ضرورت بهره برداری از فرصتها در روایات
یکی از نقاط مهم که انسان باید از آن بطور کامل بهره برداری کند فرصت ها و امکاناتی است که احیانا در اختیار قرار می گیرد. برای هرکس در زندگی فرصت ها و موقعیت های زود گذری پیش می آید که برای همیشه باقی نمی ماند.
حضرت علی علیه السلام فرمود: «إن الفرص تمرمر السحاب فانتهزوها اذا أمکنت فی أبواب الخیر..»، بی گمان فرصت ها همانند ابرهای زود گذر می گذرند، پس هرگاه فرصتی در انجام کارهای خیر به دست آورید آن را غنیمت شمرده و از آن خوب بهره برداری کنید.
قرآن مجید در کارهای خیر مردم را به شتاب و مسابقه دعوت می کند و می فرماید: «وسارعوا إلی مغفره من ربکم و جنه عرضها السماوات و الارض» (سوره آل عمران/ آیه133)، بشتابید به سوی مغفرت و آمرزش پروردگارتان و بهشتی که پهنای آن به اندازه آسمان ها و زمین است.
و نیز می فرماید: «و استبقوا الخیرات» (سوره بقره / آیه 148)، در کارهای نیک از یکدیگر پیشی گیرید.
از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده است که فرمود: «إن لربکم فی أیام دهر نفحات ألا فتعرضوا لها»، در ایام زندگیتان نسیم های رحمتی می ورزد، مراقب باشید خود را در معرض آن نسیم ها قرار دهید.
اگر چه تأنی و احتیاط بهتر از شتاب زدگی است، با این حال، در فرصت های خوب عجله و شتاب پسندیده تر است، زیرا حضرت علی علیه السلام فرمود: «الفرصه سریعه الفوت و بطیئه العود»، فرصت زود از دست می رود و دیر برمی گردد
و از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم چنین نقل شده است: «من فتح له باب خیر فلینتهزه فإنه لا یدری متی یغلق عنه»، کسی که در خیری به رویش گشوده شد باید آن را غنیمت شمرد زیرا نمی داند چه زمانی این در به روی او بسته خواهد شد.
امیرالمومنین علیه السلام می فرماید: «ألتثبت خیر من العجله إلا فی فرص الخیر»، تأنی و احتیاط بهتر از شتاب زدگی است مگر در فرصت های خوب.
و در حدیث دیگری آمده است که از دست دادن فرصت موجب غصه و پشیمانی خواهد شد: «أضاعه الفرصه غصه».
و در حدیث دیگر از آن حضرت آمده است: «من الخرق ترک الفرصه عند الإمکان»، از دست دادن فرصت ها دلیل بر نادانی و حماقت شخص است.
چنان که غنیمت شمردن فرصت نشانه عقل و خرد اوست، که امیر المومنین علیه السلام فرمود: «أفضل الرای مالم یفت الفرص و لم یورث الغصص»، برترین رأی آن است که فرصت ها را ضایع نکند و موجبات غصه و ناراحتی را فراهم نسازد.
و در حدیث دیگر از آن حضرت آمده است: «شیمه الإتقیاء إغتنام المهله و التزوو للرحله»، شیوه اهل تقوا غنیمت شمردن فرصت و توشه گیری برای سفر آخرت است.
شیخ طوسی در امالی از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل می کند که آن حضرت به ابوذر فرمود: «یا أباذر نعمتان مغبون فیهما کثیر من الناس الصحه و الفراغ، یا أباذز إغتنم خمسا قبل خمس: شبابک قبل هرمک و صحتک قبل سقمک و غناک قبل فقرک و فراغک قبل شغلک و حیاتک قبل مو تک.»، ای اباذر! دو نعمت است که بسیاری از مردم در مورد آن، دچار غبن شده اند و آن دو نعمت عبارت است از سلامت و فراغت خاطر. سپس فرمود: ای ابوذر پنج چیز را پیش از پنچ چیز غنیمت شمار: جوانی را پیش از پیری، سلامت را پیش از بیماری، بی نیازی را پیش از فقر، فراغت را پیش از گرفتاری، و زندگی را پیش از فرارسیدن مرگ.
Sources :
محمدرضا مهدوی کنی- نقطه های آغاز در اخلاق عملی- از صفحه 521 تا 524