آداب نماز
کتاب آداب الصلوة یا آداب نماز از آثار ارزشمند حضرت امام خمینی می باشد که تاریخ ختم نگارش آن در تاریخ دوم ربیع الثانی 1361 هـ.ق است. در این کتاب به بیان تفصیلی آداب قلبی و اسرار معنوی نماز پرداخته که پیش از تألیف این کتاب در یکی از تصانیف گرانقدر حضرت امام به نام سر الصلوة همین معانی به طور موجز و به زبان خواص اهل عرفان به نگارش در آمده بود؛ لکن آن حضرت به این منظور که عده بیشتری از مطالب آن کتاب فایده برند به تألیف کتاب حاضر به زبانی ساده تر پرداختند. قبلا مطاوی کتاب آداب الصلوة با توضیحات و تصرفات با عنوان پرواز در ملکوت به چاپ رسید اما چاپ های قبلی به عللی که شاید یکی از آنها نداشتن نسخه خطی بوده است به نحو مطلوب صورت نگرفت، از این رو ناشر این کتاب با رعایت امانتداری و کمال دقت پس از بررسی نسخه بدل ها و تطبیق با نسخه اصل که در اختیار موسسه است به چاپ و نشر این اثر همت گماشت. کتاب آداب نماز دارای دو مقدمه است که حضرت امام در سال 63 هـ.ش نگاشته اند و در آنها این اثر را به فرزند گرامیشان حاج سید احمد خمینی و خانم فاطمه طباطبایی همسر جناب سید احمد خمینی اهدا فرموده اند متن دست خط این دو مقدمه در این کتاب چاپ شده است. این چاپ همراه با پاورقی ها و توضیحاتی است که در آنها منابع و مأخذ احادیث و اقوال ذکر گردیده و جملات عربی داخل متن ترجمه شده است.
معرفی اجمالی نویسنده:
آیت الله حاج سید روح الله مصطفوی، مشهور به امام خمینی، فقیه، مرجع تقلید، نویسنده، مبارز و رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران که در 20 جمادی الثانی سال 1320 برابر با 1281 ش روز تولد حضرت زهرا (س)، در خمین (ایران) به دنیا آمد. در 4 ماهگی پدرش سید مصطفی را از دست داد، دوران کودکی به مکتب خانه در خمین رفته و بعد در سن طلبگی ادبیات فارسی ابتدایی و حساب و هیئت و بعد دروس مقدمات را خواند. در 15 سالگی به علت شیوع وبا، مادرش نیز از دنیا رفت. 19 ساله بود که به دلیل نبودن مدرسه در خمین، برای ادامه تحصیل به اراک رفته و در حوزه درس آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، دروس منطق، مطول، لمعه و ادبیات عرب را خواند. سال 1340 هـ ق برابر با 1301 ش، آیة الله حائری به اصرار علمای قم، به آنجا رفته و حوزه قم را تأسیس کردند و بسیاری از طلاب، از جمله سید روح الله نیز 4 ماه بعد به قم رفت. بعد از چهار سال دوره درس های سطح، سال 1344 ق، به مدت یازده سال نزد حاج شیخ، درس فقه و اصول خوانده و همزمان دروس فلسفه و تمام منظومه ملاهادی سبزواری را در مدت 4 سال فرا گرفت و در ضمن، تدریس منظومه را شروع کرد و سال 1313 ش، به درجه اجتهاد نائل شد. روح عرفانی در ایشان از سال 1307 در سنین 26 یا 27 سالگی و مراحل سیر و سلوک او در خدمت مرحوم آیت الله محمدعلی شاه آبادی بودند. از اساتید دیگر ایشان، آیت الله رفیعی قزوینی بودند. حدود 20 سال، ایشان به تدریس و تألیف پرداخته و در عین حال با تلاش و جدیتی که داشت، مسائل سیاسی مملکت را دنبال و با شخصیت هایی چون مرحوم مدرس، ملاقات هایی نمود. آغاز فعالیت سیاسی آقا روح الله را باید از شهریور 1320 ش، زمانی که شعله های جنگ جهانی دوم به ایران کشیده شد، حساب کرد و فعالیت سیاسی انقلابی وی، سال 1314 ش بعد از جنگ جهانی دوم و به قدرت رسیدن "کندی" بروز کرد و بعد قیام سال 42 و زد و خورد در مدرسه فیضیه قم و سخنرانی وی در آنجا بر علیه شاه وقت (محمدرضا پهلوی) و اسرائیل و نهایتا دستگیری او به بعد از چند ماه، به اصرار مردم و علما، آزاد شده و سپس در آبان سال 1343 ش به ترکیه تبعید شدند. در مهر ماه 1344 ش، از ترکیه به عراق فرستاده شد. هر چند سال ها به ظاهر در عراق و در سکوت و آرامش به سر می برد ولی هیچگاه از مبارزه علیه طاغوت و رژیم ستم شاهی و اسرائیل و دشمنان اسلام، دست بر نداشت تا اینکه سال 1357 ش، به دنبال مبارزات مردم ایران با محمدرضا شاه پهلوی و حکومت او و در نهایت سقوط شاه و دولتش، این بزرگمرد تاریخ، در دی ماه 1357 ش به ایران برگشت و به عنوان رهبر بزرگ انقلاب و مؤسس جمهوری اسلامی ایران، یازده سال، انقلاب را رهبری و 14 خرداد 1368 ش، در سن 87 سالگی دار فانی را وداع کرد.
ساختار بندی کتاب:
این کتاب شامل مقاله اولی، مقاله ثانیه و مقاله ثالثیه می باشد که هر کدام از این مقالات دارای باب ها و فصولی به شرح ذیل می باشد:
مقاله اولی: در آداب قلبیه و وظایف باطنیه نماز، بلکه تمام عبادات و مناسک که خود دارای 12 فصل با عناوین ذیل است:
1- یکی از آداب قلبیه 2- مراتب چهار گانه مقامات اهل سلوک 3- حقیقت و آثار خشوع 4- اثر تکرار عبادات 5- ادب محافظت نماز و عبادات دیگر 6- ادب مراعات و رعایت اعتدال در عبادات 7- ادب تفهیم به قلب 8- ادب حضور قلب و نتایج آن 9- روایاتی راجع به حضور قلب و مراتب آن 10- دعوت و تشویق به تحصیل حضور قلب 11- عدم حضور قلب ناشی از سستی ایمان 12- حب دنیا منشا تشتت خیال.
مقاله ثانیه: در مقدمات نماز و بعضی آداب قلبیه آن که دارای 5 مقصد به شرح ذیل است:
1- در طهارت 2- در شمه ای از آداب لباس 3- در آداب قلبیه مصلی 4- در آداب قلبیه وقت 5- در بعضی آداب استقبال.
مقاله ثالثه: در مقارنات نماز که دارای 8 باب با عناوین ذیل میباشد:
1- در بعضی آداب اذان و اقامه 2- در قیام 3- در سر نیت و آداب آن 4- در تفسیر سوره مبارکه حمد و توحید و قدر 5- در شمه ای از آداب و اسرار رکوع 6- در اشاره اجمالیه به اسرار و آداب سجود 7- در اشاره اجمالیه به آداب تشهد 8- در آداب سلام.
خاتمه کتاب: در آداب بعضی از امور داخله و خارجه نماز.
Sources :
سید روح الله مصطفوی خمینی- آداب نماز