فرق میان نبوت و امامت
در فرق میان نبوت و امامت باید گفت: که اولی راهنمایی است و دومی رهبری؛ و همچنان که راهنمایی دینی نوعی راهنمایی است که از افق غیب باید رسیده باشد، یعنی راهنما باید غیبی باشد رهبری نیز چنین است، و اینکه پیامبر اکرم (ص) و برخی پیامبران دیگر هم راهنما بوده اند و هم رهبر و ختم نبوت ختم راهنمایی الهی است نه ختم رهبری الهی.
امامت و نبوت دو منصب و دو شأنند و احیانا قابل تفکیک. بسیاری از پیامبران نبی و رساننده وحی بوده اند ولی امام نبوده اند همچنان که ائمه اطهار امامند و نبی نیستند؛ ولی حضرت ابراهیم (ع) و پیامبر اکرم هم نبی هستند و هم امام: «انی جاعلک للناس اماما؛ (خداوند به حضرت ابراهیم می فرماید:) من تو را برای مردم امام قرار دادم.» (بقره/ 124). نبوت رهنمایی است و امامت، رهبری. وظیفه نبی تبلیغ است: «و ما علی الرسول الا البلاغ؛ بر عهده رسول جز تبلیغ نیست.» (نور/ 54) ولی وظیفه امام اینست که ولایت و سرپرستی و رهبری کسانی را کند که رهبری او را پذیرفته اند. شیعه همچنان که نبوت یعنی راهنمایی دینی را از جانب الله می داند، رهبری دینی را نیز از جانب الله می داند، در این جهت میان راهنمایی و رهبری تفکیک نمی کند. پیامبران بزرگ هم راهنما بوده اند و هم رهبر. ختم نبوت ختم رهنمایی الهی و ارائه برنامه و راه است اما ختم رهبری الهی نیست.
فرق راهنمایی و رهبری
رهبر به یک تعریف کسی است که سبب تسهیل گروه در نیل به هدف رهبری بشود. به عبارت دیگر: وی آسانگر نیل به مقصود است، راهنمای دستگیر است، احیانا تنها راه را نمی نماید بلکه وسایل طی آن و رسیدن به فرجام آن را نیز فراهم می آورد. حقیقت اینست که میان رهنمایی و رهبری به حسب مورد عموم و خصوص من وجه است. نبوت از نوع رهنمایی و امامت از نوع رهبری است و این دو مورد عام من وجه می باشند. ممکن است کسی فقط راهنما باشد و رهبر نباشد مانند همه مبلغین درست ما. ( البته آنانکه تبلیغشان نادرست است از بحث خارجند.) اینها کناری ایستاده و راه و چاه را به دیگران ارائه می دهند و می گویند تو خواه از سخنم پند گیر و خواه ملال. ممکن است بر عکس کسی رهبر باشد ولی رهنما نباشد. یعنی راهی است آشکار و هدفی است مشخص ولی نیاز به نیرویی است که قدرت ها را متمرکز و متشکل کند و سازمان بخشد و نیروهای خفته را بیدار و ناشکفته را بسوی سازندگی و ابتکار بسیج دهد. همچنان که ممکن است یک شخص در آن واحد هم رهبر باشد و هم رهنما.
Sources :
مرتضی مطهری- امامت و رهبری- صفحه 28-30