عیوب تمدن و فرهنگ غرب از دیدگاه گاندی

آگاهان جهان، عیب اساسی که بر فرهنگ و تمدن غربی گرفته‏ اند این است‏ که این فرهنگ، فرهنگ جهان آگاهی و خود فراموشی است. انسان در این‏ فرهنگ به جهان آگاه می‏ گردد، و هر چه بیشتر به جهان آگاه می‏ گردد، بیشتر خویشتن را از یاد می ‏برد. راز اصلی سقوط انسانیت در غرب همین جاست. انسان آنگاه که خود را، به تعبیر قرآن، ببازد (خسران نفس)، به دست‏ آوردن جهان به چه کارش می‏ آید؟
فکر می‏ کنم کسی که بهتر از همه فرهنگ غرب را از این نظر انتقاد کرده‏ است "مهاتما گاندی" رهبر فقید هند است. گاندی می‏ گوید : " غربی به کارهای بزرگی قادر است که ملل دیگر آن را در قدرت خدا می‏ دانند، لیکن غربی از یک چیز عاجز است و آن تأمل در باطن خویش است‏. تنها این موضوع برای پوچی درخشندگی کاذب تمدن جدید کافی است. تمدن غربی اگر غربیان را مبتلا به خوردن مشروب و توجه به اعمال جنسی‏ نموده است، به خاطر این است که غربی به جای "خویشتن جویی" در پی‏ نسیان و هدر ساختن "خویش" است.
اغلب کارهای بزرگ و قهرمانی و حتی اعمال نیک غربی، فراموشی (فراموشی خود) و بیهودگی است. قوه‏ء عملی او بر اکتشاف و اختراع و تهیه‏ء وسایل جنگی، ناشی از فرار غربی از "خویشتن" است نه قدرت و تسلط استثنایی وی بر خود وقتی انسان روح خود را از دست بدهد، فتح دنیا به چه درد او می ‏خورد؟".

گاندی می‏ گوید: "در دنیا فقط یک حقیقت وجود دارد و آن شناسایی ذات (نفس=خود) است. هر کس خود را شناخت، خدا و دیگران را شناخته است، هر کس خود را نشناخت، هیچ چیز را نشناخته است. در دنیا فقط یک نیرو و یک‏ آزادی و یک عدالت وجود دارد و آن نیروی حکومت بر خویشتن است. هر کس‏ بر خود مسلط شد، بر دنیا مسلط شده است. در دنیا فقط یک نیکی وجود دارد و آن دوست داشتن دیگران مانند دوست داشتن خویش است. به عبارت‏ دیگر، دیگران را مانند خود انگاریم. باقی مسائل، تصور و وهم و عدم‏ است". مقدمه کتاب «این است مذهب من»