عصمة الانبیاء
عصمت الانبیاء کتاب گرانبهای دیگری است از نوشته های امام فخر رازی که به زبان عربی می باشد. در این کتاب نویسنده در پی آن است که به پاسخگویی شبهاتی بپردازد که راجع به عصمت انبیاء وارد شده چرا که در خصوص این مسئله از چهار جهت اختلاف وجود دارد:
اختلاف اول: به اعتقادات انبیاء در کفر و بدعت و تقیه و... مربوط می شود.
اختلاف دوم: مربوط به عصمت آنها در احکام و شرایع خداوند است.
اختلاف سوم: راجع به عصمت آنها در فتوا دادن است.
و اختلاف چهارم: در خصوص عصمت آنها در افعال و احوال است. به همین خاطر نویسنده در این کتاب از آیات قرآنی و قصص انبیاء استفاده کرده تا حجت و دلیل بر رد نظرات مخالفین بیاورد. ابتدا شبهات را مطرح و سپس جواب آنها را می آورد.
معرفی اجمالی نویسنده:
امام فخرالدین ابو عبدا... محمد بن عمر بن حسین بن حسن بن علی تیمی طبرستانی مشهور به ابن خطیب رازی و امام المشککین از بزرگان متکلمین و خطبا و فیلسوف مشهور سده ششم هجری در 25 رمضان سال 543 یا 544 در شهر ری زاده شد. محمد بن عمر فخر رازی یکی از مشاهیر علمی و ادبی اسلام شمرده می شود که در عصر خود از بزرگترین علما و حکمای اسلام بوده و در علوم معقول و منقول یعنی فلسفه، کلام، ریاضیات و فقه و اصول، تفسیر قرآن و ادبیات استاد، صاحب نظر و مرجع فضلای زمان محسوب می شده است. ایشان ابتدا نزد پدرشان که خطیب مشهوری بود درس خوانده و سپس نزد کمال سمعانی (سمنانی) مقدمات علوم و نزد مجدالدین جیلی علم کلام و حکمت آموخته و ضیاءالدین عمر و محمود بن حسن حمصی دیگر علوم را فرا گرفت. برای آموختن فلسفه بوعلی و فارابی به خراسان رفت و نتیجه کامل گرفت و به ماوراء النهر سفر کرد. ایشان در فروع دین شافعی مذهب و در اصول عقاید کلامی پیرو مذهب اشعری بود و با این وصف با علمای هم کیش خود همیشه در مجادله و مناظره بود. ایشان شعرهایی پراکنده به فارسی و عربی نیز سروده است که حاوی مفاهیم پندآمیز هستند. زندگی امام فخر، علی رغم عسرت و تنگدستی دوران نوجوانی پس از ورود به خوارزم و ماوراء النهر و سکونت چند ساله در دربار خوارزمشاهیان رونق یافت. از حوادث دردناک زندگی امام فخر در سال های پایانی زندگی مرگ فرزند جوانش محمد در اواسط سال 601 ق در هرات بود. امام فخر دارای سه پسر و دو دختر بوده است. پسران او: محمد، ضیاءالدین، شمس الدین. امام فخر در سال های پایانی زندگی در هرات سکونت گزید. در اوایل سال 606 ق بیماری سختی گریبانگیر او شد و سرانجام روز عید فطر همین سال در 62 سالگی در هرات درگذشت. متن وصیت نامه امام فخر در کتاب هایی چون طبقات الشافعیه سبکی و طبقات الاطبا ذکر شده است. این وصیت نامه را وی حدود 8 ماه پیش از مرگش یعنی در 21 محرم 606 هـ.ق خطاب به شاگردش ابوبکر ابراهیم بن ابی بکر اصفهانی املا کرده است. وصیت نامه متضمن چکیده نظریات او پیرامون دین و فلسفه و قرآن با عباراتی فشرده است و در آخر مطالبی پیرامون نگهداری فرزندانش خطاب به وصی و شاگردش عنوان کرده است.
ساختاربندی کتاب:
* وجوب عصمت انبیاء و 15 دلیل آن
* عصمت ملائکه، عصمت آدم (ع)، قصه نوح (ع) و 2 شبهه، قصه ابراهیم (ع) و 7 شبهه، قصه یعقوب (ع) و 5 شبهه، قصه یوسف (ع) و 1 شبهه، قصه ایوب (ع) و 1 شبهه، قصه شعیب (ع) و 3 شبهه، قصه موسی (ع) و 6 شبهه، قصه موسی (ع) و خضر (ع) و 3 شبهه، قصه داوود (ع) و 2 شبهه، قصه سلیمان (ع) و 3 شبهه، قصه یونس (ع) و 1 شبهه، قصه لوط (ع) و 1 شبهه، قصه زکریا (ع) و 1 شبهه، قصه عیسی (ع) و 2 شبهه، قصه پیامبر اسلام (ص) و 17 شبهه.
* و فصل آخر به بررسی 3 شبهه از کسانی که گناه را برای پیامبران اثبات کرده اند می پردازد.
Sources :
فخرالدین الرازی- عصمة الانبیاء