اصل و نسب و خانواده شعیب (ع)
نام و نسب شعیب
درباره نام و نسب شعیب میان تاریخ نویسان اختلاف است. برخی گفته اند: شعیب بن مکیل بین یشجب از پیامبران الهی است که نام و قصه او در قرآن مجید آمده است گفته شده که مکیل که پدر شعیب است مادرش دختر لوط (ع) است. ابن اثیر در کتاب کامل التواریخ نقل مى کند که برخى نام آن حضرت را یثرون ذکر کرده و برخى همان شعیب نوشته اند. در لغت نامه دهخدا نقل شده که نام اصلى آن حضرت را یثرن و به فارسى بویب گویند و بعضى یثرون، یثروب و یا یثروب بن بویب هم نوشته اند. در تورات هم یثرون آمده است و معلوم است که در نقل هاى مزبور تحریف راه یافته و نام اصلى یکى از آن ها بیشتر نبوده است. جمعى از تاریخ نویسان نیز همان نام قرآنى او، یعنى شعیب که در زبان سریانى یترون است را ذکر کرده اند.
درباره این که نسب آن حضرت به ابراهیم خلیل نیز مى رسد یا نه؟ اختلاف است. جمعى شعیب را از فرزندان مدین بن ابراهیم مى دانند، چنان که در احوالات ابراهیم و فرزندان آن حضرت بدان اشاره شد. یعقوبى پدران آن حضرت را تا مدین این گونه نوشته است: «شعیب بن نویب بن عیابن مدین بن ابراهیم.» طبرى گوید: «شعیب بن صفون بن عنقاد بن ثابت بن مدین بن ابراهیم.» و مسعودى گفته است: «شعیب بن رعویل بن مر بن عنقاء بن مدین بن ابراهیم.» در کتاب اثبات الوصیه نیز گوید: «شعیب از فرزندان نابت بن ابراهیم بوده و از فرزندان اسماعیل و اسحاق نیست.»
در مقابل اینان جمعى گفته اند: شعیب از فرزندان ابراهیم نبوده، بلکه نسب وى به برخى از مردمانى مى رسد که به ابراهیم ایمان آورده و با وى به شام مهاجرت کرده بودند، ولى از طرف مادر نسبش به لوط پیغمبر مى رسد. این قولى است که ابن اثیر از بعضى نقل کرده است، و راوندى نیز به سند خود از وهب روایت کرده که گفته است: «شعیب پیغمبر و ایوب و بلعم بن باعورا نسبشان به کسانى مى رسد که در روز نجات ابراهیم از آتش نمرود به آن حضرت ایمان آورده و با وى به شام هجرت کردند و ابراهیم دختران لوط را به همسرى ایشان در آورده و وى به شام هجرت کردند هر پیغمبرى پس از ابراهیم و پیش از بنى اسرائیل آمدند، همگى از نسل آن ها هستند.»
به هر حال در مورد سلسله نسب شعیب، به اختلاف نقل شده، محدث معروف مسعودی او را از فرزندان نابت بن مدین بن ابراهیم دانسته است. به این ترتیب «شعیب بن صفوان بن عیفا بن نابت بن مدین بن ابراهیم» بنابراین او از نوادههای حضرت ابراهیم (ع) از ناحیه نابت بود نه از ناحیه اسماعیل و اسحاق. (بحار، ج 12. ص 375).
شعیب (ع) سومین پیامبر عرب بود
خداوند از میان مردم مدین، حضرت شعیب (ع) را به پیامبری برانگیخت تا آنها و مردم اطراف را از لجنزار تباهیها برهاند و به سوی توحید و صفا و صمیمیت دعوت نماید. حضرت شعیب یکی از پیامبران عرب بود. علامه طباطبایی می فرماید: شعیب (ع) سومین پیامبر عربى است که نام شریفشان در قرآن کریم آمده و پیامبران عرب عبارتند از: هود و صالح و شعیب و محمد (ص)، که پاره اى از سرگذشت هاى زندگى شعیب (ع) در سوره هاى اعراف و هود و شعراء و قصص و عنکبوت آمده است. به گفته بعضی او از نسل ابراهیم (ع) بود، بلکه نوه دختری حضرت لوط بود، توضیح این که: از شیخ صدوق به سند خود روایت شده که حضرت شعیب (ع) و حضرت ایوب و بلعم باعورا، از فرزندان گروهی بودند که هنگام تبدیل آتش نمرودی به گلستان، به ابراهیم (ع) ایمان آوردند و همراه ابراهیم (ع) و لوط (ع) به سرزمین شام هجرت کردند و سپس آن گروه با دختران حضرت لوط (ع) ازدواج نمودند و هر پیامبری که بعد از ابراهیم (ع) و قبل از بنی اسرائیل به وجود آمد، از نسل همین سه نفر بود. حضرت شعیب (ع) 242 سال عمر کرد، از بعضی از روایات و گفتار مفسران و قرائن استفاده میشود که شعیب (ع) از طرف خدا به سوی دو قوم (قوم مدین و قوم ایکه) فرستاده شد، هر دو قوم از اطاعت او سرکشی نمودند و هر کدام به یک نوع عذاب سخت گرفتار شدند.
Sources :
رسولی محلاتی- تاریخ انبیاء
حسین فعال عراقی- داستان های قرآن و تاریخ انبیا در المیزان
سایت اندیشه قم- مقاله شیوه برخورد شعیب با قوم خود