آثار عفت و حیا در جامعه از نظر دین اسلام

ویل دورانت می‏ گوید: «به عقیده ویلیام جیمز، حیا امر غریزی نیست، اکتسابی است، زنان دریافتند که دست و دل بازی مایه طعن‏ و تحقیر است و این امر را به دختران خود یاد دادند... زنان بی شرم جز در موارد زودگذر برای ما مردان جذاب نیستند. خودداری از انبساط، و امساک در بذل و بخشش‏ بهترین سلاح برای شکار مردان است، اگر اعضای نهانی انسان را در معرض‏ عام تشریح می‏ کردند توجه ما به آن جلب می‏ شد ولی رغبت و قصد به ندرت‏ تحریک می ‏گردید. مرد جوان به دنبال چشمان پر از حیا است و بدون آنکه بداند حس می‏ کند که این خودداری ظریفانه از یک لطف و رقت عالی خبر می‏ دهد، حیا و در نتیجه عزیز بودن زن و معشوق واقع شدن او برای مرد پاداشهای خود را پس‏ انداز می‏ کند و در نتیجه نیرو و شجاعت مرد را بالا می‏ برد و او را به‏ اقدامات مهم وا می دارد و قوائی را که در زیر سطح آرام حیات ما ذخیره‏ شده است بیرون می‏ ریزد.» (لذات فلسفه، ص 133) حریم نگه‏داشتن زن میان خود و مرد یکی از وسائل مرموزی بوده است که زن برای حفظ مقام و موقع خود در برابر مرد از آن استفاده کرده است. اسلام زن را تشویق کرده است که از این وسیله استفاده کند. اسلام مخصوصا تأکید کرده است که زن هر اندازه متین ‏تر و با وقارتر و عفیفتر حرکت کند و خود را در معرض نمایش برای مرد نگذارد بر احترامش افزوده می ‏شود.
در مورد مسأله عفت و ارزش عفت در ارتباط مرد و زن تنها اقناع غریزه جنسی مطرح نیست، آن‏ مسأله وحدت، یگانگی و اتحاد روحی بالاتر است. قرآن تعبیری دارد می ‏فرماید: «و من ایاته ان خلق لکم من انفسکم‏ ازواجا لتسکنوا الیها و جعل بینکم مودش و رحمة؛ در رابطه زوجین مودت و رحمت را (مطرح می ‏کند). مودت و رحمت غیر از شهوت است. میان شما وداد و مهربانی قرار داد.» (روم/ 21) وداد و مهربانی یعنی‏ یگانگی. خداوند در سوره احزاب آیه 59 تا 60 چنین می فرماید: «یا ایها النبی قل لازواجک و بناتک و نساء المؤمنین یدنین علیهن‏ من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن فلا یؤذین و کان الله غفورا رحیما* لئن لم ینته المنافقون و الذین فی قلوبهم مرض و المرجفون فی المدینة لنغرینک بهم ثم لا یجاورونک فیها الا قلیلا؛ ای پیغمبر به همسران و دخترانت و به زنان مؤمنین بگو که‏ جلبابهای (روسریها) خویش را به خود نزدیک سازند. این کار برای اینکه‏ شناخته شوند و مورد اذیت قرار نگیرند نزدیکتر است و خدا آمرزنده و مهربان است. اگر منافقان و بیمار دلان و کسانی که در شهر نگرانی به وجود می‏ آورند، از کارهای خود دست بر ندارند ما تو را علیه ایشان خواهیم برانگیخت. در آن وقت فقط مدت کمی در مجاورت تو خواهند زیست.» در اصل لغت، کلمه جلباب شامل هر جامه وسیع می ‏شده است ولی غالبا در مورد روسریهائی که از چارقد بزرگتر و از ردا کوچکتر بوده است به کار می‏ رفته است.
