اولین کسی که به پیامبر ایمان آورد
در این مطلب که از میان زنان، اولین مومن به پیامبر (ص) خدیجه کبری (س) بوده است احدی اشکال نکرده و در اخبار متعدد از شیعه و عامه بر این مطلب تصریح شده است. از میان مردان نیز آنچه مشهور بلکه نزدیک به اتفاق است این می باشد که «امیرالمومنین علی (ع)» در ایمان آوردن به نبی اکرم (ص) بر دیگران مقدم بوده. البته در مقابل این قول اقوالی نیز وجود دارد که «ابوبکر» یا «زید ابن حارثه» را اول مومن به پیامبر (ص) در میان مردان معرفی می کنند. اما در مورد تقدم امام علی ابن ابی طالب (ع) بر خدیجه (س) یا عدم تقدم ایشان اختلافات قابل توجهی وجود دارد. ما در ذیل پس از اثبات تقدم حضرت علی (ع) در اسلام آوردن بر دیگر مردان، سعی می کنیم اختلافات موجود در مورد اول مومن به پیامبر (ص) را نیز حل نمائیم.
دلایلی که بر سبقت امیرالمومنین (ع) بر دیگر مردان در اسلام آوردن اقامه می شود از قرار زیر است:
1- طبق نقل های مختلف امام علی (ع) در منزل رسول اکرم (ص) و تحت تربیت ایشان رشد نموده است و پیامبر اکرم (ص) در تربیت ایشان نهایت اهتمام را داشته. حال چطور ممکن است کسی در اسلام آوردن بر علی (ع) سبقت گیرد با آنکه او بیشترین ارتباط و سنخیت را با نبی (ص) داشته و پیامبر در رساندن هیچ خیری بر او کوتاهی ننموده. حضرت امیر (ع) در خطبه «قاصعه» بر ملازم بودن خود و همواره گی ارتباطش با پیامبر (ص) اشاره فرموده و تعبیرات عجیبی برای بیان عمق این ارتباط بکار می برند در بخشی از این خطبه می فرمایند: میزان ارتباط من و پیرویم از رسول خدا (ص) بیشتر از ارتباط بچه شتر با مادرش بود. و در جای دیگر فرمایشی قریب به این مضامین دارند: او نبی اکرم (ص) مرا به خود می چسباند تا جائیکه بوی بدنش را استشمام می کردم. حال با وجود این ارتباط عمیق چطور ممکن است «ابوبکر» یا «زید ابن حارثه» در اسلام آوردن بر امیرالمومنین (ع) سبقت گرفته باشند؟
2- به نقل از ابن اثیر و ابن حجر و بسیاری از علمای تاریخ داستانی نقل شده است که دلالت بر سبقت ایمان علی (ع) بر دیگر مردان دارد؛ آن داستان چنین است:
تاجری به نام عفیف کندی برای تجارت به مکه آمده و در آنجا پس از ملاقات با عباس عموی پیامبر ناگهان می بیند سه نفر خارج شده و به سمت مکه اعمالی را که همان نماز بوده انجام می دهند، عفیف از عباس راجع به این اشخاص سئوال می کند. عباس در پاسخ می گوید: این فرد محمد ابن عبدالله (ص) است و ادعا دارد که خدا او را فرستاده و... و آن دیگری همسر او خدیجه دختر خویلد است که به او ایمان آورده و آن نوجوان پسر عموی او علی ابن ابی طالب است که به او ایمان آورده... همچنان که مشاهده می کنید در این خبر تنها دو نفر همراه نبی (ص) نماز می گزارده اند که یکی خدیچه و دیگری علی ابن ابی طالب (ع) می باشد پس نتیجه می گیریم در میان مردان علی (ع) بر دیگران در ایمان آوردن به پیامبر (ص) سبقت داشته.
اولین مومن به پیامبر(ص):
و اما در مورد اول مومن به پیامبر (ص) که آیا خدیجه (س) بوده یا علی (ع) باید عرض کنیم آنچه از احادیث برمی آید این است که اولین مومن به ایشان امیرالمومنین (ع) می باشد. این دست از احادیث در دو گروه قرار می گیرند. گروه اول فرمایشات خود آن حضرت است (ع) و گروه دوم فرمایشات پیامبر اکرم (ص) است که ضمن بر شمردن کمالات دیگر برای حضرت امیر (ع) بر اول مومن و مسلم بودن ایشان تصریح کرده اند. از گروه اول، به عنوان مثال به حدیث زیر اشاره می کنیم:
در خصائص نسائی ص 3 و در سنن ابن ماجه ج 1- ص 57 و در تاریخ طبری ج 2- ص 56 و در غیر آنها از قول آن حضرت نقل شده است که فرمود: انا عبدالله و اخو رسول الله (ص) و انا الصدیق الاکبر.. و لقد صلیت مع رسول الله قبل الناس بسبع سنین و انا اول من صلی معه.
ترجمه: من بنده ی خدا و برادر رسول خدا هستم که صدیق اکرم... و بدرستی که من نماز خواندم با رسول خدا هفت سال (ص) پیش از مردم و من اولین کسی بودم که با او نماز خواند. و اما نمونه برای گروه دوم: در مستدرک الحاکم ج 3 ص 136 و در الاستیعاب حاشیه الاصابه ج 3 ص 28 و در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید و در سیره حلبیه و... آمده است که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: اولکم ورود اعلی الحوض اولکم اسلاما علی ابن ابی طالب.
ترجمه: اولین کسی که کنار حوض بر من وارد می شود، نخستین کسی از شماست که ایمان آورد و آن علی ابن ابی طالب است. و در مسند احمد ج 5- ص 26 و الاستیعاب ج 3 ص 36 و غیر آن آمده است که نبی اکرم (ص) فرمود: انه لاول اصحابی اسلاما او اقدم امتی سلما. ترجمه: (علی) در بنی اصحابم اولین مسلمان است یا اینکه فرمود علی (ع) در بین امت من زودتر از همه به اسلام اقدام نمود. و در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج 13 ص 225 این چنین آمده قال النبی (ص): هذا اول من آمن بی و صدقنی و صلی معی. ترجمه: این علی است که نخستین فردی می باشد که به من ایمان آورد و مرا تصدیق نمود و با من نماز گزارد. آنچه ذکر شد تنها بخشی از احادیث دال بر سبقت امیرالمومنین (ع) در اسلام آوردن است، اما علامه امینی در جلد سوم ص 224 از کتاب الغدیر خود بطور مفصل در این زمینه قلم فرسائی کرده و دهها تن از صحابه بزرگ و تابعین و ... را نام می برد که در تایید این مطلب و تاکید بر سبقت حضرت امیر (ع) سخن گفته اند.
جالب است که در میان آنها اسامی عمر ابن خطاب، عمرو ابن عاص، سعد بن ابی وقاص و... نیز به چشم می خورد.
Sources :
آیت الله جعفر سبحانی- سید المرسلین- جلد 1
جعفر مرتضی عاملی- سیره صحیح پیامبر بزرگ اسلام- جلد 1