چند تذکر درباره اعمال حج و عمره

فتوای آقایان فقها بر این است که نیابت در طواف از طرف کسی که زنده و حاضر در مکه است و عذری از انجام طواف ندارد، مشروع و صحیح نیست. بنابراین، نیابت در طواف از طرف وجود اقدس امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف که خود حضرتش در موسم حج، حاضر در مکه اند، صحیح نمی باشد. مگر اینکه از طریق اهدای ثواب انجام شود، یعنی طواف مستحبی بجا آورده و ثواب آن را به حضرت امام مهدی موعود علیه السلام اهدا نمائیم، و همچنین نسبت به اشخاصی که زنده و حاضر در مکه اند و غیر معذورند، از این راه می شود ثواب طواف مستحبی را به آن ها  هدیه نمود.

از عمره ی مفرد هم غفلت ننمائید

از فرصت توقف در مکه باید استفاده ی بیشتری نمود و علاوه بر طواف و نماز و تلاوت قرآن، به انجام «عمره ی مفرد» هم باید پرداخت که در لسان روایت، تعبیر به «حج اصغر» شده است.

«عن ابن اذینه کتبت الی ابی عبدالله علیه السلام بمسائل بعضها مع ابن بکیر و بعضها مع ابی العباس فجاء الجواب باملائه، سألته عن قول الله عزو جل و  لله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا (سوره آل عمران / آیه 97) یعنی به الحج و العمره جمیعا لانهما مفروضان و سألته عن قول الله عزو جل و اتموا الحج العمره الله (سوره بقره/ آیه 196) قال: یعنی بتمامهما ادا ئهما و  اتقاء ما یتقی المحرم  فیهما و سألته عن قول الله عزو جل الحج الاکبر (سوره توبه /آیه 3) ما یعنی بالحج الاکبر فقال: الحج الاکبر الوقوف بعرفه ورمی الجمار و الحج الاصغر  العمره»، «ابن اذینه می گو ید: مسائلی خدمت امام صادق علیه السلام نوشتم، بعضی را با ابن بکیر و بعضی دیگر را با ابی العباس. جواب به املاء حضرت آمد. سوال کرده بودم راجع به آیه ی «و لله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا» مرقوم فرموده بودند: مقصود در آیه، حج و عمره است با هم زیرا هر دو واجب می باشند. و سوال کرده بودم از آیه ی «و اتموا الحج العمره الله». فرموده بودند: مقصود از تمام نمودن حج و عمره، انجام دادن آنهاست و پرهیز نمودن از هر چه که «محرم» پرهیز از آن می نماید، در هر دو آنها. و سئوال کرده بودم از آیه ی «الحج الاکبر» که مقصود از حج اکبر چیست؟ فرمودند: حج اکبر، وقوف در عرفه است و رمی جمرات، و حج اصغر، عمره است».

تذکر

مسأله ی لزوم و عدم لزوم فاصله ی بین دو عمره، مورد اختلاف میان آقایان فقهای عظام می باشد. بعضی یک ماه و بعضی ده روز، لازم می دانند و برخی هم فتوا به عدم لزوم فاصله داده اند، و مع الوصف، همگی در این متفقند که در صورت عدم فاصله، اگر چه به کمتر از ده روز باشد، انجام عمره به قصد رجاء ( یعنی به امید مطلوبیت در نزد خدا ) جایز است. بنابراین می توانیم هر روز هم «رجاء» عمره های متعدد، بجا بیاوریم و انبیا و اولیا و شهدا و صدیقین و والدین و همسر و فرزندان و خویشاوندان و همسایگان و سایر مومنین و مومنات را،  چه بعنوان نیابت و چه از طریق اهدای ثواب، شریک در اجرا خود گردانیم که در این صورت ثواب ما، مضاعف خواهد شد.

«ابن عمار قال: قلت لابی عبدالله علیه السلام: ان ابی قد حج و والدتی قد حجت و ان اخو ی قد حجا و قد اردت  ان ادخلهم فی حجتی کانی قد احببت ان یکونوا معی فقال: اجعلهم معک فان الله تعالی جاعل لهم حجا و لک حجا و لک اجرا  بصلتک ایاهم و قال علیه السلام: یدخل علی المیت فی قبره الصلوه و الصوم و الحج و الصدقه و العتق»، «ابن عمار می گوید: خدمت امام صادق علیه السلام عرض کردم: پدر و مادر و برادرانم، حج به جا آورده اند ولی من می خواهم در این حجی که انجام می دهم آنها را داخل نموده و شریک در اجر خود قرار دهم (البته در حج مستحبی). حضرت فرمود: قرار بده آنها را با خودت که خدا، حجی برای آنها قرار می دهد و حجی برای تو، اجر دیگری به تو می دهد به خاطر صله ای که نسبت به آنها انجام داده ای».

کیفیت عمره ی مفرده، همان کیفیت عمره ی تمتع است که قبل از حج تمتع انجام می شود، با این تفاوت که در عمره ی تمتع، طواف نساء واجب نیست و سر تراشیدن، حرام است و تقصیر، متعین است، ولی در عمره ی مفرده، «طواف نساء» با نماز آن، واجب است و سر تراشیدن، جایز است. یعنی شخص معتمر به عمره ی مفرده، مخیر است بین آن که سر بتراشد و یا مو و ناخن، کوتاه نماید.

ترتیب اعمال عمره و حج، به صورت رمز

حروف رمز منظومی در ترتیب اعمال عمره و حج، از مرحوم شیخ بهائی رضوان الله علیه نقل شده است که از نظر تسهیل ضبط، خالی از فایده نمی باشد: 

اطـــــر ست للعمــره اجـــعل نهــــج                                  اوو ارنحط رس طرمر لحج

یعنی حروف «اطـــــر ست» را برنامه ی «عمره» قرار بده و حروف «اوو ارنحط رس طرمر» را هم برنامه ی «حج» خود بدان.

اطـــــر ست: اشاره به اعمال پنجگانه ی «عمره » است به این شرح:

ا: اشاره به «احرام» است.

ط: طواف عمره.

ر: رکعتین «دو رکعت نماز طواف).

س: سعی بین صفا و مروه.

ت: تقصیر (کوتاه کردن مو و ناخن).

اوو ارنحط رس طرمر: اشاره به اعمال چهارده گانه ی «حج» است به این شرح:

ا: اشاره به «احرام » است.

و: وقوف در عرفات

و:  وقوف در مشعر الحرام

ا: افاضه (کوچ کردن) از مشعر به منا.

ر: رمی جمره ی عقبه (سنگ زدن به یکی از ستون های سنگی در منی)  در روز عید.

ن: اشاره به نحر شتر یا ذبح گوسفند و گاو (قربانی در منی)

ح: حلق یا تقصیر ( سر تراشیدن یا کوتاه کردن مو و ناخن در منی)

ط:  رکعتین «دو رکعت نماز طواف حج)

ر: سعی بین صفا و مروه.

ط: طواف نساء.

ر: رکعتین (دو رکعت نماز طواف نساء)

م: مبیت در منی (ماندن شب های یازدهم و دوازدهم ذیحجه در منی)

ر:  رمی جمرات ثلاث (سنگ زدن به ستون های سه گانه؛ روزهای 11و 12).

منـابـع

کلیــد واژه هــا