ثمرات رسالت پیامبر

برکات رسالت پیامبر در جامعه بشری به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم یا اصلی و فرعی تقسیم می شود. مهمترین هدف مستقیم رسالت، نورانی کردن جامعه بشری در سایه ی تجرد روح، تهذیب نفس، اقتدار بر شهود حق و رؤیت بسیاری از حقایق غیبی و عینی جهان آفرینش است که در پرتو عقیده، خلق و عمل صالح فراهم می گردد.
رسالت رسول گرامی (ص) در تأمین تمدن، آشنا کردن جوامع بشری به حقایق جهان هستی از لحاظ معرفت و به اصول ارزشی از لحاظ عبادت خدا و اخلاق فاضله، و استقرار نظام ارزشمندی بر پایه ی «قد أفلح من تزکی؛ رستگار آن كس كه خود را پاك گردانيد.» (اعلی/ 14) و از بین بردن نظام منحطی که بر پایه ی «قد أفلح الیوم من استعلی؛ بى تردید امروز هر که فایق آید رستگار شده است.» (طه/ 64) استوار بود تأثیر مستقیم داشت، چنانکه تواضع و فروتنی را جایگزین استکبار و تفاخر به مال و قوم و عشیره کرد و تکاثر باطل و سراب را به کوثر ناب مبدل ساخت. اما هدفهای غیر مستقیم و فرعی رسالت رسول اکرم (ص) عبارت است از:
الف: اقامه قسط و عدل: «لقد أرسلنا رسلنا بالبینات وأنزلنا معهم الکتاب والمیزان لیقوم الناس بالقسط؛ به راستى [ما] پیامبران خود را با دلایل آشکار فرستادیم و با آنها کتاب و میزان [حق و باطل] نازل نمودیم تا مردم به عدل و انصاف برخیزند.» (حدید/ 25) به این ترتیب پیامبران با سه وسیله مجهز بودند: دلائل روشن، کتب آسمانى، و معیار سنجش حق از باطل و خوب از بد، و مانعى ندارد که فى المثل قرآن مجید هم "بینه" (معجزه) باشد، و هم کتاب آسمانى، و هم بیان کننده احکام و قوانین، یعنى سه بعد در یک محتوى. و به هر حال هدف از اعزام این مردان بزرگ با این تجهیزات کامل همان اجراى "قسط و عدل" است. در حقیقت این آیه به یکى از اهداف متعدد ارسال پیامبران اشاره مى کند، زیرا مى دانیم انبیا اهداف متعددى را پیگیرى مى کردند. نکته جالب دیگر در جمله «لیقوم الناس بالقسط» این است که از "خود جوشى مردم" سخن مى گوید، نمى فرماید: هدف این بوده که انبیاء انسانها را وادار به اقامه قسط کنند، بلکه مى گوید: هدف این بوده که مردم مجرى قسط و عدل باشند! آرى مهم این است که مردم چنان ساخته شوند که خود مجرى عدالت گردند، و این راه را با پاى خویش بپویند.
ب: اتحاد و از میان برداشتن اختلافات: «إنما المؤمنون إخوة؛ در حقيقت مؤمنان با هم برادرند.» (حجرات/ 10) «واعتصموا بحبل الله جمیعا ولا تفرقوا؛ همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده نشويد .» (آل عمران/ 103)
ج: حفظ مرزهای اسلامی و عدم هراس از بیگانگان و ایجاد رعب در قلوب قاسی تبهکاران: «ولیجدوا فیکم غلظة؛ آنان بايد در شما خشونت بيابند.» (توبه/ 123) و آثار فرعی فراوان دیگر. البته نیل به آثار جنبی، مرهون آن اصول مستقیم، یعنی نورانی بودن جامعه بشری است: «الر کتاب أنزلناه إلیک لتخرج الناس من الظلمات إلی النور بإذن ربهم إلی صراط العزیز الحمید؛ الف، لام، را. [این] کتابى است که آن را به سوى تو نازل کردیم تا مردم را به اذن پروردگارشان از تاریکى ها به سوى روشنایى در آورى، به راه آن شکست ناپذیر ستوده.» (ابراهیم/ 1)
شایان ذکر است با توجه به ثمرات و اهدافی که به برخی از آنها اشاره شد خداوند سبحان به طور مکرر مؤمنان را توجه می دهد به این که دشمنان شما تلاش و کوشش فراوانی برای ربودن این سرمایه ها و گنجینه های با ارزش دارند تا شما را تنزل داده و هم سطح خود کنند: «ودوا لو تکفرون کما کفروا فتکونون سواء؛ همان گونه كه خودشان كافر شده‏اند آرزو دارند [كه شما نيز] كافر شويد تا برابر باشی.» (نساء/ 89) چنانکه در این زمینه می فرماید: «و لایزالون یقاتلونکم حتی یردوکم عن دینکم إن استطاعوا؛ آنان پيوسته با شما مى ‏جنگند تا اگر بتوانند شما را از دينتان برگردانند و كسانى از شما كه از دين خود برگردند و در حال كفر بميرند آنان كردارهايشان در دنيا و آخرت تباه مى ‏شود.» (بقره/ 217) بیگانگان ابتدا در دین شما طمع ورزیده و پس از آن که آن را از کف شما ربودند به معادن و منابع شما هجوم می آورند، زیرا پس از تسلط فکری آنان بر شما، دستیابی بر اموال و اعراض شما به سادگی میسور آنها خواهد بود. البته در ذیل آیه، قید "إن استطاعوا" دارد؛ یعنی استراتژی آنان این است که شما را منحرف کنند، ولی نمی توانند زیرا خداوند زمین خود را خالی از دین و دینداران نخواهد گذاشت.
در راستای انذارهای مزبور، به مسلمانان هشدار می دهد: «و من یرتدد منکم عن دینه فیمت و هو کافر فأولئک حبطت أعمالهم فی الدنیا و الاخرة و أولئک أصحاب النار هم فیها خالدون؛ چنانچه مرتد شدید و دین را از کف دادید، از خیر دنیا و آخرت محروم و به عذاب دردناک جاودانه گرفتار می شوید.» (بقره/ 217)
چنانکه در هشداری دیگر می فرماید: «من یرتد منکم عن دینه فسوف یأتی الله بقوم یحبهم ویحبونه أذلة علی المؤمنین أعزة علی الکافرین؛ هر كس از شما از دين خود برگردد به زودى خدا گروهى [ديگر] را مى‏ آورد كه آنان را دوست مى‏ دارد و آنان [نيز] او را دوست دارند [اينان] با مؤمنان فروتن [و] بر كافران سرفرازند.» (مائده/ 54) اگر شما از یاری دین خدا دست برداشتید، بدانید که خداوند نمی گذارد دین از جامعه بشری رخت بربندد، بلکه گروهی را جانشین شما می کند که آنها محبوبان و محبان خدایند و نسبت به اهل ایمان ذلول و نرم رفتار و در مقابل کافران سرسخت و خشن و تسلیم ناپذیرند. به تعبیر دیگر نسبت به کافران و بیگانگان، شدید و متصلب و نسبت به مؤمنان، رئوف و مهربانند: «أشداء علی الکفار رحماء بینهم؛ كسانى كه با اويند بر كافران سختگير [و] با همديگر مهربانند.» (فتح/ 29)