طریقه های دین اسلام در چین (مکاتب صوفیانه)
انضباط ها و قوانین مذهبی ریاضت کشی در مکتب قادریه
ریاضت کش باید 3 انضباط و 5 قانون مذهبی را اجرا کند، 3 انضباط به شرح زیر است:
1- ترک شهوت یعنی عدم تماس با زنان
2- ترک خواسته های ششگانه روانی
3- ترک افتخار و جلال و ثروت و مقام. یعنی تحسین نکردن افتخار و جلال و ثروت و مقام. وارد نشدن به محل های شلوغ و تفریحی، علاقه نداشتن به زندگی شهوت آمیز.
5 قانون مذهبی به شرح زیر است:
1- باید انضباط مذهبی را به خوبی یاد بگیرند.
2- باید در به در گدایی کنند و از کم غذایی و بی لباسی ناراضی نباشند.
3- در روز باید گرسنگی و سردی را تحمل کنند و در شب با احتیاط بخوابند.
4- باید هر روز بخور بسوزانند و در صبح سالن و اطاق را پاک کنند.
5- بهتر است که هر روز حمام کنند.
درس های عمده ریاضت کشی در مکتب قادریه
درس های عمده ریاضت کشی به شرح زیر است:
1- تفکر و عبادت
این یکی از مهمترین درس های قادریه است و به نظر آنها تفکر و عبادت در مدت کوتاه بهتر از ریاضت در هزار سال است. در واقع این رویکرد انعکاس افکار دین بودا مبنی بر "تبدیل فوری به بودا پس از تفکر و عبادت" است. تفکر و عبادت دارای دو روش است:
*بهم چسباندن دو دست و بستن چشم و به تفکر نشستن. قبل از به تفکر نشستن باید عود بسوزاند و در مدت تفکر آن عود بسوزد پس از تفکر عود دیگری را بسوزاند.
*تفکر و عبادت در حال خوابیدن. در آواز خوابیدن آمده است، خوابیدن خوب و جالب است. خدا در بغل ما است، در بدن ما جریان دارد، ما همیشه آرام و راحت هستیم، ماه و خورشید همیشه با او تماس می گیرند، خوابیدن خوب و فاقد نقص است، خوابیدن همه درس ماست.
2- خواندن آرام و بی صدای آوازهای مختلف در هر زمان و هر مکان
در واقع "کتاب مقدس حقیقی بی خط " اصلی، اکنون به متن کتاب مقدس خط دار تبدیل شده که توسط پیروان نوشته شده و به طور وسیع توزیع می شود. ریاضت کشان باید در هر زمان و هر مکان متن آن را بی صدا بخوانند.
3- تعظیم گنبد
به نظر آنها، گنبد جائی است که نیاکان مکتب در آنجا معجزه نشان داده بودند. تعظیم گنبد باعث ارتقا سطح ریاضت می شود. نیاکان مذهبی نسل های مکتب قادریه مبلغان مذهبی و مرشد و ولی و راهنما و معلم ریاضت کشان بودند. مقصود از حکیم و معلم برجسته در آوازهای آنها همین شخصیت ها هستند. به نظر آنها، این شخصیت ها خالق معجزه ها بوده و پس از فوت می توانند به بودا تبدیل شده و با الله صحبت نمایند. تعلیمات مذهبی بنیانگزار فقط به حکیم منتقل می شود و نه به فرزند. نیای مذهب باید در کودکی خانواده خود را ترک کند و ریاضت در پیش گیرد به جاهای مختلف سفر کند و در کوه ریاضت بکشد و در به در گدائی کند. لااقل هر روز از 3 خانه گدائی کند و گرسنگی و سردی را تحمل کند.
شرایط کوششمندان قادریه
بعضی ریاضت کشان مکتب قادریه "کوشش مند" نامیده شدند. شرایط زندگی آنها بهتر بود. آنها می توانستند در کودکی یا در جوانی و سالمندی خانواده خود را ترک کرده به ریاضت بپردازند. اگر خانواده خود را ترک و انضباط قوانین مذهبی را اجرا و درس های مذهبی فوق الذکر را طی کنند، به کوشش مند قادریه تبدیل می شوند. آنها لازم نبود به کوهستان بروند و به جاهای مختلف سفر کنند و یا در به در گدائی کنند. آنها معمولا در داخل دروازه طاقدار قادریه می نشستند.
