نحوه تعظیم و تکریم کنفوسیوس در چین

احترامات فائقه نسبت به کنفوسیوس به صورت بسیار چشمگیری ظهور کرده است.

1. برآورد متواضعانه شخص کنفوسیوس از خود
کنفوسیوس ادعا می کرد که وی صرفا «یک انتقال دهنده است و نه یک مبتکر» وی چیزی جز یک آموزنده و آموزگار خستگی ناپذیر نبود که صادقانه به پاره ای از ناتوانایی های اخلاقی خویش اعتراف می کرد اما امیدوار بود که وضع خود را صلاح کند، البته اگر فقط پنجاه سال دیگر فرصت مطالعه داشت. «آقا کنفوسیوس می گفت: «شاید من از نظر ادبی با دیگری مساوی باشم، اما هنوز شخصیت یک انسان متعالی را که رفتارش کاملا هماهنگ با گفتارش باشد کسب نکرده ام». کنفوسیوس اعتراف می کرد برای اینکه به یک فرد متعالی تبدیل شود چهار نقص دارد. وی خود را در چهار زمینه ناقص می دانست که از آن جمله «ناتوانی در غلبه بر مشروب بود». شاگردان وی روایت کرده اند که: «تنها در شراب بود که استاد حدی برای خود نمی شناخت، هرچند اجازه نمی داد مشروب او را به گیچی و اشتباه بکشاند».

2. ارزیابی شاگردان مستقیم کنفوسیوس از وی
شاگردان کنفوسیوس نوشته اند: «چهار چیز وجود داشتند که استاد به کلی از آنها مبری بود: وی هیچ تصدیق بلاتصور، هیچ نظر از پیش تعیین شده و مستبدانه، هیچ خودرایی و سرسختی و هیچ خودمحوری نداشت. وی به طور بی باکانه ای پشتکار و استقامت داشت، اگرچه همیشه فورا به موفقیت دست نمی یافت، وی به مراتب بالاتر از سطح افراد معمولی و حتی بالاتر از تمجید و تحسین ایشان بود. همچنین به نحو غیرقابل تصوری بالاتر از حد قیاس با دیگران بود. «استاد را نمی توان کاملا درک کرد، همان طور که از پله های نردبان نمی توان به آسمانها بالا رفت.

3. تمجید بعدی از کنفوسیوس در کتب دین کنفوسیوسی
بیان اینکه وی به گونه ای جهانی و غیر قابل قیاس متعالی بود. «بدین ترتیب شهرت او در پادشاهی میانه گسترش یافت و به همه قبایل بربر آن زمان رسید. هر کجا کشتی ها و ارابه ها دسترسی دارند، هر کجا آسمانها بر آنجا سایه افکنده و زمین به نگاهداری مشغول است، هر کجا خورشید و ماه می درخشند، هر کجا شبنم و سرما وجود دارند، همه کسانی که خون در بدن و نفس در سینه دارند بی هیچ بهانه ای او را دوست داشته و محترم می شمارند. بنابراین، گفته شده که «او مثل آسمانهاست» اینکه وی در طول تاریخ بشر بی نظیر بوده است. «نه! از آغاز حیات بشر تا به امروز هرگز کنفوسیوس دیگری وجود نداشته است!». کنفوسیوس الگو و نمونه اخلاق و آداب معاشرت بود: هماهنگی کاملی در درون خویش و ترکیب هماهنگی از قدرت و حکمت در بیرون.

4. ارتقاء متوالی کنفوسیوس نزد مقامات دولتی
از زمان پیش از میلاد مسیح (ع) تا به امروز که قرن بیستم مسیحی است مقام و احترام کنفوسیوس رد انظار مقامات حکومتی چین همواره رو به افزایش بوده است.
1- سال 195 پیش از میلاد امپراتور چین به قربانی کردن حیوانات بر آرامگاه کنفوسیوس نظر داد.
2- سال 1 میلادی وی به لقب سلطنتی (دوک نی فرد کامل و نمونه) مفتخر شد.
3- سال 57 میلادی در مدارس سلطنتی و مدارس ایالتی قربانی کردن مرتب حیوانات به نام کنفوسیوس مقرر شد.
4- سال89 میلادی مقام وی به درجه سلطنتی عالی تر «کنت» ارتقاء داده شد.
5- سال 267 میلادی مراسم قربانی کردن حیوانات به نام کنفوسیوس در سطح بالاتر و وسیع تری برای چهار بار در سال معمول شد.
6- سال 492 میلادی کنفوسیوس به دریافت عنوان مذهبی «فرد مقدس و حکیم کامل» نائل آمد.
7- سال 555 میلادی دستور داده شد برای پرستش کنفوسیوس در پایتخت هر یک از ایالات چین معبد جدیدی به نام وی بنا کنند.
8- سال 740 میلادی در کالج سلطنتی چین مجسمه کنفوسیوس را از کنار محوطه به مرکز آن تغییر دادند تا در کنار مجسمه های پادشاهان تاریخی چین قرار گیرد.
9- سالهای 1086- 1068 میلادی مقام کنفوسیوس به مرتبه کامل «امپراتور» ارتقا داده شد.
10- روز 31 دسامبر سال 1906 میلادی طبق دستخط امپراتور وقت، مقام او تا سطح مشاور و همکار خدای آسمان و خدای زمین بالا برده شد.
11- سال 1914 میلادی اولین رئیس جمهور جمهوری چین، یوآن شی کای، پرست کنفوسیوس را ادامه داد.