مقصود از نزدیک ساختن جلباب، پوشیدن با آن می‏ باشد، یعنی‏ وقتی می ‏خواهند از خانه بیرون بروند روسری بزرگ خود را با خود بردارند. البته معنی لغوی نزدیک ساختن چیزی، پوشانیدن با آن نیست بلکه از مورد، چنین استفاده می‏ شود. وقتی که به زن بگویند جامه ‏ات را به خود نزدیک‏ کن مقصود این است که آن را رها نکن، آن را جمع و جور کن، آن را بی اثر و بی خاصیت رها نکن و خود را با آن بپوشان. وقتی زن‏ پوشیده و سنگین از خانه بیرون رود و جانب عفاف و پاکدامنی را رعایت‏ کند، افراد فاسد و مزاحم، جرأت نمی ‏کنند متعرض آنها شوند. و بدینوسیله شناخته می ‏شوند که زنان نجیب و عفیف می ‏باشند. و بیمار دلان‏ از اینکه به آنها طمع ببندند چشم می‏ پوشند زیرا معلوم می‏ شود اینجا حریم‏ عفاف است، چشم طمع کور، و دست خیانت کوتاه است. مطلبی که از این آیه استفاده می‏ شود و یک حقیقت جاودانی است این است‏ که زن مسلمان باید آنچنان در میان مردم رفت و آمد کند که علائم عفاف و وقار و سنگینی و پاکی از آن هویدا باشد و با این صفت شناخته شود، و در این وقت است که بیماردلان که دنبال شکار می‏ گردند از آنها مأیوس می ‏گردند و فکر بهره ‏کشی از آنها در مخیله‏ شان خطور نمی ‏کند. می‏ بینیم که جوانان‏ ولگرد همیشه متعرض زنان جلف و سبک و لخت و عریان می‏ گردند.
وقتی که به آنها اعتراض می ‏شود که چرا مزاحم می‏ شوی؟ می ‏گویند اگر دلش این چیزها را نخواهد با این وضع بیرون نمی‏ آید. این دستور که در این آیه آمده است مانند دستوری است که در بیست و پنج آیه قبل از این آیه خطاب به زنان رسول خدا وارد شده است: «فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض؛ در سخن گفتن رقت زنانه‏ و شهوت‏ آلود که موجب تحریک طمع بیماردلان می ‏گردد به کار نبرید.» (احزاب/ 25) در این‏ دستور، وقار و عفاف در کیفیت سخن گفتن را بیان می‏ کند و در آیه مورد بحث، دستور وقار در رفت و آمد را. حرکات و سکنات انسان گاهی زباندار است. گاهی وضع‏ لباس، راه رفتن، سخن گفتن زن معنی‏ دار است و به زبان بی‏ زبانی می‏ گوید دلت را به من بده، در آرزوی من باش، مرا تعقیب کن. گاهی بر عکس با بی ‏زبانی می‏ گوید دست تعرض از این حریم کوتاه.
خداوند در جای دیگر ابتدا به زنان شخصیت مى دهد و نخستین دستور در زمینه عفت صادر مى کند و مخصوصا به سراغ یک نکته باریک مى رود تا مسائل دیگر در این رابطه خود به خود روشن گردد، مى فرماید: «یا نساء النبى لستن کأحد من النساء إن اتقیتن فلا تخضعن بالقول فیطمع الذى فى قلبه مرض و قلن قولا معروفا* و قرن فى بیوتکن و لا تبرجن تبرج الجهلیة الأولى و أقمن الصلوة و ءاتین الزکوة و أطعن الله و رسوله إنما یرید الله لیذهب عنکم الرجس أهل البیت و یطهرکم تطهیرا؛ اى همسران پیامبر ! شما همچون یکى از زنان معمولى نیستید اگر تقوى پیشه کنید، بنابراین به گونه اى هوس انگیز سخن نگوئید که بیماردلان در شما طمع کنند و سخن شایسته بگوئید. در خانه هاى خود بمانید و همچون جاهلیت نخستین (در میان مردم) ظاهر نشوید، و نماز را برپا دارید و زکات را ادا کنید، و خدا و رسولش را اطاعت نمائید، خداوند فقط مى خواهد پلیدى و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملا شما را پاک سازد.» (سجده/ 32- 33)
می گوید به گونه اى هوس انگیز سخن نگوئید که بیماردلان در شما طمع کنند «فلا تخضعن بالقول فیطمع الذى فى قلبه مرض» بلکه به هنگام سخن گفتن، جدى و خشک و به طور معمولى سخن بگوئید، نه همچون زنان کم شخصیت که سعى دارند با تعبیرات تحریک کننده که گاه توام با ادا و اطوار مخصوصى است که افراد شهوت ران را به فکر گناه مى افکند سخن بگوئید. تعبیر به «الذى فى قلبه مرض؛ کسى که در دل او بیمارى است.» تعبیر بسیار گویا و رسائى است از این حقیقت که غریزه جنسى در حد تعادل و مشروع عین سلامت است، اما هنگامى که از این حد بگذرد نوعى بیمارى خواهد بود تا آنجا که گاه به سر حد جنون مى رسد که از آن تعبیر به جنون جنسى مى کنند و امروز دانشمندان انواع و اقسامى از این بیمارى روانى را که بر اثر طغیان این غریزه و تن در دادن به انواع آلودگیهاى جنسى و محیطهاى کثیف به وجود مى آید در کتب خود شرح داده اند.

