رعایت هماهنگی میان خوف و رجاء
از آیات و روایات به صراحت استفاده نمی‌شود که فلان دسته یا فلان فرقه صد در صد مورد شفاعت واقع می‌شوند تا موجب تجری برای کم فهمان گردد و به استناد پذیرش شفاعت درباره آنها دست به گناه بیالایند و از طرفی هم وعده شفاعت اجمالا داده شده است تا گنهکاران نا امید و مأیوس از رحمت حق نباشند و با گناه انجام داده شده یکسره خود را در آتش نپندارند، بلکه رحمت واسعه حق دستگیر است و ارتباط با خدا و اولیای دین موجب عدم قطع پیوستگی با مبدأ است و همین امر موجب شفاعت و استخلاص از عذاب می‌شود و این حالت وقوف بین خوف و رجا (ترس و امید) یک اصل مسلم حیاتی دینی است که موجب رشد و تکامل است؛ این حال، حرکت آفرین و مشوق برای درجات و مقامات است.
اگر بنی آدم بنا بود یکسره در خوف باشد و راه شوق و امید به کمال و فوز به درجات برای او بسته بود، هلاک و نابود می‌شد و شدت فشار و قهر نفسانی او را از پای در می آورد، و تمام سرمایه های خدادادی او تباه و فاسد می‌گشت و یک قدم توانایی نداشت تا به مرحله فعلیت و کمال نسبی هم جلو آید و اگر بنا بود پیوسته در امید و رجا به سر برد، غرور نفسانی او را از رنج و حرکت به سوی کمال باز می‌داشت و در گوشه خلوت می آرمید و تجری در گناه و هتک حرمت الهی او را به منجلاب تباهی می کشید و تمام سرمایه های خدادادی نیز فاسد و خراب می گشت و نطفه قابلیت و استعداد کمال در اولین وهله خفه می‌شد. ولیکن این حال بین که هم امید و ترس؛ هم امید شفاعت، و هم بیم از عذاب؛ هم امید رحمت، هم خوف از سطوت و قهر و غضب، با هم توأم باشد و مانند دو طفل نوزاد از یک رحم، پیوسته با هم جلیس و هم صحبت باشند؛ انسان را از جای خود حرکت می‌دهد و برای به فعلیت رسانیدن قوا و استعدادهای خود به مراحل کمال پیش می‌برد.
بر همین اساس کلی در مورد شفاعت نیز عمل شده است؛ یعنی بیانات شرعیه طوری است که هیچ کس نمی‌تواند بگوید قطعا من مورد شفاعت واقع می‌شوم و نیز هیچ کس نمی‌تواند بگوید من قطعا مورد شفاعت واقع نمی‌شوم. بلی کلیاتی در آیات و روایات وارد است که دلالت دارد که شرط شفاعت، ایمان است؛ ایمان به خدا و به رسول خدا و به اوصیاء و اولیای رسول خدا و شفاعت درباره مشرکان و کافران و منافقان نیست.
Sources :
سید محمد حسین حسینی طهرانی- معادشناسی جلد 9- صفحه 240-241