آخوند ملامحمد کاشانی

آخوند ملامحمد کاشانی (کاشی) فقیه حکیم، عارف شیعه و مدرس بزرگ فلسفه صدرالمتألهین. اوایل در کاشان زندگی می کرد و بعد در اصفهان ساکن مدرسه صدر شد. تحصیلات علوم خود را در معقول و منقول، به حد کمال رساند، آنقدر که مانندش در آن زمان بی نظیر بود، در سال 1286 ه. ق، در مدرسه صدر اصفهان، علاوه بر فقه، اصول و حکمت، در ادبیات عربی و فارسی و ریاضیات تبحر داشت و مدرس آنجا شد. ملامحمد، معاصر حکیم بزرگ "جهانگیرخان قشقائی" بود. جاذبه درس او که فلسفه را با عرفان آمیخته بود و انس با جهانگیرخان، علاقمندان به فلسفه، به ویژه فلسفه صدرایی را از شهرهای دور و نزدیک و حتی از کشورهای دیگر به اصفهان کشاند و در محضر درس او، شاگردان بسیاری حکمت آموختند و به کمال رسیدند.

گوشه ای از احوال باطنی
آخوند کاشی در طول زندگانیش، جز عبادت و درس و تدریس چیزی دیگر از او دیده نشد. همسر و فرزندی اختیار نکرد تا شاید این گونه کامرانی ها، صدمه ای بر او وارد نکند. در عبادت و ریاضت به قدری غرق در خود بود که هر چقدر طلاب، رفت و آمد در حجره اش می کردند، ملتفت آنها نمی شد و گاه می شد که از شدت توجه و حضور قلب در نماز و ذکر رکوع و سجود دیده شد که غش کرد و افتاد و چون به حال آمد، دوباره نماز را اعاده کرد و هر نیمه شب آنقدر در نماز سوز و گداز داشت و بدنش می لرزید که از بیرون حجره صدای لرزش و وضعیت حال او احساس می شد.
از او حالات عجیبه ظاهر می شده است. بسیاری از اکابر و از جمله مرجع بزرگ آیت الله حاج سیدحسین طباطبائی بروجردی شاگرد آخوند بودند و خود ظهور حالات عجیب را از آخوند اظهار می داشتند. او در نهایت فقر و تنگدستی زندگی می کرد. مرحوم شهید مدرس می گوید: "من و او هر دو در زمان تحصیل خود، در نهایت سختی معاش بودیم و هر دو نسبت به حال یکدیگر ترحم داشتیم." از ملامحمد کاشی آثار مکتوبی به جای مانده است.

وفات
این فقیه بزرگوار و عارف حکیم، روز شنبه 20 شعبان سال 1333 ه. ق در اصفهان در سن 90 سالگی از دنیا رحلت کرد. وصیت کرده بود که مرا در بیابانی به خاک بسپارید که فقرا را دفن می کنند. او را در گورستان تخت فولاد اصفهان به خاک سپردند و آن خاک پاک، به برکت او در مدت چند سال تکیه ای آباد شد.

اساتید:
1- آقامحمدرضا قمشه ای
2- ملاحسین التویسرکانی الاصل (ساکن اصفهان)

برخی از شاگردان
آخوند ملامحمد کاشانی، استاد بیشتر طبقه علما و بزرگان است تا جایی که از شمارش بیرون است:
1- آیةالله سیدابوالحسن اصفهانی
2- سید جمال الدین موسوی گلپایگانی (که تحت تربیت استاد بوده است)
3- شیخ اسماعیل الفروی اصفهانی (شیخ الرئیس)
4- حاج میرزاباقر امامی (دارنده رساله حکمیه)
5- سیدجلال الدین مؤیدالاسلام کاشانی (مدیر حبل المتین)
6- حاج میرزاحسن خان جابری انصاری (مورخ شهیر صاحب تاریخ اصفهان)
7- آقاسیدحسن قوچانی (نجفی) صاحب کتاب سیاحت غرب
8- آقا سیدحسن مشکان طبسی
9- آیةالله آقاحسین طباطبائی بروجردی
10- حاج آقارحیم ارباب اصفهانی (شاگرد خاص آخوند)
11- میر سیدابراهیم طباطبائی زواری (پدر آقای محیط طباطبائی) و ده ها شاگرد و عالم دیگر.