عفاف و حیا باعث استواری اجتماع
کشانیدن تمتعات جنسی از محیط خانه به اجتماع، نیروی کار و فعالیت‏ اجتماع را ضعیف می‏ کند. بر عکس آنچه که مخالفین حجاب خرده ‏گیری کرده ‏اند و گفته‏ اند: «حجاب موجب فلج کردن نیروی نیمی از افراد اجتماع است.» بی حجابی و ترویج روابط آزاد جنسی موجب فلج کردن نیروی اجتماع است. آنچه موجب فلج کردن نیروی زن و حبس استعدادهای او است حجاب به‏ صورت زندانی کردن زن و محروم ساختن او از فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی است و در اسلام چنین چیزی وجود ندارد. اسلام نه می‏ گوید که زن از خانه بیرون نرود و نه می ‏گوید حق تحصیل علم و دانش ندارد (بلکه علم و دانش را فریضه مشترک زن و مرد دانسته است) و نه فعالیت اقتصادی خاصی را برای زن تحریم می‏ کند. اسلام‏ هرگز نمی‏ خواهد زن بیکار و بی عار بنشیند و وجودی عاطل و باطل بار آید. پوشانیدن بدن به استثناء وجه و کفین مانع هیچگونه فعالیت فرهنگی یا اجتماعی یا اقتصادی نیست.
آنچه موجب فلج کردن نیروی اجتماع است آلوده‏ کردن محیط کار به لذتجوئیهای شهوانی است. آیا اگر پسر و دختری در محیط جداگانه‏ ای تحصیل کنند و فرضا در یک محیط درس می‏ خوانند دختران بدن خود را بپوشانند و هیچگونه آرایشی نداشته باشند بهتر درس می‏ خوانند و فکر می ‏کنند و به سخن استاد گوش می ‏کنند یا وقتی که‏ کنار هر پسری یک دختر آرایش کرده با دامن کوتاه تا یک وجب بالای زانو نشسته باشد؟ آیا اگر مردی در خیابان و بازار و اداره و کارخانه و غیره‏ با قیافه ‏های محرک و مهیج زنان آرایش کرده دائما مواجه باشد بهتر سرگرم‏ کار و فعالیت می ‏شود یا در محیطی که با چنین مناظری روبرو نشود؟ اگر باور ندارید از کسانی که در این محیط کار می ‏کنند بپرسید. هر مؤسسه یا شرکت یا اداره ‏ای که سخت مایل است کارها به خوبی جریان یابد، از این‏ نوع آمیزشها جلوگیری می‏ کند.
