ابن سینا پزشک حاذق مسلمان
شیخ الرئیس ابوعلی سینا ( 428-370هـ .ق)، مشهورترین پزشک اسلامی قرن چهارم است که شهرت عالمگیر او، وی را از معرفی و تعریف بی نیاز نموده است. سیطره علمی و فلسفی ابن سینا بر افکار علما از متقدمین و متأخرین چنان بود که به حق لقب «ارسطو» و «بقراط اسلام» را به وی داده اند. وی مطالبی بر طب افزود که پیش از او شناخته نشده بود و در بیانی که در حق او گفته شده:
«طب ناقص بود، ابن سینا آن را کامل کرد»، به تمام معنی موضوع صحیح بوده و در خصوص او کاملا صدق می کند. او اولین کسی که التهاب قشر بر روی بدن را به طور بسیار صحیح توصیف کرد و میان این التهاب، با التهاب قشر دوم فرق گذاشت و هم چنین، آن را از بیماری های مشابهش جدا کرد. باز او نخستین کسی بود بین فلج صورت، ناشی از عامل داخلی در مغز و فلج ناشی از سبب خارجی فرق نهاد. او هم چنین، میان داء الجنب، درد اعصاب بین دنده ها و میان دمل کبدی و التهاب سینه فرق قائل شد؛ چنان که سکته مغزی را که در نتیجه زیادی خون عارض می شود، به خوبی توصیف کرد. جالب این که، نظر او در این زمینه، برخلاف عقیده یونانیان بود. باز او بود که به سرایت سل ریوی اشاره کرد و نخستین کسی بود که معتقد شد: بیماری ها به وسیله آب و خاک منتقل می شوند و به وجود کرمک که امروز آن را آنگلوستو می نامند پی برد و چند قرن پیش از دو بینی ایتالیایی به این کشف نایل آمد. در موضوع انگل ها، تمام مولفان در تألیفات جدید و نیز موسسه راکفلر نظر وی را پذیرفتند. علاوه بر این، ابن سینا عوارض سنگ مثانه را طوری توصیف کرده است که دکتر خیرالله نویسنده الطب العربی در این کتاب خود می نویسد: «در عصر جدید برای ما مشکل است که در مورد این عوارض، چیزی بر گفته ابن سینا اضافه کنیم.»
ابن سینا بیماری های پوستی و تناسلی را نیز به طوری بسیار دقیق توصیف و شرح کرد، هم چنان که ناراحتی های عصبی را نیز مورد بررسی قرار داد. او به برخی از حقایق درونی و روانی آشنا داشته است. وی بر این عقیده که بعضی از عوامل نفسانی و عقلانی، مثل: کودنی، ترس، ناراحتی، تشویش، خوشحالی و چیزهایی دیگر از این قبیل تأثیر بسیار زیادی در اعضای جسم و وظایف اعضاء دارد. از این رو، او در معالجه بیماران خود، به روش های «روان درمانی» پناه می برد.
ابوعلی اظهار می داشت: «باید در نظر داشته باشیم که موفقیت آمیزترین روش معالجه بیمار، آن است که نیروی فکری و ذهنی او را نیز در مبارزه بر علیه بیماری تقویت و تهییج کرده، محیط بیمار را با القاء موسیقی مطبوع، با صفا نموده و امکان همنشینی او را با کسانی که به آنان علاقه مند است، فراهم کنیم.»
باری، ابوعلی سینا کتاب های بسیار فراوانی در طب نوشته است، که از جمله می توان کتاب قانون را نام برد. گفته شده است و این کتاب را در نوزده سالگی نگاشت. می دانیم که «قانون » کتاب مشهوری است و دانشگاه های شرق و غرب با آن آشنایی دیرینه دارند و تعداد آن چهارده مجلد است. شهرت این کتاب از آن جهت است که بسیار منظم بوده و با سبکی نیکو نوشته شده است. در عین حال، هر آن چه غالبا مورد احتیاج یک طبیب می باشد، در آن آمده است و به همین دلیل، مهم ترین مرجع طبی قرون وسطی بوده که در مدارس شرق و غرب تدریس می شد.
گرارد کریمونی آن را در طلیطله ترجمه کرد، جایی که بسیاری از کتاب هایی عربی به لاتینی ترجمه شده بود. هنوز ترجمه لاتین قانون به صورت کامل پخش نشده بود که با شهرت بسیار زیادی رو به رو شد و به زبان های اردو، عبری و فرانسوی هم ترجمه شد. این کتاب در اروپا نیز مورد توجه علما قرار گرفت و ترجمه لاتین آن میان سالهای 1473 و1500میلادی، پانزده مرتبه تجدید چاپ شد و تا اواسط قرن 17 میلادی، مورد اعتماد اغلب دانشگاه های اروپا بود. این کتاب درمدت چند قرن، از نظر علمای طب عرب و ایرانی و لاتینی بهترین کتاب طب محسوب می شد.
Sources :
محمدتقی جعفری- علم و دین در حیات معقول- صفحه 194-192