نسبت ایران و اسلام

به طوری که تاریخ شهادت می دهد، ما ایرانیان در طول زندگانی چندین هزار ساله خود با اقوام و ملل گوناگون عالم به اقتضای عوامل تاریخی، گاهی روابط دوستانه و گاهی روابط خصمانه داشته ایم. یک سلسله افکار و عقاید در اثر این روابط از دیگران به ما رسیده است، همچنانکه ما نیز به نوبه خود در افکار و عقاید دیگران تأثیر کرده ایم. هر جا که پای قومیت و ملیت دیگران به میان آمده مقاومت کرده و در ملیت دیگران هضم نشده ایم و در عین اینکه به ملیت خود علاقمند بوده ایم، این علاقمندی زیاد تعصب آمیز و کورکورانه نبوده تا ما را از حقیقت دور نگاه دارد و قوه تمیز را از ما بگیرد و در ما عناد و دشمنی نسبت به حقایق به وجود آورد.
در ابتدای دوره هخامنشی تا الآن مدت 2500 سال می گذرد که 1400 سال از آن دین اسلام، دین رسمی مردم ایران بوده است و آداب این دین در متن زندگی ما ریشه دوانده و در تمام ابعاد تمدنی ما از جمله، اقتصاد، سیاست، علم، فلسفه، هنر، معماری، نحوه قضاوت و حضور داشته است و در این مدت خود ایرانیان خدمات ارزنده ای به بسط و گسترش کمی و کیفی ابعاد مختلف دین اسلام نموده اند، به طوری که در میان سایر مردم ملل مسلمان حتی خود اعراب، ایرانیان بیشتر کوشیده اند و هیچ ملتی به اندازه آنان در نشر و اشاعه و ترویج و تبلیغ این دین فعالیت نداشته است.
بنابراین، ما به عنوان ایرانی، حق داریم که روابط اسلام و ایران را از جهات مختلف مورد بررسی قرار دهیم و سهم خود را در نشر معارف اسلامی و نیز سهم اسلام را در ترقی مادی و معنوی خویش با دقت کامل و با اتکا به مدارک معتبر تاریخی روشن کنیم. روشن سازی این نسبت میان اسلام و ایران از آن جهت اهمیت دارد که، موج نژاد پرستی و ملی گرایی، که سلسله جنبان آنان اروپائیانند. مشکل بزرگی برای جهان اسلام در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و ... به بار آورده است. ما به حکم اینکه پیرو آیین اسلام هستیم که در آن عنصر قومیت ملاک و معیار نیست، نمی توانیم نسبت به جریان هائی که بر ضد مکتب اسلام، تحت نام و عنوان ملیت و قومیت صورت می گیرد بی تفاوت بمانیم. احساسات ملی تا آنجا که جنبه مثبت داشته باشد و نتیجه اش خدمت به مردم و فرهنگ جامعه باشد، قابل توجه و حمایت است، ولی آنجا که جنبه منفی به خود گرفته و موجب تبعیض در قضاوت در دیدن یا ندیدن خوبی ها و بدی ها و جانبداری ها متعصبانه می شود، ضد اخلاق و ضد انسانیت و ضد فرهنگ خواهد بود.