حقیقت این است که این وضع بی حجابی رسوا که در میان ما است و از اروپا و آمریکا هم داریم جلو می ‏افتیم از مختصات جامعه ‏های پلید سرمایه‏ داری غربی‏ است و یکی از نتائج سوء پول پرستی‏ها و شهوترانی های سرمایه ‏داران غرب است، بلکه یکی از طرق و وسائلی است که آنها برای تخدیر و بی حس کردن اجتماعات انسانی و در آوردن آنها به صورت مصرف کننده اجباری کالاهای خودشان به کار می ‏برند. چرا باید مسأله محرم و نامحرم مطرح باشد؟ چرا باید زن خودش را از غیر محارم خودش بپوشاند؟ رمز و سر این مطلب چیست و چه فایده ‏ای دارد؟ اولین خاصیتش خاصیت روانی است، یعنی آرامش روانی. نبودن حریم میان زن و مرد و آزادی معاشرتهای بی بندو بار، هیجانها و التهابهای جنسی را فزون می ‏بخشد و تقاضای سکس را به صورت یک عطش روحی‏ و یک خواست اشباع نشدنی در می ‏آورد. غریزه جنسی، غریزه ‏ای نیرومند، عمیق و "دریا صفت" است، هر چه بیشتر اطاعت شود سرکش ‏تر می ‏گردد، همچون آتش که هر چه به آن بیشتر خوراک بدهند، شعله ورتر می ‏شود روح بشر فوق العاده تحریک پذیر است.
اشتباه است که گمان کنیم‏ تحریک پذیری روح بشر محدود به حد خاصی است و از آن پس آرام می‏ گیرد. همانطور که بشر (اعم از مرد و زن) در ناحیه ثروت و مقام از تصاحب‏ ثروت و از تملک جاه و مقام سیر نمی ‏شود و اشباع نمی‏ گردد، در ناحیه جنسی‏ نیز چنین است. هیچ مردی از تصاحب زیبارویان و هیچ زنی از متوجه کردن‏ مردان و تصاحب قلب آنان و بالاخره هیچ دلی از هوس سیر نمی ‏شود. و از طرفی تقاضای نامحدود خواه ناخواه انجام ناشدنی است و همیشه مقرون‏ است به نوعی احساس محرومیت. دست نیافتن به آرزوها به نوبه خود منجر به اختلالات روحی و بیماریهای روانی می‏ گردد. چرا در دنیای غرب این همه بیماری روانی زیاد شده است؟ علتش آزادی‏ اخلاقی و جنسی و تحریکات فراوان سکسی است که به وسیله جرائد و مجلات و سینماها و تئاترها و محافل و مجالس رسمی و غیر رسمی و حتی خیابانها و کوچه‏ ها انجام می ‏شود. در هر جامعه ‏ای‏ که روابط زن و مرد بر اساس عفاف بود عفاف در همین حدود اسلامی، یعنی زنان در خارج دایره ازدواج، خود آرا و خودنما نبودند و وسیله‏ تهییج مردان را فراهم نکردند و مردان هم در خارج از دایره ازدواج دنبال‏ لذت جویی و کامجویی به وسیله چشم، دست، لامسه و غیر لامسه نبودند قلبها و روحها آرام و سالم است، و در هر جامعه ‏ای که بر عکس این حالت است اولین ناراحتی اجتماعی، ناراحتیهای روانی است.
گروهی از فرنگیها گفتند خیر، وقتی زن و مرد از یکدیگر دور باشند ناراحتیهای روانی و عقده ‏های روانی به وجود می‏ آید. ولی تجربه همین یک‏ قرن گذشته و کمتر از یک قرن گذشته کاملا ثابت کرد که مسأله بر عکس است‏، به هر اندازه که آزادی در مسائل جنسی بیشتر است التهاب در افراد زیادتر و بیشتر است چون غریزه جنسی انسان (مانند چند غریزه دیگر مثل غریزه جاه طلبی، غریزه علم طلبی و غریزه‏ عبادت) صرفا ظرفیت جسمانی ندارد، ظرفیت روحی هم دارد. غرائزی که‏ صرفا ظرفیت جسمانی دارند مثل خوردن، دارای یک ظرفیت محدودی هستند. انسان یک مقدار محدود می ‏تواند غذا بخورد، از آن بیشتر نمی‏ تواند، اگر بگویند باز هم می ‏خواهی، برایش مجازات است. ولی مالکیت چطور؟ مالکیت هم مثل خوردن است؟ آیا ظرفیت مالکیت برای انسان یک ظرفیت‏ محدود است، یعنی اگر انسان مالک صدهزار تومان شد دیگر روحش هم از مالکیت سیر می ‏شود؟ نه، وقتی صدهزار تومان را دارا شد می ‏خواهد دویست هزار تومان داشته باشد، وقتی دویست هزار تومان دارا شد تشنه‏ تر است برای پانصدهزار تومان، میلیونر که شد تشنه‏ تر می‏ شود برای میلیاردر شدن، و آنکه از همه مردم دنیا ثروتمندتر است از همه مردم دنیا برای‏ ثروت تشنه‏ تر است. جاه طلبی چطور؟ آن هم همین طور است.
