ثمرات توبه واقعی از نظر قرآن

توبه رجوع و بازگشت واقعی بنده به سوی خداوند است، و البته ممکن نیست که بنده ای واقعا و حقیقتا راه کج را که می رفته رها کند و به سوی راه راست و مستقیم باز گردد و از عمق باطن و روح خود به سوی خداوند بیاید نه فقط به دلیل اجبار و اضطرار، و خداوند او را در جوار رحمت خود نپذیرد. آن چیزی که رکن و اساس توبه را تشکیل می دهد، ندامت و پشیمانی از کار بد و تصمیم به ترک گناه است. توبه حقیقی یعنی انصراف جدی و بازگشت واقعی از گناه به سوی صلاح و ارشاد، و بدیهی است که اگر انصراف، جدی و واقعی باشد و معلول مشاهده کیفر نقد و حاضر نباشد البته خداوند متعال به رحمت واسعه خود آن را می پذیرد.
خداوند در سوره تحریم آیه 8 می فرماید: «یا ایها الذین آمنوا توبوا الى الله توبة نصوحا؛ ای کسانی که ایمان آورده اید به سوی خدا بازگردید و توبه کنید توبه خالص.» آرى نخستین گام براى نجات، توبه از گناه است، توبه اى که از هر نظر خالص باشد، توبه اى که محرک آن فرمان خدا و ترس از گناه، نه وحشت از آثار اجتماعى و دنیوى آن، بوده باشد، توبه اى که براى همیشه انسان را از معصیت جدا کند و بازگشتى در آن رخ ندهد. حقیقت توبه همان ندامت و پشیمانى از گناه است که لازمه آن تصمیم بر ترک در آینده است، و اگر کارى بوده که قابل جبران است در صدد جبران برآید، و گفتن استغفار نیز بیانگر همین معنى است.
سپس به آثار این توبه نصوح اشاره کرده، مى افزاید: «عسى ربکم ان یکفر عنکم سیئاتکم؛ امید است با این کار پروردگار شما گناهانتان را ببخشد و بپوشاند.»  «و یدخلکم جنات تجرى من تحتها الانهار؛ شما را در باغ هایى از بهشت وارد کند که نهرها از زیر درختانش جارى است.»  «یوم لا یخزى الله النبى و الذین آمنوا معه؛ این کار در روزى خواهد بود که خداوند پیامبر و کسانى را که با او ایمان آوردند خوار و موهون نمى کند.»  «نورهم یسعى بین ایدیهم و بایمانهم؛ این در حالى است که نور (ایمان و عمل صالح) آنها از پیشاپیش و از سوى راستشان در حرکت است و عرصه محشر را روشن مى سازد.» و راه آنها را به سوى بهشت مى گشاید. در اینجاست که آنها رو به درگاه خداوند آورده می گویند: «یقولون ربنا اتمم لنا نورنا و اغفر لنا انک على کل شىء قدیر؛ مى گویند پروردگارا! نور ما را کامل کن، و ما را ببخش که بر هر کار قادرى.» در حقیقت این توبه نصوح، پنج ثمره بزرگ دارد: نخست بخشودگى سیئات و گناهان. دوم ورود در بهشت پر نعمت الهى. سوم عدم رسوایى در آن روز که پرده ها کنار مى رود، و حقایق آشکار مى گردد، و دروغ گویان تبهکار خوار و رسوا مى شوند. آرى در آن روز پیامبر (ص) و مؤمنان آبرومند خواهند بود، چرا که آنچه گفتند به واقعیت مى پیوندد. چهارم اینکه نور ایمان و عمل آنها از پیشاپیش و سمت راست آنها حرکت مى کند و مسیر آنها را به سوى بهشت روشن مى سازد. پنجم اینکه توجهشان به خدا بیشتر مى گردد، به همین جهت رو به سوى درگاه خدا مى آورند و از او تقاضاى تکمیل نور و آمرزش کامل گناه خویش مى کنند.
یکی از اثرات تقوا در آخرت این است که گناهان گذشته را پاک می کند، کفاره عمل گذشته است، یعنی (گناهان گذشته) را محو می کند: «و یکفر عنکم سیئاتکم؛ گناهانتان را از شما می زداید.» (انفال/ 29) مقصود این است که اثر گناهان گذشته را جبران می کند، چون تقوای واقعی همراه با توبه است. کسی که یک آلودگی هایی در گذشته داشته، هنگامی با تقوا خواهد بود که از آن آلودگی ها توبه کند. پس اثر آن گناهان گذشته پاک می شود، مجازات اخروی هم از انسان برطرف می شود، یعنی خدا دیگر بنده باتقوایش را به خاطر گناهان گذشته اش مجازات نمی کند.

توبه در قرآن
قرآن نمونه های متعددی از برانگیختن فرد علیه خودش و بازگشت از مسیر گمراهی و تباهی «توبه» ذکر می کند. البته قرآن خود به این نکته توجه دارد که بازگشت آنها که به رفاه و تنعم به سر می برند به مراتب دشوارتر از بازگشت محرومان و ستمدیدگان است. گروه دوم به اقتضای طبع در راه عدالت حرکت می کنند، اما گروه اول باید از منافع شخصی و گروهی خود صرف نظر کنند و پا روی امیال و خواسته های خود بگذارند. قرآن می گوید گروندگان به او آنها هستند که روحشان پاک و تصفیه شده است و این گروندگان صرفا بر اساس حقیقت جویی و عدالت طلبی که فطری هر انسانی است، به قرآن گرایش پیدا کرده اند نه به اقتضای منافع و تمایلات مادی و جاذبه های دنیوی.