ملا عبدالرزاق لاهیجی
ملاعبدالرزاق لاهیجی فرزند علی لاهیجی، ملقب به "فیاض" حکیم، شاعر و متکلم ایرانی است. از شاگردان ملاصدراست و ضمنا داماد او هم بود. لقب ''فیاض''را ملاصدرا به او داد. خوب است بدانیم که ''ملامحسن فیض کاشانی'' داماد دیگر ملاصدرا و شاگرد او نیز بود. عبدالرزاق یکی از اساتید بزرگ فلسفه و حکمت در دوران اخیر و از محققان بزرگ در حکمت مشاء و اشراق و از متکلمان بزرگ در چهار قرن اخیر است، گروهی معتقدند که او در بحث افکار فلسفی تابع مسلک مشاء است و طوری وارد بحث می شود که گویا از افکار استادش ''ملاصدرا'' بویی نبرده، ولی او باطنا سالک طریقه الاشراق و معتقد به مبانی استاد است و از ترس خلق روزگار و فرار از تکفیر، عقاید خود را به سبک متکلمان و اهل نظر جلوه میدهد.
ملاعبدالرزاق لاهیجی به لحاظ شخصیت علمی
لاهیجی به حسب ظاهر، فیلسوفی مشایی و پای بند به براهین صرف حکمی است ولی بعد از مطالعات و تفکر زیاد در آثارش، معلوم می شود که در حکمت اشراق، سرآمد دانشمندان زمان بوده و حکمت الاشراق سهروردی را تدریس می کرد و از تصوف نظری و عملی اطلاع کافی داشت، بر افکار محققان از عرفا احاطه، و طریق معرفت حقیقی را منحصر به روش و طریق اهل عرفان میدانست. ملاعبدالرزاق، شخصی باذوق و سلیقه بود. طبع شعر عالی داشت و غزل های بسیار نیکو می سرود. دیوانی از او در کتابخانه آستان قدس رضوی مشتمل بر چند هزار بیت شعر از او باقی مانده است. او با شاعر بزرگ و دانشمند عصر صفویه میرزا صائب تبریزی اصفهان، دوستی زیاد داشت.
تألیفات این فیلسوف حاکی از عظمت مقام علمی اوست، اگرچه این قدر و منزلت و مراتب علمی، بقول آقامیرزا ابوالحسن قزوینی، مخفی مانده است. این حکیم نامدار در برهه ای از زمان خود، بسیار تنگدست شد و مثل بیشتر علما و محققان که میخواهند روح پاک خود را آلوده نکنند، خود را از مراکز قدرت دور نگه میداشت و به همین علت در عسرت زیاد زندگی می کرد و بعد از 21 سال که از مرگ استادش گذشت، او نیز در سال 1071 هجری قمری دار فانی را وداع گفت.
آثار و تألیفات:
آثار نفیسی از خود بر جای گذاشت که جزء تحقیقی ترین آثار فلسفی و کلامی است:
1- شوارق: در دو جلد، شرح بر تجرید علامه
2- تعلیقات بر شرح اشارات تألیف خواجه
3- شرح هیاکل النور سهروردی
4- حواشی او بر تعلیقات خضری
5- تفسیر لاهیجی
از شاگردان ملاعبدالرزاق لاهیجی، قاضی سعید قمی می باشد.
Sources :
سیدجلال آشتیانی- چهره های درخشان- صفحه 197