غریزه‏ جنسی انسان هم همین طور است. تفاوت آن جامعه که روابط جنسی را محدود می‏ کند به محیط خانوادگی و کادر ازدواج قانونی، با اجتماعی که روابط آزاد در آن اجازه داده می ‏شود این است‏ که ازدواج در اجتماع اول پایان انتظار و محرومیت، و در اجتماع دوم آغاز محرومیت و محدودیت است. در سیستم روابط آزاد جنسی، پیمان ازدواج به‏ دوران آزادی دختر و پسر خاتمه می ‏دهد و آنها را ملزم می ‏سازد که به یکدیگر وفادار باشند و در سیستم اسلامی به محرومیت و انتظار آنان پایان می‏ بخشد. سیستم روابط آزاد اولا موجب می‏ شود که پسران تا جائی که ممکن است از ازدواج و تشکیل خانواده سر باز زنند و فقط هنگامی که نیروهای جوانی و شور و نشاط آنها رو به ضعف و سستی می‏ نهد، اقدام به ازدواج کنند و در این‏ موقع زن را فقط برای فرزند زادن و احیانا برای خدمتکاری و کلفتی بخواهند، و ثانیا پیوند ازدواجهای موجود را سست می‏ کند و سبب می‏ گردد به جای‏ اینکه خانواده بر پایه یک عشق خالص و محبت عمیق استوار باشد و هر یک‏ از زن و شوهر همسر خود را عامل سعادت خود بداند بر عکس به چشم رقیب و عامل سلب آزادی و محدودیت ببیند و چنانکه اصطلاح‏ شده است یکدیگر را زندانبان بنامند. واضح است که روابط خانواده در چنین سیستمی‏ تا چه اندازه سرد و سست و غیر قابل اطمینان است.
خداوند درآیه اول سوره نور مخصوصا با تعبیر «سوره انزلناها؛ سوره‏ اى است كه آن را نازل.» و بعد هم با کلمه «فرضناها؛ و آن را فرض گردانيديم.» این مطلب را می‏ فهماند که مسائل مربوط به عفاف مسائلی‏ بسیار جدی است، یعنی درست در جهت عکس آنچه بشر امروز فکر می ‏کند که‏ در جهت سهل کردن و ساده کردن و نا چیز شمردن روابط جنسی حرکت می‏ کند و به غلط اسمش را آزادی می‏ گذارد و به اصطلاح در جهت "آزادی جنسی" گام‏ بر می ‏دارد، قرآن کریم آنچه تحت عنوان حریمهای عفاف مطرح می‏ کند و آنچه تحت‏ عنوان مجازاتهای بی عفتی بیان می ‏کند و آنچه تحت عنوان مجازات لکه دار کردن زنهایی که عفیفه ‏اند و به دروغ متهم (به بی عفتی) می‏ شوند بیان‏ می ‏کند و آنچه در باب ترغیب به ازدواج بیان می‏ کند و بالاخره هرچه در باب مسائل مربوط به عفاف گفته است، می‏ خواهد بگوید اینها مسائل بسیار بسیار جدی و فرض است و نمی‏ شود اینها را کوچک شمرد، و یکی از بدبختیهای دنیای امروز تحقیر کردن اصول عفاف و تقوای در امور جنسی است.