بررسی نظر سوسیالیست ها درباره مالکیت ابزار تولید

در صفحه 17 کتاب "سوسیالیسم" آمده است که:
" ... ابزار تولید نبایستی فقط در خدمت یک جمع محدود یا در خدمت‏ یک ملت باشد و به منظور حفظ برتری این جمع یا ملت مورد استفاده قرار بگیرد (سوسیالیست ها همین قدر می‏ گویند افزار تولید نبایستی در خدمت یک‏ جمع محدود یا یک ملت باشد، باید در اختیار همگان قرار گیرد، اما نمی‏ گویند چرا؟ اگر کسی از آنها بپرسد در صورتی که مالک ابزار تولید از طریق مشروعی آن را مالک شده است و تصاحب کرده است، یعنی از همان طرقی که خود سوسیالیست ها مالکیت‏ فردی را مشروع می ‏دانند، به چه دلیل و به چه مجوزی اجتماع حق دارد آن را از صاحب اصلی انتزاع کند؟ حداکثر آنچه گفته‏اند، فرضیه ارزش اضافی و ثبات سرمایه و تغیر نیروی کار است که مدعی هستند سود و اضافه ارزش، محصول نیروی کارگر است.
اولا ما قبلا اثبات کردیم که فرضیه ارزش اضافی‏ مارکس و تقسیم سرمایه به ثابت و متغیر، صحیح نیست. ثانیا لازمه این‏ نظر این است که سود سرمایه ‏دار نامشروع است، اما به چه دلیل ابزار تولید باید از سرمایه‏ دار منتزع و به اجتماع داده شود؟ بلکه حداکثر این‏ است که سرمایه سرمایه‏ دار را باید به خود او برگرداند و ارزش اضافی را به کارگر داد. این که سوسیالیسم نیست، سوسیالیسم آن است که بتواند مالکیت ابزار تولید را از روی دلیل، حق اجتماع معرفی کند). مفهوم مالکیت اجتماعی این است که ابزار تولید بایستی در خدمت اجتماع انسانها یا جامعه انسانیت به کار رود. به عبارت دیگر، مالکیت اجتماعی، مالکیت نیست و فقط وسیله‏ ساده‏ ای است در خدمت انسان و تمدن. از طرف دیگر محصول تولیدی همه کشورها امروزه لااقل در زمینه صنایع اصلی، یک محصول‏ مصرفی است ولی استفاده و مصرف جنگی، اقتصاد دولتی هم که صفت مشخصه‏ قرن ماست اقتصاد مصرف است نه سودجویی. این‏ هم اقتصادی است که در آن، نیروی محرکه تولید، دیگر سودجویی نیست بلکه‏ احتیاج است، منتها این احتیاج از آن مردم نیست و احتیاج ملی است".

هدف سوسیالیسم این است که تولید به نفع عامه مردم و در خدمت انسان و تمدن قرار گیرد، و تاکنون سوسیالیسم نتوانسته که این هدف را تأمین کند. علیهذا از نظر ما کاپیتالیسم و سوسیالیسم مادی به‏ یک نتیجه منتهی خواهد شد. هیچکدام قادر نیستند که هدف بالا را تأمین‏ کنند. این که گفته شد در بعضی رژیمها بلکه در همه کشورها محصول تولیدی‏ یک محصول مصرفی است (نه سودجویی)، صحیح نیست.
مقصود از سودجویی‏ چیست؟ اگر مقصود از سودجویی یعنی انباشتن درآمدها روی هم و اضافه کردن‏ بر مالکیت شخصی، البته نام این روش سودجویی است، اما سودجویی منحصر به این شکل نیست، تولید به نفع افراد معینی و برای تأمین اغراض افراد خاصی، خود نوعی سودجویی است. به صرف این که نام مالکیت شخصی در کار نباشد ولی تولیدات به خاطر اغراض افراد خاصی جریان پیدا کند نه به خاطر مصالح و احتیاجات عمومی، نمی‏توان گفت ریشه سودجویی از بن کنده شده، بر عکس، سودجویی و استثمار به شکل دیگری حکومت می ‏کند. از طرف دیگر صرف این که محصولی در راه تهیه اسلحه جنگی مصرف شود، اگر مصالح ملت ایجاب کند، نمی‏تواند محکوم واقع شود. شرایط خاص را باید در نظر گرفت.