ریاضت کشی ویژه شهید اعتصاب غذا
یک ریاضت کشی ویژه "شهید اعتصاب غذا" بود. این ریاضت کشی بیشتر برای سالخوردگان یا بیماران طولانی صعب العلاج بود. ریاضت کش بدبین و از جهان ناراضی بود و تصمیم می گرفت اعتصاب غذا کرده از دنیا برود. این نوع ریاضت کش پس از قربانی کردن باید از مرشد دعوت می کرد که مراسم توبه برایش برگزار کند. مرشد چند جمله از آواز کتاب مقدس حقیقی بی خط را به او می آموخت. سپس باید اعضای خانواده خود را ترک و در اطاق جداگانه به ریاضت و تفکر می پرداخت. به تدریج غذا و آب کمتر می خورد تا از دنیا می رفت. عده دیگری پاسدار و حافظ گنبد بودند. از میان آنها، یک نفر ارباب و مسئول و حاکم گنبد بود. آنها بیشتر خانواده خود را ترک نمی کردند. درس ریاضت آنها فقط در صبح و شب عود سوزاندن بود. آرام و بی صدا آوازهای کتاب مقدس حقیقی می خواندند. آنها ریاضت کش نبودند. آخوند و پیروان مکتب قادریه آدم معمولی تلقی می شدند. آنها به تبدیل شدن به موجود الهی از طریق ریاضت اعتقاد و به معجزه بنیادگذار اعتماد داشتند اما انضباط و قوانین مذهبی را اجرا نمی کردند. در انجام 5 واجب قرائت، نماز، روزه، زکات و حج و سایر مراسم مذهبی جدی نبودند. به تعظیم گنبد توجهی خاص داشتند و دائما به گنبدهای نیاکان مذهبی مکتب قادریه رفته و عود می سوزاندند و ابراز تعظیم می کردند. مخصوصا در روز سالگرد در گذشت بنیانگذار، پیروان از دور و نزدیک به زیارت گنبد رفته تا عمل خیر انجام داده و با پارچه سفید روی گنبد را بپوشانند. حوزه مذهبی قادریه رابطه بین بنیانگذار، کوشش مند، پیروان و گنبد بود آخوند مسجد بیشتر توسط حوزه مذهبی استخدام و رهبر حوزه مذهبی در مسجد تلقی می شد و مراسم مذهبی را برای پیروان برگزار می کرد.
مکاتب فرعی قادریه
نیای مذهبی مکتب قادریه در نسل هفتم به پایان رسید او جانشین نداشت. قدرت مذهبی به دست چند کوشش مند رسید. آنها به دو مکتب فرعی تقسیم شدند و جداگانه فعالیت های مذهبی خود را انجام دادند. یک مرکز، مکتب فرعی گنبد بزرگ شهر لین شیای استان گان سو و مرکز دیگر گنبد جیو چای پینگ شهرستان های یوان نینگ شیا بود. سرکرده طریقه های مختلف قادریه "لائو رن جیا" (lao ren jia) یعنی آدم سالخورده خوانده می شدند. موقعیت آنها بالاتر از کوشش مند بود و در واقع مبلغ مذهبی مکتب قادریه بودند. هر چند لقب نیای مذهبی نداشتند، ولی در واقع از اعتبار نیای مذهبی برخوردار بودند. گنبدهای مکتب قادریه خیلی زیاد و در 5 استان شیان سی، گان سو، نینگ شیا، چینگ های و سی چوان پراکنده هستند. این گنبدها همه آرامگاه مبلغان مذهبی کشورهای عربی و آسیای میانه وارد شده به چین یا بنیانگذار طریقه های مختلف و همچنین ریاضت کشان معتبر و دانشمند بودند.
