خدایان یونان باستان و وظایف آنها

در تلقى مردم یونان، خدایان به صورت انسان تصور مى شدند و خصوصیات انسانى داشتند ولى جاودانه بودند. اساطیر یونان، فرهنگ انسانى خدایان بشمار مى رود، نخستین خداى یونان گائیا بود که انسان و حیوان و گیاه را خلق مى کرد. و آخرین خدا، کرونوس بود؛ خدائى بى رحم که اولاد خودش را مى خورد. تنها یکى از فرزندان او به نام زئوس به همت مادرش رآ از چنگال پدر جان بدر برد. خدایان آسمان؛ اطراف زئوس عده زیادى ارباب انواع قرار داشتند که مظهر کائنات آسمانى شمرده مى شوند و در اصل خدایان محلى بودند. هر یک در نزد قوم و قبیله خود داراى قدرت کامل در آسمان و زمین بودند... هومر این خدایان را به صورت انسان نشان داد. زن زئوس؛ هرا در آسمان زندگى مى کرد و الهه عروسى و مزاوجت بود. هرمس و آرتمس و آپولون را سه فرزند زئوس مى دانستند. هرمس مظهر باران شناخته مى شد. آرتمیس رب النوع ماه بود. آپولون رب النوع خورشید و نور و موسیقى بود... و هادس خداوند دوزخ بود. خدایان دریا؛ پوزئیدون پسر کرونوس و برادر زئوس بر خدایان دریا ریاست داشت. آمفیرتیت رب النوع آبهاى ساحلى، نره مظهر دریاى آرام و تتیس رب النوع بود. خدایان زمین؛ دمتر رب النوع خرمن بود و کوره دختر دمتر رب النوع گل و گیاه بهار و سیلن خداوند مستى و، ساتیر و پان خداوندان مراتع و شبانان. خدایان زیر زمین؛ هادس یا پلوتون خداوند مردگان، مینوس مالک بهشت و جهنم و هفائیستوس خداى آتش و آتشفشان و آهنگران بودند.
خدایان کار؛ آرس خداوند جنگ، آفرودیت رب النوع عشق و جمال، آتنه رب النوع هوش و هنر و صناعت و هسیا رب النوع خانواده و صنایع و علوم و ادبیات بودند.

به هر حال یونانیان قدیم نیز به خدایان نرینه و مادینه معتقد بودند. بزرگترین خداى ایشان زئوس بود که گاهى وى را زئوس پاتروس یعنى زئوس پدر مى نامیدند. این خدا نزد هندوان باستان دیوس پیتار و نزد رومیان قدیم ژوپیتر خوانده مى شد. مجموعه خدایان مورد پرستش ایشان معمولا با خدایان آریایى قدیم مشترک بود. برخى خدایان یونان عبارت بودند از: آپولو (خداى آفتاب)؛ پوزیدن (خداى دریا)؛ هستیا (خداى مؤنث و مادر خانواده)؛ دمتر (خداى مؤنث، مادر کشاورزى و غلات)؛ هرمس (خداى حکمت)؛ آرس (خداى جنگ). خداوندان اولمپ؛ زئوس در قله کوه اولمپ؛ بلندترین کوه یونان در قصرى مى زیست. خدایان معتبر اولمپ به ریاست زئوس مشورت خانه اى ترتیب مى دادند. تعداد خداوندان اولمپ را به دوازده خدا مى رسانیدند که بر اساس اسم یونانى و اسم رومى عبارت بودند از:
1- زئوس (ژوپیتر)
2- هرا (ژونون)
3- آتنه (مینرو)
4- آرتمیس (دبآن)
5- آفرودیت (ونوس)
6- دمتر (سرس)
7- آپولون (قبوس)
8- هرمس (مرکور
9- آرس (مارس)
10- هفائیستوس (ولکن)
11- پوزئیدون (نپتون)
12- هستیا (وستا)

پیدایش فلسفه و رابطه فلاسفه و خدایان در یونان باستان
حدود پنج قرن پیش از میلاد، فیلسوفان بزرگى در یونان پیدا شدند و افکار تازه اى مطرح کردند. معروفترین آن فیلسوفان سقراط و شاگردش افلاطون و شاگرد این فیلسوف ارسطو بودند. اندیشه هاى ارسطو قریب دو هزار سال در مجامع علمى اروپا و جهان اسلام رواج داشت و کمتر کسى به خود اجازه مى داد آنها را نقد کند. با آنکه فلسفه یونان و اندیشه هاى ارسطو عظمت پیشین خود را از دست داده است، هنوز هم دانشمندان هنگام طرح مسائل فکرى از اشاره به سابقه آن در یونان و آثار افلاطون و ارسطو گزیرى ندارند. فیلسوفان یونان براى اندیشه هاى خود از اساطیر بهره زیادى برده اند و هم اکنون مجموعه آثار افلاطون از نام خدایان گوناگون انباشته است. آنان به بسیارى از سروده هاى حماسى قدیم که صفات ناپسند را به خدایان نسبت مى دادند، اعتراض داشتند. اندیشه هاى افلاطون در مورد خداشناسى موجب گردید که او را افلاطون الهى بنامند. ارسطو محرک اول را مطرح کرد که به عقیده فیلسوفان موحد به خداى ادیان توحیدى نزدیک است. در همین دوره فکر توده مردم نیز تحول یافت و آنان معتقد شدند که خداى زئوس بالاى کوه المپ نشسته است و سایر خدایان گرداگرد او هستند. ایشان به حیات پس از مرگ عقیده نداشتند، ولى براى سعادت دنیوى، بتهایى را مى پرستیدند. این بتها مظهر خدایان و قهرمانان اساطیرى بودند و کاهنانى داشتند.