کتاب معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال

یکی دیگر از کتابهای ارزشمند آیت الله خویی می باشد که به زبان عربی تالیف یافته است. این کتاب مفصلترین مجموعه رجالی شیعه و دایرة المعارف گونه ای است که به شیوه ای علمی به بررسی و کاوش درباره زندگی و شخصیت رجال حدیث و سنت می پردازد در تحقیقات رجالی می تواند ماخذی معتبر به شمار آید.
این کتاب از جهاتی قابل توجه است، از جمله: توضیح اسماء متحدی که در عناوین مختلفند اما در شخص متحدند، تمیز مشترکات احادیث از راه نقل تمامی روایات فرد و کسی که از او نقل می کند، روشن ساختن طبقات رواة و تبیین اختلاف نقل در کتابها. در این موارد گاه اختلاف بین کتب اربعه است و گاه در نسخه منقول از آنها، مثل اختلافی وافی با وسائل و اختلاف در ضبط اسمهای رجالی یا وصف آنها. این کتاب در مشخص ساختن روایات راویان در کتب حدیث و فقه شیعه و استادان و شاگردان راوی، بی نظیر است. در مدخل "معجم رجال الحدیث" ضمن شش مقدمه، موضوعاتی در علم رجال مورد بحث و کاوش قرار گرفته است.

معرفی اجمالی نویسنده
آیـت الله الـعـظـمى حاج سید ابوالقاسم خوئى، در شب نیمه رجب 1317 هـ ق در شهرستان خوى از تـوابـع آذربـایـجان غربى، در یک خانواده علمى و مذهبى دیده به جهان گشود. والد بزرگوار او، مـرحوم آیت الله سید على اکبر خوئى، از شاگردان مبرزا آیت الله شیخ عبدالله مامقانى بود.
سید ابوالقاسم جوان در سن 13 سالگى در نـجف شروع به فرا گرفتن ادبیات عرب، منطق و سطوح عالیه نمود و درحدود 21 سالگى بود که شایستگى آن را پیدا نمود تا در درس خارج بزرگترین مدرس حوزه علمیه نجف، یعنى مرحوم آیـت الله العظمى شیخ الشریعه اصفهانى حاضر شود و خوشه چین علوم و معارف او گردد البته جز آن استاد بزرگ، اساتید دیگرى هم در رشته هاى مختلف و در مقاطع تحصیلى متفاوت داشته است از جمله: آیت الله العظمى شیخ ضیاء الدین عراقى، آیت الله العظمى شیخ محمد حسین اصفهانى کمپانى، آیت الله العظمى شیخ محمد حسین نائینی، آیت الله شـیخ محمد جواد بلاغی، سید ابوالقاسم خوانسارى، سـیـد حسین بادکوبه اى، حاج سید على قاضى و...
در طول شصت و هفت سال تدریس، انبوهى از علما و فضلا از مـحـضـر درس ایـشـان بهره گرفته اند از جمله: آیت الله حاج شیخ صدرا بادکوبه اى، آیت الله شهید سید محمد باقر صدر، آیت الله حاج شیخ مجتبى لنکرانى، آیت الله حاج سید على سیستانى، آیت الله حاج سید على بهشتى و...
مجموع آثار چاپ شده از معظم له حدود 43 جلد مى باشد از جمله: تکملة منهاج الصالحین، منتخب الرسائل، مناسک حج، معجم رجال الحدیث، تلخیص المنتخب، و...
شـادروان آیـت الله الـعظمى خوئى (ره) در سلسله نور و رحمت فقاهت، فرد شاخص و چهره بسیار مـمـتـازى بـود که ده ها اثر ماندنى و بناى خیر جاودان از او به یادگار مانده است. علاقه ایشان به گسترش اسلام در سطح جهان، انگیزه اى شده بود که ده ها مرکز مهم اسلامى و تبلیغى در نقاط مـختلف جهان به وجود آورند.
سرانجام این مرد بزرگ پس از یک عمر با برکت، دچار بیماری سختی گردید و در یکی از بیمارستان های بغداد، طرف عصر روز هشتم ماه صفر 1413 جان به جان آفرین سپرد. ایشان را در صحن شریف در مدخل مسجد الخضراء که جایگاه تدریس او بود به خاک سپردند.

