نقش بنی عباس در تقویت زبان فارسی

طبق شواهد تاریخی، بنی عباس که عرب نژاد بودند بر اثر یک سلسله عوامل سیاسی در ترویج زبان فارسی سهیم بودند. آنها برای مبارزه با بنی امیه که سیاست شان عربی بود و بر اساس تفوق عرب بر غیر عرب، سیاست ضد عربی پیشه کردند و به همین دلیل است که اعراب ناسیونالیست امروزی بنی امیه را مورد تجلیل قرار می دهند و از بنی عباس کم و بیش انتقاد می کنند. بنی عباس برای مبارزه با سیاست بنی امیه، عناصر غیر عرب را تقویت کردند و به همین جهت به ترویج زبان فارسی پرداختند و حتی با زبان عربی مبارزه کردند.
ابراهیم امام که پایه گذار سلسله بنی عباس است به ابومسلم نوشت که کاری بکن که یک نفر در ایران به عربی صحبت نکند و هر کس را که دیدی به عربی سخن می گوید، بکش. مستر فرای شرق شناس در این خصوص می گوید: به عقیده من خود تازیان (اعراب) در گسترش زبان فارسی در مشرق یاری کرده اند و این خود موجب بر افتادن زبان سغدی و لهجه های دیگر آن سرزمین شد.
در ریحانة الادب آمده است که: در سال 170 هجری که مأمون به خراسان رفت و هر یک از افاضل نواحی به وسیله خدمتی و مدحتی تقرب می جسته اند، ابوالعباس مروزی نیز که در سخنوری به هر دو زبان تازی و دری مهارت داشت، مدحت ملمعی مخلوط از کلمات فارسی و عربی در حضور مأمون انشاء کرد و بس پسندیده طبع شد و به انعام هزار دینار به طور استمرار مزین افتخار گردید. از آن پس فارسی زبانان بدان شیوه رغبت کردند و طریقه نظم فارسی را که بعد از غلبه عرب متروک بوده مسلوک داشتند.
اگر کوشش عباسیان که سیاست ضد عرب داشتند نبود، زبان فارسی امروز که با زبان های قبل از اسلام متفاوت است پدید نمی آمد. خلفای عباسی بهترین مشوق این زبان بودند، آنها مایل نبودند که زبان عربی در میان توده ایرانی رایج گردد. بنی العباس شعوبیان را که ضد عرب بودند و در مطاعن و مثالب عرب کتاب تألیف می کردند تأیید و تقویت می نمودند.
علان شعوبی کتابی در بدی های عرب و صفات نکوهیده آنان نوشت در حالی که کارمند رسمی هارون و مأمون بود و در بیت الحکمه برای آنها کتاب استنساخ می کرد و مزد می گرفت همچنین سهل بن هارون شعوبی که شدیدا ضد عرب بود و علیه عرب کتاب نوشت مدیر بیت الحکمه هارونی و مأمونی بود (ترجمه تاریخ تمدن جرجی زیدان، ج 3، ص 310 - 113) همچنان که قبلا در فصل مربوط به زبان فارسی گفتیم، مأمون اول حاکمی است که شاعری پارسی گوی را فوق العاده تشویق کرده است.