آن پس هریک از این دو داعی پیروانی یافتند و از این رو بهره ها، پیرو دو سلسله جداگانه از داعیان شدند. در جدولی که فرارویتان است با فهرست داعیان این دو شاخه آشنا می شوید.

ادامه سلسله داعیان طیبی هند پس از انشعاب

1- داعیان داوودی

27-داوود برهان الدین بن قطب شاه (د.1021ق./ 1612م.)

28- شیخ آدم صفی الدین بن طیب شاه (د. 1030ق./1621م.)

29-عبدالطیب زکی الدین بن داوود بن قطب شاه (د.1041ق./1631م.)

30-علی شمس الدین بن حسن بن ادریس بن الولید(د. 1042ق./ 1632م.)

31-قاسم زین الدین بن پیرخان(د.1054ق./1644م.)

32-قطب خان قطب الدین بن داوود (د. 1056ق./ 1646م.)

33-پیرخان شجاع الدین بن احمد جی(د.1065ق./1655م.)

34-اسماعیل بدرالدینبن ملا راج بن آدم (د. 1085ق./ 1674م.)

35-عبدالطیب زکی الدین بن اسماعیل بدرالدین (د. 1110ق./ 1699م.)

36-موسی کلیم الدین بن عبدالطیب زکی الدین(د. 1122ق./ 1710م.)

37- نور محمد نورالدین بن موسی کلیم الدین (د. 1130ق. / 1718م.)

38- اسماعیل بدر الدین بن شیخ آدم صفی الدین (د. 1150ق./1737م.)

39- ابراهیم وجیه الدین بن عبدالقادر حکیم الدین (د. 1168ق./1754م.)

40- هبت الله الموید فی الدین بن ابراهیم وجیه  الدین(د.  1193ق./ 1779م.)

41-عبدالطیب زکی الدین بن اسماعیل بدر الدین (د.1200ق./1785م.)

42-یوسف نجم الدین بن عبدالطیب زکی الدین (د. 1213ق./1798م.)

43- عبدعلی سیف الدین بن عبدالطیب زکی الدین ( د. 1232ق./ 1817م.)

44- محمد عزالدین بن شیخ جیوانجی اورنگ آبادی (د. 1236ق./1821م.)

45- طیب زین الدین بن شیخ جیوانجی اورنگ آبادی (د.1252ق./1837م.)

46-محمد بدراالدین بن علی سیف الدین (د. 1256ق./1840م.)

47-عبدالقادر نجم الدین بن طیب زین الدین (د.1302ق./1885م.)

48-عبدالحسین حسام الدین بن طیب زین الدین (د. 1308ق./ 1891م.)

49-محمد برهان الدین بن عبدالقادر نجم الدین( د. 1323 ق./1906م.)

50-عبدالله بدرالدین بن عبدالحسین حسام الدین (د. 1333ق./ 1915م.)

51-طاهر سیف الدین بن محمد برهان الدین (د. 1385ق./1965م.)

52-محمد برهان الدین بن طاهر سیف الدین

2- داعیان سلیمانی

27- سلیمان بن حسن (د. 1005ق. /1597م.)

28-جعفربن سلیمان (د.1050ق./1640م.)

29-علی بن سلیمان (د.1088ق./1677م.)

30-ابراهیم بن محمد بن فهد المکرمی(د.1094ق./1683م.)

31-محمد بن اسماعیل (د.1109ق./1697م.)

32-هبت الله بن ابراهیم (د.1160ق./1747م.)

33-اسماعیل بن هبت الله (د.1184ق./1770م.)

34-حسن بن هبت الله(د. 1189ق./11775م.)

35-عبدالعلی بن حسن(د. 1195ق./1781م.)

36-عبدالله بن علی (د.1225ق./1810م.)

37-یوسف بن علی (د.1234ق./1819م.)

38-حسین بن حسن( د.1241ق./ 1826م.)

39- اسماعیل بن محمد (د. 1256ق./ 1840م.)

40-حسن بن محمد (د.1262ق./1846م.)

41-حسن بن اسماعیل (د. 1289ق./1872م.)

42-احمد بن اسماعیل (د.1306ق./1889م.)

43-عبدالله بن علی (د.1323ق./ 1905م.)

44-علی بن هبت الله (د. 1331ق./1913م.)

45-علی بن محسن (د.1355ق./1936م.)

46- حسام الدین حاج غلام حسین ( 1357ق./1938م.)

47- شرف الدین حسین بن احمد مکرمی (د.1358ق./1939م.)

48- جمال الدین علی بن شرف الدین حسین مکرمی (د. 1396ق./ 1976م.)

49- الشرفی حسین بن حسن المکرمی

ناگفته نماند اهمیت جایگاه داعیان در مذهب بهره ها از آن روی است که آنان اساسا بیست و یک امام را قبول دارند: پنج تن از امام حسن علیه السلام تا امام صادق علیه السلام،  پنج تن از اسماعیل بن جعفر تا حسین مستور و یازده تن از عبیدالله مهدی تا طبیب. از این رو پیوند زنده مذهبی آنان با تعالیم دین از رهگذر همین داعیان مطلق صورت می پذیرد.

منـابـع

کلیــد واژه هــا