ساختاربندی کتاب
این کتاب در 23 مجلد به شرح ذیل گردآوری شده است:
جلد 1:
مقدمه نخست: ضرورت مراجعه به علم رجال در استنباط احکام شرعی
مقدمه دوم: معیارهایی که در تشخیص و ثاقت و حسن راویان کارسازند.
مقدمه سوم: در باب "توثیقات عمومی"
مقدمه چهارم: دیگر بار از توثیقات عمومی سخن رفته است.
مقدمه پنجم: سخن گرد صحت احادیث کتب اربعه می گردد.
مقدمه ششم: مولف به اختصار به معرفی اصول پنجگانه رجالی پرداخته و در درستی نسبت کتاب «رجال» به ابن الغضائری تردید می افکند.
- فهرست کتب اجزاء الکافی (اجزاءسبعه و الروضه)
- از حرف الف شروع می شود و تا «اح» ادامه دارد.
- تفصیل طبقات الرواه (از «ابان» تا «ابراهیم الکرخی»)
جلد 2:
المعجم: از حرف «اح» شروع می شود و تا «اد» ادامه دارد (احمد – ادرع)
الطبقات: احمد – احمد بن هلال.
جلد 3:
المعجم: از حرف «اد» شروع می شود تا «ث و» ادامه دارد (ادریس – ثویربن یزید)
الطبقات: اسباط – ثعلبه.
جلد 4:
المعجم: از حرف «ج» شروع می شود تا «ح س» ادامه دارد (جابر – الحسن بن علویه)
الطبقات: جابر- الحسن بن عطیه.
جلد 5:
المعجم: شامل حرف «ح س» می باشد (الحسن بن علی بن مهزیار- الحسین بن ظریف)
الطبقات: الحسن بن علی - الحسین بن سیف.
جلد 6:
المعجم: از حرف "ح س" شروع و تا "ح ی" ادامه دارد. (الحسین بن عاصم – حیدرة بن اسامة)
الطبقات: الحسین بن عبدالله – حنان بن سدیر.
جلد 7:
المعجم: باب "الخاء" می باشد و تا "زی" ادامه دارد. (خارجة بن محمد – زین العابدین بن نورالدین)
الطبقات: خالد بن جریر – زید الشحام ابواسامة.
جلد 8:
المعجم: باب "السین" می باشد. (السائب بن عمارة- سیف النبی)
الطبقات: سالم – سیف التمار.
جلد 9:
المعجم: باب "الشین" می باشد و تا "ع ب" ادامه دارد. (شاذان – عبدالرحمن الهاشمی)
الطبقات: شریف بن سابق – عبدالرحمن العزرمی.
جلد 10:
المعجم: شامل حرف "ع ب" می باشد. (عبدالرحیم – عبدالله الهاشمی)
الطبقات: عبدالرحیم القصیر – عبدالله الهاشمی.
جلد 11:
المعجم: از حرف "ع ب" آغاز و تا "ع ل" ادامه دارد. (عبدلی بن الحسن – علی بن حنظله)
الطبقات: عبدالملک – علی بن الحکم.
جلد 12:
المعجم: از حرف "ع ل" آغاز و تا "ع م" ادامه دارد. (علی بن الخازن – عمارة بن مهاجر)
الطبقات: علی بن خالد – عمار الساباطی.
جلد 13:
المعجم: از حرف "ع م" آغاز و تا "ف ی" ادامه دارد. (عمر - فیهس)
الطبقات: عمربن ابان – الفضیل بن یسار.
جلد 14:
المعجم: از حرف "قاف" آغاز و تا "م ح" ادامه دارد. (قابوس- محمد بن احمد بن الصلت القمی)
الطبقات: القاسم – محمدبن احمد.
جلد 15:
المعجم: شامل حرف "م ح" می باشد. (محمدبن احمدبن العباس- محمدبن الحسین بن ابی الخطاب)
الطبقات: محمدبن احمد بن علی – محمد بن الحسین بن ابی الخطاب.
جلد 16:
المعجم: شامل حرف "م ح" می باشد. (محمدبن الحسین بن احمد – محمدبن علی بن متیل)
الطبقات: محمدبن حفص- محمدبن علی بن الحسین ابوجعفر.
جلد 17:
المعجم: شامل حرف "م ح" می باشد. (محمدبن علی بن محبوب- محمد بن یاسین)
الطبقات: محمدبن علی بن محبوب- محمدبن همام.
جلد 18:
المعجم: شامل حرف "م ح" تا "م ن" می باشد. (محمدبن یحیی – منصور الصیقل)
الطبقات: محمدبن یحیی – منصور الصیقل.
جلد 19:
المعجم: شامل حرف "م ن" تا "ه ی" می باشد. (منقذ بن الصباح – الهیثم النهدی)
الطبقات: منهال القصاب- الهیثم بن واقد.
جلد 20:
المعجم: شامل باب "ی" می باشد. (یاسر – یونس السبنانی)
الطبقات: یاسر الخادم – یونس بن یعقوب.
جلد 21:
المعجم: شامل دارندگان پیشوند "ابو" می باشد. (ابوابراهیم – ابوعیینیة الرومی)
الطبقات: ابواسامه – ابوعلی بن راشد.
جلد 22:
المعجم: شامل دارندگان پیشوند "ابو" و "ابن" می باشد. (ابوغالب ابی هاشم- ابن الغضائری)
الطبقات: ابوغالب الرازی- ابن عباس.
جلد 23:
المعجم: شامل "فهرس الرجال المترجمین" و "باب الالقاب" می باشد. (ابن فضال- هرنیة البادهیة)
الطبقات: ابن فضال- السکونی.