مراکز تفکر الهیات مسیحی در دوره آباء کلیسا

ریشه هاى مسیحیت در فلسطین به ویژه منطقه یهودیه و مخصوصا شهر اورشلیم قرار دارد. این آیین خود را ادامه آیین یهودى مى داند. مسیحیت ابتدا در مناطقى شکوفا شد که از دیرزمان به آیین یهودى تعلق داشت و فلسطین از همه این مناطق مهم تر بود؛ اما به سرعت و تقریبا به یمن تلاش هاى مبشران اولیه مسیحیت، مانند پولس طرسوسى، در مناطق همجوار رشد کرد. با پایان یافتن قرن نخست، به نظر مى رسید که مسیحیت در سراسر شرق مدیترانه گسترش یافته و حتى حضورى چشمگیر در شهر رم، پایتخت امپراتورى روم، یافته است. همزمان با قدرت یافتن روزافزون کلیساى رم، رهبران مسیحیت در رم و قسطنطنیه رفته رفته دچار کشمکش شدند. این موضوع خبر از شقاقى مى داد که بعدها میان کلیساهاى شرق و غرب بروز کرد و اساس آن، همین کرسى هاى قدرت خاص بود. طى همین دوران گسترش، شمارى از مناطق به مراکز مهم بحث هاى الهیاتى تبدیل شد. سه منطقه داراى اهمیت ویژه اى بود که دو منطقه اولى به یونانى و سومى به لاتینى صحبت مى کردند.

1 شهر اسکندریه در مصر امروزى که مرکز آموزش الهیات مسیحى بود. شکل خاصى از الهیات، منسوب به این شهر بود که حاکى از پیوند دیرپاى آن با سنت افلاطونى است. دانشجو در حوزه هایى چون مسیح شناسى و تفسیر کتاب مقدس، با ارجاعاتى به رویکردهاى اسکندرانى روبه رو خواهد شد که هم حاکى از اهمیت و هم متمایز بودن سبک مسیحیت این منطقه است.

2 شهر انطاکیه و مناطق اطراف کاپادوکیا در ترکیه امروزى. مسیحیت در منطقه شمالى واقع در شرق مدیترانه در یکى از دوران هاى نخستین، داراى حضورى نیرومند بود. پولس در بعضى از سفرهاى تبلیغى خود، به این منطقه سفر کرد؛ و آن گونه که در اعمال رسولان ثبت شده، انطاکیه در مقطع هاى مختلفى در تاریخ کلیساى نخستین داراى اهمیت بسیارى بوده است. انطاکیه خیلى زود یکى از مراکز اصلى تفکر مسیحى شد. این شهر، همانند اسکندریه، رویکردهاى خاصى درباره مسیح شناسى و تفسیر کتاب مقدس داشت. معمولا اصطلاح «انطاکیه اى» براى اشاره به این سبک الهیاتى متمایز به کار مى رود. در قرن چهارم، «پدران اهل کاپادوکیا» حضور الهیاتى مهمى در این منطقه داشتند. آنان به خصوص به سبب سهمى که در آموزه تثلیث داشتند، شهرت یافتند.

3 شمال غربى آفریقا به ویژه منطقه الجزایر امروزی. این منطقه در دوره متأخر کلاسیک، قرارگاه و مرکز کارتاژ -شهر مهم مدیترانه ای و زمانی رقیب سیاسی روم برای غلبه در منطقه- بود و در این دوره هنگامی که مسیحیت گسترش یافت، مستعمره روم بود. نوسندگان عمده این منطقه عبارت اند از ترتولیان، سیبریان اهل کارتاژ و آگوستین اهل هیپو. البته این بدان معنا نیست که سایر شهرهاى مدیترانه فاقد اهمیت بودند. رم، قسطنطنیه، میلان و اورشلیم نیز از مراکز تأملات الهیات مسیحى بودند؛ هرچند هیچ کدام نتوانستند اهمیتى مشابه رقباى خود به دست آورند.