اختصاص اسم ولی به خداوند در قرآن
قرآن کریم ولایت را خاص خداوند متعال می داند: و به چند آیه مبارکه اشاره می شود:
1) "أم اتخذوا من دونه أولیاء فالله هو الولی و هو یحیی الموتی و هو علی کل شیء قدیر " (سوره شوری/آیه9): «آیا آنها (شریران و ظالمان ) غیر از خدا را ولی خود برگزیدند؟! در حالی که «ولی» فقط خداوند است و اوست که مردگان را زنده می کند، و اوست که بر هر چیزی توانا ست!)
2) "و هو الذی ینزل الغیث من بعدما قنطوا و ینشر رحمته و هو الولی الحمید" (سوره شوری /آیه 28)، «او کسی است که باران سودمند را پس از آنکه مأیوس شدند نازل می کند و رحمت خویش را می گستراند و او ولی (سرپرست) و ستوده است».
آیات مبارکه گویای این نکته است که مدبر و مالک جهان خداست و همه امور به دست اوست و اسباب و قوانین عالم را خداوند آفریده است و تمامی آنها در رابطه با خداوند و تأثیر و نفوذ آنها در سایه قدرت و تدبیر الهی است و توان و ناتوانی اسباب از ناحیه خداوند قادر است. لذا معبود و شایسته پرستش اوست و بس و انسان ها باید از او استمداد جویند و راز لفظ «حمید» بعد از «ولی» در آیه مبارکه همین است یعنی ثناها و ستایش ها و عشق ها همه وهمه مخصوص ذات اقدس اوست زیرا اسم مبارک «الولی» جامع صفات جلال و جمال الهی است و فلسفه تحقق اسماء مبارکه بصیر، خبیر، علیم، حکیم، عزیز، ذوانتقام، و سایر اسماء جلال و جمال همانا ولایت الهیه است و به قول معروف شاه بیت اسماء حسنی ولایت خدا و اسم مبارک « الولی» می باشد.
3) "حم. عسق. کذلک یوحی إلیک و إلی الذین من قبلک الله العزیز الحکیم. له ما فی السموات و ما فی الارض و هو العلی العظیم. تکاد السموات یتفطرن من فوقهن و الملائکه یسبحون بحمد ربهم و یستغفرون لمن فی الارض ألا الله هو الغفور الرحیم. و الذین اتخذوا من دونه أولیاء الله حفیظ علیهم و ما أنت علیهم بوکیل" (سوره شوری /آیات 6-1)، «حم عسق* اینگونه خداوند عزیز و حکیم به تو و پیامبرانی که پیش از تو بودند وحی می کند* آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از آن اوست و او بلند- مرتبه و بزرگ است * نزدیک است آسمانها ( به خاطر نسبتهای ناروای مشرکان) از بالا متلاشی شوند و فرشتگان پیوسته تسبیح و حمد پروردگارشان را بجا می آورند و برای کسانی که در زمین هستند استغفار می کنند. آگاه باشید خداوند آمرزنده و مهربان است* کسانی که غیر خدا را ولی خود انتخاب کردند، خداوند حساب همه اعمال آنها را نگه می دارد و تو مأمور نیستی که آنان را مجبور به قبول حق کنی».
خداوند متعال وحی می فرستد زیرا دارای این صفات کمالیه است، بنابراین نمی تواند نظام هستی از وحی خالی باشد. و از آنجا که خداوند دارای این صفات است: العزیز، الحکیم، له ما فی الارض ( المالک)، العلی، الحکیم، الغفور، الرحیم. ولایت بر عالم وجود دارد و غیر او محتاج اند. و به عبارت دیگر چرا وحی و نبوت؟ زیرا خداوند دارای صفات کمالیه است و عالم وجود ظهور اوست و نمی تواند بدون هدف و غرض باشد. بنابراین وحی برای تأمین هدف آفرینش است. چرا خداوند ولایت دارد؟ زیرا دارای اسماء حسنی است و اسماء حسنی یعنی ولایت داشتن بر هستی بنابراین اسم مبارک «الولی» جامع صفات کمالیه است. البته همه اسماء حسنی شوون اسم مبارک «الله» تعالی هستند، اما کانون صفات خداوند ولایت اوست. این ولایت در کلام ولی خدا مشاهده می شود. قرآن کریم سخن یوسف علیه السلام را با خداوند متعال چنین بیان فرموده است:
4) "رب قد آتیتنی من الملک و علمتنی من تأویل الأحادیث فاطر السبموات و الارض أنت ولیی فی الدنیا و الآخره توفنی مسلما و الحقنی بالصالحین" (سوره یوسف/ آیه 101)، «پروردگارا، بخشی ( عظیم) از حکومت به من بخشیدی، و مرا از علم تعبیر خوابها آگاه ساختی، ای آفریننده آسمانها و زمین، تو ولی و سرپرست من در دنیا و آخرت هستی، مرا مسلمان بمیران و به صالحان ملحق فرما».
حضرت یوسف علیه السلام فراز و نشیب های شگفت انگیزی را با خدا در میان می گذارد آنگاه متوجه اسم مبارک «ولی» می شود و همه عنایت ها را در سایه های حقیقت اسم «ولی» می شمرد. نجات از تنگنای چاه و خلاص از زندان و رسیدن به حکومت مصر و آشنایی با باطن عالم و رموز آفرینش، همه و همه را از مظاهر ولایت الهیه یاد می کند. ولایت خدا یعنی هستی در دست اوست و دارای صفاتی است که آفرینش زاییده حقیقت صفت و اسم خداوند است. یوسف پیامبر علیه السلام دامنه ولایت الهیه را به روز قیامت می کشاند و از ولایت خدا درخواست می کند که وفات او در راه خدا و تسلیم اوامر الهیه باشد و به صالحان بپیوندد.
Sources :
خط امان- پژوهشی در موعود ادیان- از صفحه 107 تا 109