شهادت اعمال انسان در قیامت

راجع به شهادت اعمال، آن هم باب مفصلی دارد که نمازی که انسان خوانده و یا روزه ای که گرفته و یا حجی که به جا آورده و یا جهاد فی سبیل الله را که نموده است، و یا هر عمل خیر و هر عمل شری را که کرده است، آنها در روز قیامت شهادت بر عمل انسان می دهند. زیرا که نفس عمل هم یکی از پدیده های عالم تکوین است و بنا بر قاعده کلی: «و کل شیء أحصیناه فی إمام مبین» (یس/ 12) هر چیزی را که انسان بتواند به آن «چیز» بگوید، در عالم کون و کتاب مبین پروردگار و روح آن که امام مبین میباشد محفوظ است و از جمله آن چیزها خود عمل انسان است و همانطور که خود وجود انسان محفوظ است، اعمال انسان هم که از عوارض او است محفوظ است. این عوارض به تبع صورت های مختلفی که ماده انسان و بدن انسان به خود می گیرد از بین میرود، ولی هنگامی از بین می رود که صورت عوض شده است؛ اما در آن حالی که از انسان سر زده است، آن صورتی را که انسان داشت، این عمل از لوازم آنست و قابل از بین رفتن نیست؛ یعنی صورت انسانی انسان با قید اینکه این صورت در دیروز بوده است، اعمال ملازم با آنست و قابل انعدام نیست. آن ماده، صورت دیروزی را از دست داده و صورت امروزی به خود گرفت و همانطور که آن صورت از بین رفت اعمال موجوده و ملازمه با آن هم از بین رفت، و این صورت آمد جلو؛ ولی به طور مطلق از بین نرفت، در این زمان مشهود نیست و اما در دیروز با قید دیروز هست و خواهد بود. آنها صادرات نفس انسان بوده و از لوازم غیر منفکه بوده و با صورت انسان محفوظ هستند، حال انسان هر عملی را که می خواهد انجام دهد.
مجلسی (ره) از «معانی الاخبار» سهل بن سعد روایت می کند که او گفت: «جبرئیل به خدمت پیامبر اکرم (ص) آمد و گفت: ای محمد هر چه می خواهی زندگی کن که بالاخره مرده خواهی بود! و هر کس را که بخواهی دوست بدار که بالاخره از او جدا خواهی شد! و هر کاری را که بخواهی بکن که بالاخره به آن پاداش خواهی شد! و بدان که شرف مؤمن قیام او به نماز در شب هاست و عزت او در بی نیاز دیدن نفسش است از مردم!»
باری، تمام اعمال را در روز قیامت در مقابل انسان می گذارند: نماز، روزه، زکوة، زنا، دروغ، دغل، غش، دزدی، حیله و امثال ذلک، گرچه بقدر وزن یک ذره باشد؛ سنگینی یک ذره چیست؟ ذره عبارت است از نقاط مادی ریزی که در فضا منتشر است و به چشم نمی خورد، مگر در تاریکی که از روزنه ای نوری داخل کنند، آن ذرات شتابان در آن ستون نور دیده می شوند و به اندازه ای کوچک اند که میلیون ها از آن ذرات یک گرم هم وزن ندارد. چه ترازوی دقیقی است که حضرت حق جل و عز در آنجا قرار می دهد و قادر است که اعمال را گرچه به قدر وزن ذره باشد مشخص کند و به انسان بنمایاند. بعضی از ترازوهای دنیا تا چند کیلوگرم را نمی خواند، بعضی از قپان ها و باسکول ها تا صد کیلوگرم دقت ندارد. پناه به خدا از میزان و معیار الهی که یک ذره خیر و یک ذره شر را معین میکند و به انسان نشان می دهد.