5. پرستش واقعی کنفوسیوس در معابد
در خلال حداقل هزار و دویست سال گذشته، امپراتور چین همه ساله و هر سال دوبار، در پایتخت ملی چین، پکن به انجام مراسم نیایش برای کنفوسیوس می پرداخت که با آیین های ستایش و قربانی کردن حیوانات همراه بود. همچنین در 1560 معبد محلی در شهرهای چین، تا سطح شهرهای درجه دوم و سوم هر ساله دوبار با تشریفات مفصل، و هر ماهه دوبار به صورت ساده تر، مقامات محلی به عبادت کنفوسیوس پرداخته جمعا در حدود 606، 62 حیوان را در محراب ها قربانی می کنند اما در سالهای اخیر معابد کنفوسیوسی به نحو آشکاری به دست فراموشی سپرده شده است.

6. عامل موثر در تعظیم کنفوسیوس و اثر تاریخی آن
اشتغال فکری عمده این مصلح اجتماعی متواضع، تشویق مردم به این امر بود که وظایف اجتماعی خودشان را به نحو شایسته ای انجام دهند. وی در واقع مردم را از دعا و نیایش و یا هرگونه توجه به موجودات مافوق طبیعی و روحانی منع می کرد. کنفوسیوس مسلما از تعظیم و تکریمی که از وی به عمل می آورند، و به ویژه از کشتن حیوانات در مراسم نیایش و قربانی به نام وی، دچار دهشت می شد. به هر حال او صریحا اعلام داشت انجام خدمت همه جانبه به خاطر رفاه افراد بشر باید به عنوان نشانه یک فضیلت فوق العاده یا کامل یا احتمالا یک فضیلت الهی دیگر محسوب شود. کشور چین، در طول تاریخ بیش از چهارهزار ساله خود که از این نظر تاریخی با هیچ کشور دیگری قابل مقایسه نیست شخصیت دیگری را که تا این حد عمیقا مورد تحسین و پرستش مردم آن دیار باشد به دست نداده است. نتیجه این سرسپردگی به کنفوسیوس این است که مردم چین تقریبا محصول فکری این آموزگار بزرگ خویش اند، به گونه ای که نظیر این امر را، آن هم تا این سطح، در مورد هیچ یک از افراد جهان نمی توان دید.

آینده کنفوسیوس در کشور چین کمونیستی
روحیه کلی ضددینی مکتب کمونیسم، اگرچه اخیرا عملا از روی مصلحت اندیشی قدری تعدیل شده و تا حدودی آزادی دینی برقرار شده است، روی هم رفته این احتمال را که حکومت کمونیستی چین به تعظیم کنفوسیوس بپردازد از نظر دور می دارد. در واقع به حسب گزارشات واصله چند معبدی هم که از کنفوسیوس باقی مانده، به استثنای معبدی که مقبره وی در آن قرار دارد، توسط دولت ضبط شده تا به عنوان مدرسه، اداره و یا حتی سربازخانه مورد استفاده قرار گیرند. آموزش کنفوسیوس در زمینه وفاداری کامل به خانواده، مانعی در راه تعلیمات حکومت کمونیستی است که وفاداری مطلق به حکومت را مطالبه می کند. لذا بین این دو طرز فکر اختلاقی بنیادین و آشتی ناپذیر وجود دارد. کدام یک از این دو سرانجام برنده می شوند؟ هیچ کس این را نمی داند. اما کشور چین، که قرن های متمادی زمینه تفکر کنفوسیوسی داشته، مهاجمین بسیاری را دیده که به آن کشور وارد و یا خارج شده در آنجا مانده اند، اما بالمال در فرهنگ حاکم کنفوسیوسی چین جذب شده اند.