دین زردتشتی در فارس بعد از ورود دین اسلام

مستر فرای، نویسنده کتاب میراث باستانی ایران در این خصوص می گوید: از منابع اسلامی چنین برمی آید که استخر در فارس که یکی از کانون آیین زردتشتی در ایران ساسانی (کانون دیگرش در شیز آذربایجان) بود، در روزگار اسلام نیز همچنان شکوفا ماند.
اندک اندک شبکه آتش گاه ها با کم شدن زردتشتیان رو به کاستی نهاد. با این همه بیشتر مردم فارس تا قرن دهم میلادی همچنان به آیین زرتشت وفادار ماندند و پس از آن تا روزگار کشورگشایی سلجوقیان در سده یازدهم باز گروه انبوهی زرتشتی در فارس می زیستند.
شرح جالبی از پیکار میان مسلمانان و زرتشتیان در شهر کازرون در زمان ابو اسحاق ابراهیم بن شهریار الکازرونی که بنیان گذار یکی از فرقه های متصوفان است و در سال 1034 میلادی درگذشته است، در دست داریم.
بسیاری از زرتشتیان به راهنمایی این شیخ به اسلام گرویدند ولی از این کتاب (کتاب معجم البلدان یاقوت) و نیز از کتاب های دیگر اسلامی چنین بر می آید که موقعیت زرتشتیان همچنان استوار بوده است.
عامل کازرون در روزگار آل بویه که از آنجا بر سراسر فارس فرمان می راند زرتشتی بود و «خورشید» نام داشت. وی در دیده فرمانروای بویهی شیراز چنان پایگاه بلندی داشت که این شاهزاده بویهی فرمان داد تا شیخ کازرونی نزد او برود و سرزنش های او را به سبب آشوبی که برای مسلمان کردن مردم بر پا کرده بود بشنود. مسلمانان و زرتشتیان دو گروه عمده فارسی بودند و مسیحیان و یهود بسیار اندک بودند.