طریقه هواسی
طریقه هواسی (یعنی مسجد رنگی)، توسط مالای چی تاسیس شده بود. مکتب قدیم در سال های 1465 تا 1487، در ناحیه بافانگ لین شیا مسجدی در غرب شهر سی فنگ سین (xi feng lin)، ساخته بود. این مسجد به تقلید از معابد بودایی و کاخ شاهان با حکاکی و نقاشی رنگی آرایش شده بود. از این جهت به هواسی (مسجد رنگی)، ملقب شد. برای تمایز از مساجد جدید، مسجد رنگی قدیم هم نامیده شده است. گنبد مالای چی در سال 1803 با تقلید حکاکی و نقاشی رنگی مسجد رنگی ساخته شد. لذا این گنبد هم گنبد هواسی نامیده شد و پس از زمانی طولانی اسم رسمی این مکتب به مکتب هواسی تبدیل شد. در سال 1728، برای تحصیلات تکمیلی به مکه رفت و پس از 5 سال یعنی در سال 1734 به خه جئو بازگشت. او در آن زمان در میان مسلمانان از حرمت زیادی برخوردار بود. مسلمانان زیادی برای احترام به او به دیدارش رفتند. او با استفاده از این فرصت عقاید خود را تبلیغ و در ناحیه شون هوی چینگ های کتاب مقدس و تعلیمات مذهبی را تشریح می کرد. آخوندها و مسلمانان پیرو او مسجدی در ناحیه سوار وان (shu er wan)، ساختند و از او خواستند به تدریس و تبلیغ تعلیمات اسلامی بپردازد. او تعلیمات مذهبی مکتب خوفیه را تبلیغ می کرد. او در انجام وظایف مذهبی خیلی جدی بود.
تعلیمات مذهبی طریقه هواسی
علاوه بر 5 واجب و سایر مراسم اسلامی، هر روز 84 نماز و 48 هزار بار ذکر می خواند. کتاب مقدسی که می خواند 8 جلد و کتاب مقدسی که تدریس می کرد 5 جلد بود. ذکر زمان مشخص داشت. پیروان مکتب هواسی پس از نماز بامداد یاسین تالیف شده از خود را قرائت می کردند. مسلمانان پس از مرگ هر شخصی باید به گنبد هواسی رفته و از آخوند درخواست نماز می کردند. به هنگام دفن مرده قرآن قرائت می کردند. اعضاء خانواده گریه نمی کردند و لباس سفید نمی پوشیدند و هنگام ایستادن در کنار جنازه کفش خود را می کندند. مسلمانان این مکتب در زمینه ازدواج تحت تاثیر ملت هان قرار داشتند. با پیروان مکتب داگونگ بئی ازدواج نمی کردند. درسهای ریاضت آرام و ذکر بی صدا تنها در میان جانشینان مکتب مذهبی و علاقمندان به تعلیمات مذهبی تدریس می شد و از سایر پیروان درخواست نمی گردید. حق ویژه فئودالی مکتب هواسی قبل از نیای نسل هفتم موجود بود و اگر بنیانگذار دعوت می کرد، همه پیروان پاسخ مثبت می دادند. پیروان مطلقا تابع بنیانگزار بودند و با فرمانش مخالفت نمی کردند. از نیای مذهبی نسل هفتم، این اعتبار به تدریج از بین می رفت. پیروان مکتب هواسی بیشتر در ناحیه خه جئو گان سو و ناحیه شون هوای چینگ های زندگی می کردند. آنها در 4 استان گان سو، نینگ شیا، چینگ های و سین جیانگ پراکنده بودند. جمعیت کنونی آنها در حدود 200 هزار نفر است.
طریقه مفتی
مفتی در زبان عربی به معنی اجرا کننده شرعیات است. بنیادگذار مکتب مفتی ما شو وزن (ma shou zhen)، بود. این مکتب در سال 1663 در ناحیه بئی سیانگ لین زائو تاسیس شد. طریقه مفتی شاخه فرعی دوم مکتب خوفیه بود. قدرت مذهبی این طریقه متمرکز بود و به مدت طولانی ادامه یافت. تعداد پیروان آن در حدود 100 هزار نفر بود که بطور وسیع در 3 استان گان سو، چینگ های و سین جیانگ پراکنده بودند. این مکتب یکی از مکتب های معتبر در دین اسلام چین می باشد. مکتب مفتی دارای افکار حق ویژه فئودالی بود و بنیادگذار قدرت عالی مذهبی داشت و مقام بنیانگذار مذهبی تنها به پسر بزرگ به ارث می رسید. سایرین نمی توانستند آن را ادامه دهند. پیروان از فرمان بنیانگذار تبعیت و نمی توانستند با آن مخالفت کنند. پیروان در دیدار بنیانگذار باید مقابل او زانو می زدند. آخوند مسجد مفتی باید توسط بنیانگذار اعزام می گردید یا پس از انتخاب از سوی پیروان توسط بنیانگزار تصویب می شد.
