تاج محل
بنای بزرگ و بسیار مجلل و مجموعه آرامگاهی در شهر آگرا در هند، مزار شاه جهان پنجمین پادشاه گورکانی هند و همسر محبوبش ممتاز محل یا (ارجمند بانو) است. تاج محل یکی از زیباترین بناهای جهان و عالی ترین نمونه معماری اسلامی در هندوستان است. این بنا بعد از وفات "ممتاز محل" که پس از زایمان چهار دهمین فرزندش از دنیا رفت و موقتا جسدش را در همانجا به خاک سپردند. شش ماه بعد که جسد او را به اکبر آباد انتقال دادند، به امر "شاه جهان" در سال 1040 شروع شد. شورائی از بهترین معماران امپراطوری تشکیل شد و سرانجام طرح (استاد عیسی شیرازی) انتخاب شد. البته اقوال دیگری هم طرح های افراد دیگر نقل شده است.
بر اساس کتبیه داخل عمارت آرامگاه، بنای آرامگاه در سال (1048) تمام شد ولی تکمیل بناهای وابسته به آن تا سال 1052 طول کشید و تکمیل بنا و تزئینات حداقل تا سال 1057 تمام شد. شاه جهان از 1041 تا 14 سال همه ساله در این مکان (تاج محل) مراسم عرس، که شامل آئین هایی به جهت استغفار متوفی بود، به پا می کرد که در دوازدهمین مراسم، رسما پایان کار تاج محل اعلام شد و بعد از مرگ شاه جهان در سال 1067 جسد او را در کنار قبر همسرش در همانجا به خاک سپردند. گویند که اتمام ساختمان با تمام بناهای وابسته به آن بیشتر از 22 سال طول کشید و در این مدت 20000 کارگر مشغول کار بودند.
"تاج محل" در باغی بر ساحل رود جمنا بنا شده که خیابانهای مرمر پوش و فواره هایی آن را زینت داده اند. درختان سرو، از سه طرف عمارت را در میان گرفته و تصویر بنا در استخری مستطیل شکل می افتد. رویه مرمرین بنا با سنگهای نیمه قیمتی تزئین شده و به ویژه سنگهای عقیق، یاقوت یشم و زمرد بر مرمر سفید مخصوصا در اطراف پییش طاق هاست. این تزئینات قبل از آمدن مسلمانان به هند سابقه نداشته است.
گنبد پیازی شکل آن هم به میله ای منتهی می شود که هلالی بر فراز آن نصب شده، ارتفاع گنبد بیست و چهار و نیم متر و قطر آن بیشتر از 15 متر است. دو مناره نیز در دو طرف بنا قرار دارد. آرامگاه شاه جهان و همسرش ممتاز محل، در اطاق هشت گوشه ای در مرکز این بنا واقع است. نور ملایمی از میان صفحه های دوگانه مرمرین در بالای دیوارها عبور می کند و اطاق را روشن می سازد. امضای امانت خان شیرازی و تاریخ 1048 هـ ق، در پایان کتیبه داخل حرم، نوشته شده است.
Sources :
دانشنامه جهان اسلام
دائرة المعارف فارسی (مصاحب)