جواب سوگند به عصر

آیه دوم سوره مبارکه عصر در مقام پاسخ به آیه "والعصر" می باشد که بیدار باشی  به انسان می دهد و وی را به زیان از دست دادن سرمایه گرانبهای عمر آگاه می سازد "أن الإنسان لفی خسر..".

«خواجه عبدالله انصاری» در تفسیر عرفانی خود گوید: حق تعالی قسم یاد کند به روزگار، که محل عبرت ناظران است و اثر قدرت قادران و.... که آدمی در کاست و زیان است، خراب عمر و مفلس روزگار و حیران، هر روزی که بر او به غفلت می گذرد  جزئی از اجزاء عمر او می کاهد و به روز آخرت نزدیک می کند. دریغا، آدمی می پندارد که روزانه عمر همی زیاد می شود، و به نقد عصیان می ورزد و طاعت را به فردا می افکند در صورتی که از عمر او همه روزه کم می شود و بر سن او می افزاید.

گفتنی: بکنم کــــار تو، در فــــردا

                                                  وان که تو را ضمان کند تا فردا؟

سپس نامبرده روایتی می آورد که: رسول خدا که مهمترین خلق و بهترین مردم بود و برگزیده ی حق، مکرر می فرمود: هیچ بامداد برنخاستم که شبانگاه آن را چشم داشتم، و هیچ شب نخفتم که بامداد آن را متتظر باشتم، و هیچ لقمه ای در دهان نگذاشتم که گمان بردم پیش از مرگ از خوردن آن فارغ شوم...

سپس می گوید: سیاق آیات این معنی را می رساند، چون که قول خداوند که بلافاصله فرمود: "أن الإنسان لفی خسر.."، مفهوم این معنی است که زیان کننده خود انسان است و زمان نیست چون زمان به خودی خود چیزی نیست که ضرر برساند یا فایده دهد، سرزنش کند یا تعریف نماید...

طنطاوی می نویسد: خداوند به همه ی زمانها و آنچه از عجایب و غرایب در آن قرار دارد مانند دولتهای از بین رفته و قصرهای بی صاحب مانده و شهرهای ویران شده، و آنچه  از جنگها بی ملتها و دولتها در طول تاریخ واقع شده، سوگند یاد نموده است. سپس نامبرده به همه حوادث و وقایع بین ملتها و دولتهای مختلف که در طول زمانهای مختلف به وقوع پیوسته اشاره می کند، که همه ی آنها در روزگار و دوران قدرت خود زیان بردند: "إلا الذین آمنوا و عملوا الصالحات".