نزول سوره های تین، قریش، قارعه، قیامت، همزه، مرسلات، ق، بلد و طارق
سوره تین:
محتوای آیات: در سوره، محل بحث ابتدا با چندین قسم تاکید به خلقت انسان در بهترین شکل ممکن شده سپس می فرماید: بعد از آن خلقت عالی، انسان را به پست ترین مرحله برگرداندیم، بجز کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند، ایشان پاداشی قطع نشدنی دارند. بعد از این نیز تذکری در مورد معاد داده شده و با استفهامی مجازی به احکم الحاکمین بودن خداوند اشاره می شود. مکی یا مدنی بودن آیات، به احتمال قوی این سوره مکی است، هر چند مدنی بودن آن نیز محتمل است. موضوعات تاریخی: در سوره تین به موضع تاریخی خاصی اشاره نشده.
سوره قریش:
محتوای آیات: در این سوره به ماجرای اصحاب فیل و منت گذاری خداوند بر قبیله قریش اشاره شده و امنیت حاکم بر مکه را به عنوان نعمتی بزرگ یادآور می شود، در پایان سوره نیز مخاطبین را به توحید و نفی شرک دعوت می نماید. مکی یا مدنی بودن آیات: با توجه به آیات، این سوره مکی است. موضوعات تاریخی: بجز داستان حمله ابرهه به مکه به موضوع تاریخی دیگری در این سوره اشاره نشده بحث از اصحاب فیل و داستان حمله ابرهه نیز در بخش «از ولادت تا بعثت» آمده است، علاقه مندان به آنجا رجوع کنند.
سوره قارعه:
محتوای آیات: این سوره در مورد قیامت و وقایع آن سخن می گوید. مکی یا مدنی بودن آیات: ظاهرا این سوره مکی می باشد. موضوعات تاریخی: در این سوره به موضوع تاریخی مهمی اشاره نشده.
سوره قیامت:
محتوای آیات: محور مطالبی که در این سوره بیان شده روز قیامت است. در آیات اول تا ابتدای آیه شانزدهم، وقوع و برخی نشانه های قیامت، و در آیه شانزده تا بیستم اشاره ی به نزول و حفظ قرآن شده است. سپس در آیات بیست و یکم تا آخر سوره، با استدلال بر قدرت خدای تعالی به هنگام خلقت اولیه، امکان اعاده عالم اثبات می شود. مکی یا مدنی بودن آیات: این سوره نیز ظاهرا مکی است و تمام آیاتش در مکه نزال شده. موضوعات تاریخی: در سوره محل بحث به موضوع تاریخی مهمی اشاره نشده.
سوره همزه:
محتوای آیات: در این سوره مال اندوزان مورد تهدید الهی قرار گرفته و ثروت اندوزی مذمت شده است. مکی یا مدنی بودن آیات: تمام آیات این سوره در مکه نازل شده. موضوعات تاریخی: در سوره حاضر به موضوع تاریخی مهم اشاره نشده است.
سوره مرسلات:
محتوای آیات: در این سوره با چندین قسم، وقوع قیامت مورد تاکید قرار گرفته و سپس نشانه هایی از وقوع معاد را بیان می کند. بعد از این به سرگذشت اقوام مشرک پیشین، خلقت اولیه انسان و خلقت زمین اشاره شده و برخی عذابهایی که در قیامت به مجرمین می رسد ذکر می گردد. در آیات بعدی نیز در مورد حالات مجرمین و متقین سخن گفته می شود. مکی یا مدنی بودن آیات: ظاهرا تمام آیات سوره ی محل بحث در مکه نازل شده است. موضوعات تاریخی: در این سوره به موضوع تاریخی مهمی اشاره نشده است.
سوره ق:
محتوای آیات: سوره «ق» در مورد نزول قرآن، وقوع معاد و تکذیب آن از سوی مشرکین، امر به تفکر در آیات آفاقی، اشاره به زندگی اقوام گذشته، ثبت اعمال انسان توسط ملائکه، توضیح برخی وقایع در قیامت یا پس از آن و در مورد اوامری به رسول الله (ص) سخن می گوید. مکی یا مدنی بودن آیات: بجز یکی دو آیه الباقی مکی هستند. البته آن دو آیه نیز ممکن است مکی باشند ولی به قطع نمی توان گفت. موضوعات تاریخی: این سوره به موضوع تاریخی مهمی اشاره نکرده.
سوره بلد:
محتوای آیات: در ابتدای سوره بلد به سختی های گریز ناپذیر زندگی بشری اشاره شده سپس می فرماید: «آیا او گمان می کند هرگز کسی بر او دست نمی یابد، می گوید: من مال فراوانی هلاک نموده و از دست داده ام. آیا گمان می کند هیچ کس او را در حال انفاق ندیده است (و از نیت او کسی خبر ندارد؟!)....» در ادامه آیه به اعطای چشم (قوه باصره) و زبان و دولب اشاره شده و می فرماید: «و او را به دو راه خیر و شر هدایت نمودیم، پس او گردنه را بالا نرفته و تو چه می دانی که راه دشوار و گردنه چیست! آزاد کردن برده ای یا طعام دادن در روز قحطی و گرسنه گی به یتیمی خویشاوند یا فقیری خاک نشین و علاوه بر اینها از کسانی باشد که ایمان آورده و یکدیگر را به صبر و مهربانی و بخشش توصیه می کنند. آنها اصحاب سعادت اند و آنهایی که به آیات ما کفر ورزدیدند آنها اصحاب شقاوتند، برای آنهاست آتشی سرپوشیده». مکی یا مدنی بودن آیات: در مورد مکی یا مدنی بودن آیت این سوره چند نظر وجود دارد: 1- تمام سوره در مکه نازل شده 2- اندکی گفته اند تمام سوره در مدینه نازل شده: از نظر علامه طباطبایی سیاق آیات مدنی بودن سوره را نمی رساند 3- عده ای دیگر نگفته اند بجز چهارآیه اول الباقی مدنی هستند. موضوعات تاریخی: سوره حاضر به موضوع تاریخی خاصی اشاره نکرده است.
سوره طارق:
محتوای آیات: در این سوره پس از چند سوگند، به تحت محافظت بودن انسان و ثبت اعمال او اشاره می شود و سپس انسان ها به تفکر در مورد خلقت خود دعوت می شوند. بعد از این مطلب با چند سوگند دیگر، بیانگر بودن قرآن و عدم بی فایده گی اش مورد تاکید قرار می گیرد و در پایان کفار از عذاب اخروی ترسانده می شوند. مکی یا مدنی بودن آیات: ظاهرا تمام آیات سوره طارق در مکه نازل شده است. موضوعات تاریخی: در این سوره نیز مانند چند سوره ی گذشته به موضوع تاریخی مهمی اشاره نشده است.
Sources :
مکارم شیرازی- تفسیر نمونه- جلد 27-26-20