تعلیمات دینی مکتب مفتی
مکتب مفتی چندان طرفدار زیارت مکه نبود. به نظر آنها تعظیم گنبد با تعظیم کعبه مساوی بود. این نظر برای پیروان فقیر آسایش روحی بزرگی بود. چون آرزوی آنها برای حج از طریق زیارت گنبد حاصل می شد. مکتب مفتی در فعالیت های مذهبی به تعظیم گنبد و دیدار با بنیانگذار و در خواست فرمان آخوند توجه داشت و نماز را تقلیل داد. آنها هنگام یاد بود نیاکان و بنیانگذار به سوزاندن عود اهمیت می دادند. از نظر لباس و زیور آلات، زنان جوان و سالمند سر پوش بر سر نمی گذاشتند. آرایش آنها شبیه زنان ملت هان بود. زنان مفتی رنگ سبز را مقدس دانسته و به پارچه قرمز با نقش گل و علف علاقه داشتند. مردان بیشتر رنگهای سفید و سیاه را دوست داشتند. در مکتب مفتی برای جانشینی رهبر مکتب جدید مراسم ویژه برگزار می شود. رهبر مکتب جدید در ابتدا باید مدتی به ریاضت بپردازد. در آن ایام هر روز فقط 7 دانه خرما بخورد. پس از آن رهبر مکتب جدید قرآن قرائت و الله و حکیم را ستایش کرده و قانون و مقررات و تعلیمات مذهبی را برای پیروان توضیح دهد. سپس پیروان از زن و مرد در برابر رهبر مذهب جدید سجده کنند و هدیه به او تقدیم دارند و دعا بخوانند و سپس در ضیافت غذا پذیرایی می شوند. مکتب مفتی همیشه به آموزش فرهنگ هان توجه می کند. نیای مذهب نسل چهارم، مدرسه مجانی در روستای بئی سیانگ دایر کرد که این کار مورد قدردانی توده های هان محلی قرار گرفت. به این ترتیب وحدت ملت های هوی و هان تحکیم شد. از این به بعد، هر چند این مدرسه گاهی دایر و گاهی تعطیل بود، ولی نقش فعالانه ای برای آموزش و پرورش مسلمانان ایفا کرد. ما ای شو (ma yi shou)، دوبار مدرسه ملی دایر کرد و از جوانان و کودکان هوی و هان دعوت کرد که درس بخوانند. از سال 1943 تا سال 1949، تعداد زیادی از دانش آموزان هوی و هان در مدرسه دایر شده از سوی او تحصیل کردند. از میان کارمندان محلی کنونی بسیاری از آن مدرسه فارغ التحصیل شده اند.
مکتب سی دائو تانگ:
سی دائوتانگ مکتب خاصی در دین اسلام چین است. این مکتب بیشتر در استانهای گان سو چینگ های و سین کیانگ رواج دارد. مکتب سی دائو تانگ در زمان زوال و انحطاط حکومت چینگ تاسیس شد. در آن زمان جنگ چین و ژاپن در سال 1890-1894 در جریان بود و قیام دهقانان در سراسر چین پی در پی به وقوع می پیوست. توده های مردم ناحیه لین تان (lin tan) مانند مردم سایر مناطق چین به سختی برای زنده ماندن تلاش می کردند. مکتب سی دائو تانگ در همان زمان تاسیس شد. ما چی سی (ma qi xi) بنیانگذار این مکتب اهل ناحیه لین تان بود. پدرش ما یوان آخوند بود. ما چی سی عاقل و هوشیار در کودکی در مدرسه خصوصی تحصیل می کرد و نمرات خوب می گرفت. او سپس کتابهای گوناگون زبان چینی را به طور گسترده مطالعه کرد. همزمان آثار لیو جیه لیان (liu jie lian) دانشمند مشهور مسلمان چین را بطور عمیق خواند و موفقیت هائی بدست آورد.
Sources :
محمد رسول الماسیه- مقاله مهاجران چینی
مقالات سایت مرکز گفتگوی ادیان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چین- مقاله برگرفته از روزنامه گوانگ مینگ