بررسی گناه کبیره قمار
یکی از گناهان کبیره ای که به کبیره بودنش تصریح شده قمار است چنانچه خدای تعالی در سوره بقره/آیه 219 می فرماید: «حکم می و قمار را از تو می پرسند بگو در هر دو گناه بزرگی است». و تعبیر به گناه بزرگ در قرآن مجید تنها درباره شراب و قمار است. در روایت فضل بن شاذان از حضرت رضا (ع) در باب شماره کبائر، قمار را ذکر فرموده و همچنین در روایت اعمش از حضرت صادق (ع) به کبیر بودنش تصریح شده است. از حضرت صادق (ع) است که «فروش شطرنج حرام و خوردن پول آن حرام و نگهداشتنش کفر و بازی کردن با آن شرک و سلام کردن بر بازی کننده آن گناه و یاد دادنش کبیره هلاک کننده است و کسی که ( برای بازی) دست در شطرنج می کنند مانند آن است که دست در گوشت خوک فرو برده و باید برای نماز دستش را بشوید و کسی که شطرنج می نگرد مثل کسی است که به فرخ مادرش نگاه می کند و آنکه بازی می کند و آنکه به او سلام کند و آنکه در وقت بازی به او نگاه کند همه در گناه مساوی هستند و کسی که به بازی شطرنج بنشیند جای خود را در دوزخ مهیا می سازد و آن ساعتی است که صرف آن نموده در قیامت سبب حسرت و اندوهش می گردد. و از همنشینی قمارباز بپرهیز زیرا از جمله مجالسی است که اهلش محل غضب الهی شده اند و هر ساعت منتظر غضبند و چون نازل شود تو را و ایشان را فرا خواهد گرفت. از حضرت صادق (ع) است که: «خداوند در ماه مبارک رمضان می آمرزد مگر سه طایفه را: شرابخوار، قمارباز و کسی که با مسلمانی کینه ورزی نماید و دشمنی کند». از شواهد کبیره بودن قمار این است که خداوند در قرآن آن را همراه با بت سازی و شرابت ذکر فرموده است. ( انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام رجس من عمل الشیطان فاجتبنوه لعلکم تفلحون ) ( سوره مائده / آیه 90).
میسر چیست و از لام کدام است؟ میسر هر قسم قمار را شامل می شود و از کلمه «یسر» به معنی آسانی گرفته شده، چون قمارباز به آسانی و بدون رنج کسب و کار، مال مردم را به چنگ می آورد. از لام، چوب هائی بوده که با آن به طرز مخصوصی قمار می کردند و اقلام هم نامیده می شده و ترتیب آن چنین بود که شتری را می خریدند و نحر می کردند و به 28 قسمت تقسیم کرده بعد ده چوب تیر که هر یک نام مخصوصی داشت به اسم ده نفر می زدند، هفت تای آن که فذ، توأم، رقیب، حلس، نافس، مسبل ، معلی نام داشت دارای سهم بود و به نام هرکس بیرون می آمد یک یا چند سهم از شتر به او داده می شد، به این ترتیب که هرکس، فذ، نه نامش می افتاد یک سهم و همچنین به ترتیب تا هرکس معلی به نامش می افتاد هفت سهم از شتر می برد و سه تیر دیگر که منبح، سفیح، رغد نامیده می شد شانس نداشت و کسانی که اینها به نامشان می افتاد باید پول شتر را بپردازند. بنابراین در آیه شریفه، ذکر از لام، پس از میسر ذکر خاص پس از عام است، چون از لام قسمی از قمار و میسر است. البته وجوه دیگری هم برای از لام ذکر شده است. پس معنی آیه شریفه چنین می شود «جز این نیست که می و قمار و بت ها و از لام همگی پلید و کار شیطان است که جز شر و زیان چیزی بر آن متربت نیست، پس از آن ها دوری کنید باشد که رستگار شوید.» یعنی در نزدیک شدن به هریک از این چهار چیز امید رستگاری نیست و برای تأکید حرمت خصوص می و قمار در آیه بعد، یکی از مفاسد عظیمه این دو را بیان می فرماید که ای مردم گرد این دو گناه اصلا نروید زیرا:
دشمنی در می و قمار: جز این نیست که شیطان می خواهد به سبب می و قمار بین شما دشمنی و کینه ایجاد کند و بدین وسیله شما را به تجاوز از حدود خدا و دشمنی با یکدیگر روا دارد» ( سوره مائده / آیه 91) و این امر محسوس و مشاهد است، نسبت به شراب که خوب هویدا است که شخص می خوار پس از نوشیدن این آب آتشین و برطرف شدن عقل او، از هیچ جنایت و خیانتی باکی ندارد و مانند بدتر ین درندگان بدون جهت به دیگران حمله نموده از اذیت و آزار مردمان خودداری نمی تواند کرد، و گاه شده که در آن حال نزدیک ترین بستگانش را کشته است. اما قمار باز یا می برد یا می بازد، اگر ببرد پس شکی نیست که کینه و بعض او در دل حریف که باخته است قرار می گیرد، زیرا می بیند مالی را که به زحمت اندوخته و سخت مورد علاقه اش بوده بدون هیچ گونه عوضی از دستش می گیرد و اگر در آن مجلس نتواند تلافی کند تا آخر عمر کینه اش را بدل می گیرد و همیشه در مقام تلافی کردن است. اگر هم ببازد که معلوم است کینه حریفش را به دل گرفته و کمتر می افتد که مجلس قمار بدون دشمنی و نزاع به پایان ببرسد.
قمار عیاشی و هرزگی می آورد: موضوع دیگر این است که اگر قمار باز ببرد چون مالی بدون زحمت و فعالیت بدست آورده به فکر عیاشی می افتد و سر از میخانه و مراکز فحشاء و منکرات و فساد و هرزگی در می آورد و بنا به مثل مشهور باد آورده را باد می برد با اندک زمانی آن مال هدر خواهد رفت. ثانیا در اثر بردن، علاقه شدیدی به این عامل فساد یعنی قمار پیدا کرده، روح فعالیت و کار و کوشش در طلب روزی حلال در او کشته می شود و در نتیجه آدمی مفت خوار، بی کار، تنبل، تن پرور، و عیاش بار می آید و دائما سعی او این است که خود را به مجلس قماری برساند، شادید باز از همان مال مفت نصیبش شود. و اگر ببازد، هیجان عصبی بر او مستولی شده و حس انتقام جوئی و درنده خوئی او به حرکت آمده برای بدست آوردن مال رفته، باز خود را به مجلس قمار می رساند، گاه شده که در چند مجلس، تمام هستی خود را از دست داده و چون از تلافی کردن عاجز شده، یا حریف را کشته یا خود را از بین برده است.
دوری از یاد خدا و نماز: دیگر از مفاسد عظیمه می و قمار و بت پرستی، غفلت از یاد خدا و بیرون شدن از فرمانبرداری اوست چنان که در همین آیه شریفه مورد بحث می فرماید: «شیطان می خواهد شما را بوسیله این گناهان از یاد خدا و نماز باز دارد» چنانچه شخص می خوار تمام وقت مستی از خدا غافل و هیچ تکلیفی از تکالیف الهیه را نمی تواند انجام دهد خصوصا نماز که اهم و اعظم آنها است و همچنین است حال قمار باز در مجلس قمار که وقت نماز می گذرد و می خوار، در مستی گرفتار و قمارباز سرگرم بازی است. سپس برای تأکید می فرماید: «ای اهل ایمان، آیا متنبه شدید که دیگر گرد این گناهان نروید» ( سوره مائده / آیه 91) یعنی ای مومنین، پس از دانستن این مفاسد عظیمه و نهی صریح الهی آیا قبول کننده اید که دیگر به این دو گناه نزدیک نشوید؟باز برای زیادتی تأکید در آیه بعد می فرماید: «خدا و پیغمبر (ص) را پیروی کنید و از مخالفت ایشان بپرهیزید، پس از آنچه به شما تذکر داده شد اگر مرتکب ( می خواری، قماربازی و بت پرستی) شدید پس بدانید وظیفه پیغمبر ما رسانیدن آنچه به او وحی شده به طور آشکار است.» ( سوره مائده / آیه 92)
Sources :
شهید عبدالحسین دستغیب- گناهان کبیره(باب اول)- از صفحه 247 تا 251