احادیث و روایات درباره سفارش به راستگویی و ترک دروغ

پیامبران الهی که یک قسمت مهم مأموریتشان احیاء فطریات بشر بوده، مردم را به راستگوئی دعوت کرده و آنان را از دروغ گفتن جدا بر حذر داشته اند. اسلام دروغ را عامل  مخرب ایمان شناخته و آن را از بسیاری از گناهان کبیره بزرگتر دانسته است.

"عن ابی جـــعفر علیه السلام قال:  ان الکذب هو  خراب  الایمان."

امام باقر علیه السلام فرموده: «دروغگوئی مایه ویرانی ایمان است.»

قال امیر المومنین علیه السلام: "لا یجد  عبد  طعم الایمان حتی یترک الکذب هزله  وجد ه."

علی علیه السلام  فرموده: «هیچکس لذت ایمان را درک نمی کند مگر وقتی که دروغ  را به کلی ترک گوید خواه شوخی یا جدی.»

قال رجل له صلی الله علیه و آله:  المومن یزنی  ؟ قال  قد یکون  ذلک. قال: المومن   یسرق؟  قال قد یکون ذلک. قال یا رسول الله:  المومن یکذب؟ قال لا ، قال الله تعالی: انما یفـــتری  الکذب الذین  لا یومنون.

مردی بر رسول اکرم (ص) عرض کرد: مومن زنا می کند؟ فرمود ممکن است. گفت مومن دزدی می کند؟ فرمود ممکن است. گفت یا رسول الله:  مومن دروغ می گوید؟ فرمود نه، خداوند در قرآن فرموده است: کسی با دروغ افترا می بندد که ایمان نداشته باشد.

"عن ابی الحـــسن الـــرضا علیه السلام قال: سئل رسول الله: یکون المومن جــبانا؟ قال نعم. قیل: و یکون بخیلا؟ قال نعم. قیل: و یکون کذابا؟ قال لا. "

حضرت رضا علیه السلام فرموده از رسول اکرم (ص) پرسیدند: ممکن است مومن ترسو باشد؟ فرمود بلی. گفتند: ممکن است بخیل باشد؟ فرمود بلیو گفته شد: ممکن است کذاب باشد؟ فرمود نه.

عن ابی  عبد الله  (ع) قال قال امیر المومنین: "و لا سوء ه اسوء  من الکذب".

علی علیه السلام فرمود: «هیچ عمل قبیحی به قبح دروغگوئی نیست.»

بدون تردید دروغ گفتن مخالف وجدان اخلاقی فطری و همچنین مخالف وجدان اخلاقی تربیتی است. در نظر کلیه ملل و اقوام جهان و در تعالیم قاطبه پیامبران الهی، دروغ عملی ناپسندیده و مذموم است. بدبختانه این مرض خطرناک، مخصوص بزرگسالان نیست! بچه های کوچک نیز به این ناخوشی خانمان برانداز، دچار می شوند و از کودکی به دروغگوئی عادت می کنند و گاهی چنان به این خوی ناپسند انس می گیرند که از دروغ گفتن لذت می برند و از اینکه دیگران را با گفته های نادرست و غیر واقعی خود گمراه نمایند مسرور می شوند! دروغگوئی آدمی را به سایر گناهان نیز آلوده می کند، دروغگو به انواع معاصی دست می زند، وقتی از او می پرسند، در کمال وقاحت تکذیب می کند و خویشتن را پاک و منزه معرفی می نماید و در واقع دروغگوئی و دروغسازی را به منزله پناهگاهی برای نجات از جرائم خویش می داند!

"عن ابی محمد  العسکری (ع) قال: « حطـــت  الخـــبائث  فی بیت  و جعل مفتاحه  الکذب."

امام عسکری (ع) می فرمود: «تمام ناپاکی ها و گناهان در خانه ای جمع شده و کلید آن دروغگوئی است، یعنی با دروغگوئی، آدمی به تمام معاصی آلوده می شود.»

اثر تیرگی های دروغ، در عقل و روان بشر به مراتب از میگساری بیشتر است! کسی که به دورغ عادت کرده و بی پروا هر چه می خواهد می گوید قطعا از انسان مست بی حیاتر است و عملا از هیچ گناهی باکی ندارد!

"عن ابی جعفر علیه السلام قال: ان الله  عــز وجل جعل للشر  اقفالا  و جعل  مفاتیح تلک  الاقفال الشراب و الکــذب  شـــر من الشراب."

خداوند برای شرور  و بدی ها، قفل هائی قرار داده که مردم از خطرات آنها برکنار باشند. شراب کلید قفل های بسته شرور و ناپاکی است، ولی خطر دروغ از شراب بیشتر است.»

همان طور که دروغگوئی آدمی را به گناهان بسیاری آلوده می کند، توبه حقیقی از آن و خودداری از دروغ گفتن نیز انسان را از بسیاری از گناهان باز می دارد.

"اتی رسول الله صلی الله علیه و آله رجل فقال: انی رجل لا اصلی و انا ا زنی و اکذب فمن  ای  شیء  اتوب؟ قال من الکذب فاستقبله  فعهد ان لا یکذب. فلما انصرف و اراد الز نا قال فی نفسه: ان قال لی رسول الله (ص): هل زنیت  بعد ما عاهدت فان قلت  لا کذبت و ان قلت  نعم  یضربنی  الحد."

شخصی شرفیاب محضر رسول اکرم (ص) شد. عرض کرد من مردی هستم که نماز نمی خوانم، و زنا می کنم، و دروغ می گویم. از کدام یک از این گناهان توبه کنم؟ حضرت فرمود از دروغ. دستور پیغمبر را در کمال خلوص پذیرفت و با خود عهد کرد هرگز دروغ نگوید. ولی ترک دروغ، سایر گناهان او را نیز ترک داد زیرا موقعی که خواست زنا کند با خود گفت اگر رسول اکرم (ص) از من سوال نماید: از تاریخ تعهد زنا کرده ای یا نه؟ اگر بگویم نه، دروغ گفته ام، و اگر اقرار کنم مجازات می شوم  و همچنین درباره نماز. 

"قال رجل لــرسول الله (ص): یا رسول الله دلنی علی عمل اتقـــرب به الی الله تعالی  فقال لا  تکذب. فکان ذلک سبـــبا لاجـــتنابه کل معصیه لله لا نه لم یقصد وجها من وجوه المعاصی الا وجد فیه کــذبا اوما تدعو الی الکذب فزال عنه ذلک من وجوه المعاصی"

مردی به رسول اکرم عرض کرد: مرا به عملی راهنمائی فرما که باعث قرب من به خدا شود. حضرت در جواب فرمود: دروغ نگو! این دستور باعث شد که آن مرد از تمام گناهان اجتناب نماید زیرا قصد هر گناهی را که می نمود متوجه می شد یا در آن گناه دروغ وجوه دارد، یا سرانجام او را به دروغگوئی می کشاند، برای اینکه آلوده به دروغ نشود تمام گناهان را ترک گفت.