خاتم کمالات

هیچ مقامی بالاتر از مقام رسول اکرم نیست وگرنه پیغمبر دیگری می آمد و ظاهر آیه «و أن إلی ربک المنتهی؛ و اينكه پايان [كار] به سوى پروردگار توست.» (نجم/ 42) آن است که نهایی ترین درجه رجوع الی الله همان مقامی است که، پروردگار رسول اکرم است یعنی گرچه همه موجودات زیر پوشش ربوبیت رب العالمین اداره می شوند، لکن با حفظ مراتب و درجات، که به درجات و مراتب عبودیت آنها ارتباط مستقیم دارد، هرکس عبودیتش کاملتر باشد تحت ربوبیت اسم کامل تر قرار دارد و نهایی ترین اسم ها کلمه «المنتهی» با الف و لام، ناظر به همین است، همان اسمی که رسول اکرم (ص) در تحت ربوبیت اوست.
از تعبیرهای اجمالی و تفصیلی خداوند در قرآن می توان چنین استنباط کرد که رسول گرامی (ص) به تنهایی معادل مجموع جهان کیهانی است، چون گاهی می فرماید: «رب السموات والأرض وما بینهما ورب المشارق؛ همان خدای یکتا که آفریننده ی آسمانها و زمین و هر چه بین آنهاست و آفریننده ی مشرق هاست.» (صافات/ 5) و گاهی می گوید: ”ربک“. به هر حال رسول اکرم به تمامی کمالات گذشتگان خاتمه بخشیده و راهگشای همه ی مسائل و مشکلات آینده است. هیچ مطلب و مشکل نظری نیست که در پرتو وحی آسمانی و عقل رسول اکرم حل نگردد و نیز هیچ مشکل عملی وجود ندارد که در سایه حکمت عملی و ره آورد عقل عملی آن حضرت گشوده نشود، او گذشته ها را تکمیل و راه را برای آینده ها باز کرد، لذا خاتم انبیا شده و نبوت او ختم دایره نبوت است.
خدای سبحان نبی اکرم را با سیره ی توحیدی تربیت و تأدیب نمود و به حضرتش فرمود: «قل إن صلاتی ونسکی ومحیای ومماتی لله رب العالمین؛ بگو «ای پیامبر» محققا که نماز و طاعت و زندگی و مرگم برای خدای پروردگار جهانیان است.» (انعام/ 162) اگر نبی اکرم (ص) به جز وحی در مسائل اعتقادی، سخن نمی گوید، و اگر خدای سبحان به او اجازه داد که بگوید، حیات و مماتم لله رب العالمین است، برای آن است که از صدر عقیده تا ساقه عملش همه و همه بر اساس توحید استوار است و این اساس، هرگز با شرک و طغیان سازگار نیست؛ نه خود، سر از طغیان در می آورد و نه به طغیانگران اجازه ی تعدی می دهد، نه به خود اجازه ی سکوت ناروا و سازشکارانه می دهد، و نه سکوت دیگران را امضا می کند.
وقتی معرفت توحیدی و رفتار موحدانه نه تنها ملکه راسخ بلکه از باب اتحاد عارف و عرفان و معروف، یکی شد و همه شئون وجودی انسان موحد را معارف علمی و عملی توحید تأمین نمود، چنین شخصی زندگی و مرگ او موحدانه بوده و فقط برای خدای سبحان خواهد بود.