نکته ای که باید در مورد سوره حمد توضیح داد این است که در این سوره آنچه از اول سوره تا آیه 5 آمده است مربوط به توحید نظری است و از آیه 5 به بعد، بیان توحید عملی است. اینجا است که انسان به عظمت بی مانند این سوره کوچک پی می برد و نمونه واضحی از اعجاز این کتاب کریم را در این سوره کوچک درمی یابد.
راستی انسان نمی تواند از شگفت خودداری کند، که چگونه بر زبان مردی امی و درس نخوانده و در محیط امیت و بی سوادی و بی خبری از علم و فرهنگ اینچنین سخنانی جاری می شود که از نظر عمق و ژرفا بزرگترین حکمای الهی را به فکر فرو می برد و از نظر شیرینی و روان بودن در حدی است که انسان هرگز از تکرار آن سیر نمی شود.
توضیح مطلب اینکه: جمله ها و کلماتی که از اول سوره تا «مالک یوم الدین؛ صاحب روز جزاست» (حمد/ 4) آمده، یک سلسله مسائل شناختی درباره خداوند مطرح ساخته است. او الله است، او رحمن است، او رحیم است، او رب العالمین است، او مالک یوم الدین است. به علاوه او ذاتی است که محمود علی الاطلاق است؛ همه حمدها و سپاس ها به او تعلق دارد. راستی تمام الهیات در این چند کلمه گنجانیده شده است، عمده ترین مسائل الهی در این چند کلمه طرح شده است.