ایمان همراه با یقین
قرآن کریم در سوره ذاریات آیات 20 و 21 می فرماید: «و فی الارض ایات للموقنین* و فی انفسکم؛ و در زمین برای اهل یقین نشانه هایی است و نیز در وجود خودتان»، در اینجا هم می فرماید: «و فی خلقکم و ما یبث من دابة ایات لقوم یوقنون؛ و در آفرینش خودتان و آنچه از جنبندگان می پراکند برای مردمی که یقین دارند نشانه هاست.» (جاثیه/4) برای مردمی که به یقین می رسند، یعنی این یک چیزی است که انسان را به مرحله یقین می رساند. مقصود از "مرحله یقین" این است که ایمان مطلق مثل ایمان از پشت پرده هاست، ایمان داریم که در پشت پرده ها چیزی هست، ولی یقین آن مرحله ای است که یا شهود است یا مثل شهود، یعنی دیگر پرده ها برداشته شده است «لو کشف الغطاء ما ازددت یقینا؛ اگر پرده برداشته شود بر یقین من افزوده نگردد.» (شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید (چاپ مصر)، ج 10 ص 142.)
انسان یک موجود ملکوتی است، اگر انسان خودش را آن چنان که هست بشناسد، به عالم ملکوت آشنا شده و عالم ملکوت را شناخته است و شناختن انسان خودش را مساوی است با پی بردن به عالم ملکوت و اگر کسی پی نبرده است به دلیل این است که خودش را آنچنان که باید نشناخته است. در داستان حضرت ابراهیم (ع) می خوانیم: «و کذلک نری ابراهیم ملکوت السموات و الارض و لیکون من الموقنین؛ و بدین سان ملکوت آسمان ها و زمین را به ابراهیم نشان می دادیم تا (بصیرت یابد) و تا از اهل یقین شود» (انعام/75) صحبت ارائه ملکوت که (پیش) می آید ایقان در کار می آید.
نکته تفسیری در آیه ان کنتم موقنین
کار پیغمبر پرورش دادن است. پرورش دادن یعنی نیروهای موجود را تکمیل کردن. پرورش دادن یک گل یعنی چه؟ یعنی استعدادهای آن را به بروز و ظهور رساندن. «ان کنتم موقنین» اگر شما اهل یقین باشید. معنایش این نیست که اگر شما یقین داشته باشید خدا این طور است، اگر یقین نداشته باشید نه. همان طور که زمخشری گفته و دیگران از او استفاده کرده اند، گاهی ما خودمان این تعبیر را به کار می بریم (این تعبیر شایع است)، می گوییم فلان قضیه این طور شده اگر بدانی. این "اگر بدانی" نه معنایش این است که اگر تو ندانی چنین قضیه ای اتفاق نیفتاده، یعنی چنین چیزی هست و باید تو بدانی. «ان کنتم موقنین» هم این است: اگر یقین داشته باشید، یعنی باید این مطلب را درک کنید.
Sources :
مرتضی مطهری- آشنایی با قرآن جلد 5- صفحه 168 و 113-114