گریه های کودکان از جهتی همانند هم هستند، یعنی همه آنها گریه اند، ولی از نظر ماهیت، مفهوم و کیفیت با هم تفاوت دارند. صورت های آن را به شکل های زیر می توان تنظیم کرد:
1- گریه طبیعی که در کودکان خردسال دیده می شود و حکایت از نیاز و ابراز تمایلی و یا درخواستی دارد و به جای سخن و زبان کودک است. او آنچه را که نیاز دارد و مورد درخواست اوست به زبان گریه می گوید. در قبال آن گریه غیرطبیعی داریم که حکایت از لجبازی و بهانه گیری طفل دارد و یا نشانه دردی، اسلحه ای برای رام کردن والدین است.
2- گر یه عصبی که ناشی از اختلالی عصبی در کودک و به صورت داد و فریاد و ریسه رفتن و تشنج است و ممکن است با قطع تنفس در چند لحظه و بیهوشی همراه باشد. این گونه کودکان اندک نیستند و آمار گریه شان در یک بررسی به صورت زیر است:
- در کودکان 3 تا 5 ساله حدود 4/24 درصد
- در کودکان 5-7 ساله حدود 5/10 درصد
- در کودکان 7-10 ساله حدود 7/9 درصد
- در سنین 10-14 حدود 6/5 درصد
- در سنین 14-18 حدود 4درصد است
و در مقابل این نوع گریه ها، گریه های غیرعصبی داریم که صورت عادی دارند.
3- گریه منظم که در کودک در ساعات معینی است و به وسیله آن اعلام وقت غذا صورت می گیرد. معمولا قبل از موعد غذا و در حین گرسنگی این حالت پدید می آید و در آن اگر به او شیر دهند، با ولع می نوشد، یا گریه برای خواب از این قبیل است. در قبال آن گریه نامنظم است که برای شکایت از درد، ناراحتی از وضع موجود برای کودک پدید می آید.
4- گریه گاهی سطحی است که برای جلب نظر، درخواست نوازش صورت می گیرد و زمانی عمقی که حکایت از دردی جانکاه دارد و یا ناشی از ناراحتی عصبی است. همچنین کودکی که حشره ای در لباس اوست و بدنش را می گزد گریه های عمیق و وحشتناک دارد و یا طفلی که از کسی یا چیزی ترسیده دچار این وضع است.
5- گریه های ممتد و منقطع داریم. گاهی گریه کودک عصبی است و معمولا حدود نیم ساعت و یا بیشتر می گرید تا آرام می گیرد، در حالی که ممکن است گریه منقطع باشد چند لحظه ای گریه کند و آرام بگیرد. گریه های ممتد به صورت داد و فریادهای عصبی است، در مواردی ناشی از بهانه گیری می باشد و تا طفل مدتی مثلا حدود 40 یا 50 دقیقه گریه نکند قرار و آرام نمی گیرد. تحت هیچ بهانه و عنوانی نمی توان او را ساکت کرد و فقط باید دوره اش سرآید.
موارد گریه بیشتر:
گریه کودکان در مواردی بیشتر است:
- به هنگام درد شدید، به ویژه دردهای روده ای و قولنج ها که تحمل کودک را از او می ستاند.
- به هنگامی که ترسی شدید او را از خواب بیدار کرده و توان تحمل او را گرفته باشد.
- به هنگام شب که طفل در تاریکی است و احساس تنهائی می کند.
- به هنگامی که گریه ناشی از هیجان باشد. مثلا کودکی که مدتی مادر را ندیده، حال او را می بیند خود را می بازد و گریه شدید سر می دهد.
- به هنگامی که طفل خردسال باشد (مثلا سه ساله) و از خواب بیدار شود و مادر را نبیند.
- به هنگامی که طفل بگرید و مادر علت گریه او را نیابد و کوشش های غیرلازم درباره اش انجام دهد،
- به هنگامی که انگیزه ناکامی او شدید است. هر مقدار انگیزه ناکامی شدیدتر، گریه او زیادتر است.
- به هنگامی که طفل در خانواده ای جنجالی و غوغائی زندگی کند و در آن خانواده مشاجره و کشمش باشد.
- و به هنگامی که طفل از چیزی عصبانی باشد و انگیزه خشمش همچنان زنده و مداوم باشد.
- البته شخصیت والدین در شخصیت کودک موثر است. والدینی که خوب بی تاب و بی تحملند و زود برای مسأله ای گریه سر می دهند فرزندان شان هم همان حالت و رفتار را خواهند داشت.
فواید گریه:
گر یه برخلاف تصور بسیاری از والدین و مربیان همه گاه امری زیانبار نیست. فوایدی هم در بر دارد که برخی از آنها بدین قرارند:
- از جمله فوایدش در رابطه با سخنی است منقول از امام صادق (ع) که به مفضل، شاگرد خود می فرماید: در گریه کودکان سود منفعتی است. در مغز کودک رطوبتی است که اگر بماند مایه دردها و اختلالات بزرگ حتی کوری و امثال آن می شود. گریه آن رطوبت را از مغز به پائین کشانده و فرود می آورد و زمینه را برای سلامت دیدگان فراهم می آورد (بحار، ج3، ص65)، و در سخنی دیگر می فرماید طفل را به خاطر گریه اش تنبیه نکنید.
- گریه وسیله ارتباط کودک با والدین و بیان نیازها و دردها و رنج هاست و والدین از آن به وضع کودک واقف می شوند.
- گریه مایه آرامش و تسکین کودک است. او با گریه اش خود را آرامش می بخشد و دردش را تسلی می دهد.
- فایده دیگر آن این است که از طریق آن هوای بیشتر بلعیده شده و اکسیژن زیادتری وارد خون می کند.
- تارهای صوتی در صورت گریه رشد کرده و صدا صورت طبیعی و هنجار پیدا می کند.
- در مواردی گریه وسیله ای است برای احساس نجات از تنهائی و سرگرم بودن طفل به خود و دنیای خویش.
- در مواردی جلوگیری از گریستن طفل سبب می شود که خاموشی اضطراب انگیزی برای کودک پدید آید و طفل از این بابت صدمه بخورد.
زیان های گریه:
گریه در مواردی زیانبخش است، مخصوصا به هنگامی که طولانی و مداوم باشد. حوصله را از پدر و مادر می گیرد و موجبات پریشانی فکر، نگرانی مادر و از میان رفتن آسایش خانواده می شود. گریه برای خود کودک هم گاهی زیانبخش است، زمینه را برای ناراحتی، سردرد پس از گریه، نق نقو شدن او فراهم می آورد. اغلب کودکان پس از گریه احساس خستگی و ناراحتی شدید دارند و سخت کسل شده و به خواب می روند و حتی در خواب پریشان گوئی هائی دارند. گاهی گریه های شدید سبب دل درد و حتی بیماری فتق می شود که خود آن برای طفل و والدین او عارضه ساز و ناراحت کننده است. اگر ناراحتی های روده، قولنج و دل درد برای کودک باشد درد آن بوسیله گریه شدیدتر می شود و او را بیشتر بیقرار می کند. گریه ها در شرایطی خلق و خوی آدمی را عوض می کند و او را از وضع عادی خارج می سازد و ممکن است طفل آن را وسیله ای قرار دهد برای به ستوه آوردن خانواده و زندگی را طاقت فرسا کند و یا ممکن است وسیله ای بدآموز و به عنوان حربه ای برای جلب نظر گردد.