حجر اسماعیل

حجر اسماعیل میان رکن شامی و رکن غربی کعبه قرار دارد. حجر به معنای پناه و دامن است و از این رو به حضرت اسماعیل (ع) منسوب داشته اند که چون دیوارهای کعبه بدست او و پدرش بنا شد، وی برای پناه بردن از گرمای خورشید در سایه و کنار این دیوار می نشست و یا این که سایبانی کنار آن برای خود بر افراشته و در آن جا پناه می گرفت.
چون از گرمای مکه نزد خداوند شکوه کرد، خدا به او وحی فرمود که من در این مکان برای تو روزنه ای به بهشت می گشایم که تا روز قیامت از آن نسیم روح افزا بر تو بدمد. حضرت اسماعیل (ع) چون در گذشت او را در همان مکان مدفون ساختند.
عبدالله بن زبیر هنگام تجدید بنای کعبه، حجر را حفر کرد و در آن سنگی به رنگ سبز یافت. از قریش در این باره پرسید، عبدالله بن صفوان گفت: این قبر حضرت اسماعیل است، به آن دست نزن. لذا، ابن زبیر آن را به حال خود رها کرد.
گویند مدفن آن حضرت بین ناودان طلا و در غربی کنونی حجر قرار داشته و غیر از او، مادرش حضرت هاجر و دختران او و نزدیک به هفتاد پیامبر نیز در این مکان مدفون شده اند. حجر اسماعیل بخشی از خانه کعبه بوده است که طی چند نوبت در دوران های مختلف تعمیر و باز سازی کعبه، از خانه خارج شده است.
ابن ابی علقمه از عایشه نقل می کند که دوست داشتم وارد کعبه شده و در آن نماز گزارم. پیامبر دستم را گرفت و مرا وارد حجر اسماعیل کرد و فرمود:
''هرگاه می خواهی در کعبه نماز گزاری در اینجا نماز گزار که حجر بخشی از کعبه است، اما قوم تو هنگامی که کعبه را می ساختند، از طول آن کاسته و آن را بیرون کعبه قرار دادند.''
این گفته رسول خدا سندی برای فقها است که طواف در داخل حجر اسماعیل را جایز ندانسته و گفته اند نباید هنگام طواف از داخل آن عبور کرد. حجر اکنون با نیم دایره ای کوتاه محصور است که ارتفاع دیواره آن 32/1 متر، شعاع نیم دایره حدود 5/8 متر و فاصله این دیواره از کعبه 22/2 متر می باشد. بر حسب موقعیت جغرافیایی حجر اسماعیل در سمت شمال شرقی کعبه جای دارد. در دوره منصور دوانیقی، زمین آن، از سنگ مرمر پوشیده شد و در سالهای 161هجری قمری و 283 ق و سالهای بعد نیز همواره سنگهای حجر را تعویض و ترمیم می کرده اند و اکنون نیز با سنگ مرمر مفروش است.