دستورالعملی جامع از امام صادق (ع) درباره حج

«قال الصادق علیه السلام: اذا اردت الحج فجرد قلبک لله عزوجل من قبل عزمک من کل شاغل و حجب کل حاجب و فوض امورک کلها الی خالقک و توکل علیه فی جمیع ما یظهر من حــر کاتک و سکونک و سلم لقضائه و حکمه و قدره و ودع الدنیا و الــراحه و الخلق. و الخرج من حقوق تلزمک من جهه المخلوقین و لاتعتمد علی زادک و راحلتک و اصحابک و قوتک و شبابک و مالک، مخافه ان تصیرلک اعداء و و بالا لیعلم انه لیس قوه و لا حیله و لا لا حد الا بعصمه الله تعالی و توفیقه. و استعداد من لا یرجو الــرجوع و احسن الصحبه وراع اوقات فرا ئض الله تعالی و سنن نبیه صلی الله علیه و آله وسلم و ما یجب علیک من الادب و الاحتمال و الصبر و الشکر و الشفقه و السخاء و ایثار الــزاد علی دوام الاوقات. ثم اغتسل بماء التوبه الخالصه من الذنوب و البس کسوه الصدق و الصفاء و الخضوع و الخشوع. و احرم عن کل شیء یمنعک عن ذکر الله عزوجل  و یحجبک عن طاعته. و لب بمعنی اجابه صافیه خالصه زاکیه لله عزوجل فی دعوتک له متمسکا بالعروه الو ثقی. و طف بقلبک مع الملائکه حول العرش کطوافک مع المسلمین بنفسک حول البیت. و هرول هرله من هواک و تبــرئا من جمیع حو لک و قــــو تک. و اخرج مین غفلتک و ز لاتک بخروجک الی منی و لا تمن ما لا یحل و لا تستحقه. و اعترف بالخطاء بالعــرفات و جدد عهدک عندک الله تعالی بوحدانیته و تقــرب الیه. و اتقه بمزدلفه و اصعد بروحک الی الملا الا علی بصعودک الی الجبل. و اذبح حنجــره الهوی و الطمع عند الذبیحه. و ارم الشهوات و الخساسه و الدنائه و الا فعال الذمیمه عند رمی الجمرات. و حلق العیوب الظاهره و الباطنه بحلق شعرک. و ادخل فی امان الله تعالی و کنفه و ستره و کلائه من متابعه مرادک بدخول الحرم. و زر البیت متحققا  لتعظیم صاحبه و معرفته و سلطانه و استلم الحجر رضی بقسمته و خضوعا لعظمته. و ودع ما سواه بطواف الوداع. وصف روحک و سرک للقاء الله تعالی یوم تلقاه بوقوفک علی الصفا. و کن ذا مروه من الله بفناء اوصافک عند المروه. و استقم علی شروط حجتک و وفاء عهدک الذی عاهدت ربک و اوجبته له الی یوم القیامه و اعلم بان الله لم یفترض الحج و لم یخصه من جمیع الطاعات بالاضافه الی نفسه بقوله تعالی و الله علی الناس حج البیت من الستطاع الیه سبیلا و لا شرع نبیه صلی الله علیه و آله وسلم فی خلال المناسک علی ترتیب ما شرعه الا للاستعداد و الاشاره الی الموت و القبر و البعث و القیمه و فضل بیان السبق من دخول الجنه اهلها و دخول النار اهلها بمشاهده مناسک الحج من اولها الی آخرها لاولی الالباب و اولی النهی».

«امام صادق علیه السلام فرموده اند: وقتی که اراده ی حج نمودی، قبلا خانه ی دل را از هر شاغل و حاجبی که تو را از خدا غافل کرده و مشغول بگرداند، فارغ ساز. کارها و تمام شوون زندگی ات را به خدا واگذار و در جمیع حرکات و سکنات خود، توکل بر او نموده و تسلیم قضا و تقدیر الهی باش. از دنیا و آسایش دنیا و مردم، منقطع شو. حقوقی را که از دیگران به ذمه داری، ادا کن. متکی بر توشه و مرکب و یاران راه قوت بدنی و نیروی جوانی و مال و دارایی خود، مباش. چه آن که ترس آن می رود که خدا همین ها را دشمن انسان و مایه ی وزر و بال آدم خودخواه گرداند، تا دانسته شود که تمام حول و قوه و تدبیر و چاره، بدست خالق یکتاست، و بی توفیق و تسدید او، احدی قادر بر چاره و تدبیری نخواهد بود. پس مهیا و آمادی رفتن شو، مانند کسی که امید بازگشت مجدد به خانه و اهل و عیال خود ندارد. با همسفران نیک رفتار و خوش سفر باش. اوقات نماز را رعایت نما. سنن و دستورات رسول مکرم صلی الله علیه و آله وسلم را بکار بند. و آنچه را که وظیفه است از آداب و رسوم و صبر و تحمل و شکر و مهربانی و بخشش و ترجیح دیگران بر خود، در همه جا و در همه وقت انجام ده. سپس با آب توبه ی خالص، خود را از گناهان شستشو داده و جامه ی صدق و صفا و افتادگی و خضوع، در بر نما و از هرچه که تو را از یاد خدا باز می دارد و از اطاعت او منصرف می سازد، محروم شو و لبیک بگو یعنی از قلبی صادق و با خلوص، بی غش و دغل، عرض اجابت، به دعوت خالق سبحان و ایزد منان بنما، در حالتی که به دست آویز محکم و ناگسستنی، تمسک جسته ای. و همچنان که با بدنت در میان انبوه مسلمانان، طواف کرده و گرد عرش خدا گردش کن. هروله کن، اما هروله ای که در معنا، گریختن از هوای نفس و بیزاری جستن از تمام حوا و قوه ات باشد با بیرون رفتنت از مکه به منا، از غفلت و لغزش های خود، بیرون آی و هرگز آرزوی آنچه را که بر تو حلال نمی باشد و یا شایستگی آن را نداری منما. در عرفات، اعتراف به خطیئات و گناهان نموده و تجدید عهد عبودیت و اقرار به وحدانیت حضرت حق کن، و خود را به مقام قرب خدا برسان. در مزدلفه، شعار تقوای خدا در دل بگیر و با صعود به کوه مشعر، روح خود را به سوی عالم بالا حرکت ده. با کشتن قربانی، حنجره ی هوی را بریده و رگ های طمع را قطع کن. هنگام رمی و سنگ انداختن بر جمرات، افعال زشت و اخلاق ناپسند و دنائت و پستی و شهوت پرستی ها را از خود دور انداز. با تراشیدن سر، عیب های ظاهر و باطن خود را بتراش. و با دخول به حرم، خود را از شر متابعت هوای نفس و خواهش دل، رهانیده و در حفظ و امان خدا، داخل ساز. بیت را با توجه به عظمت و جلالت رب البیت و آشنایی با سطوت سلطانی او ز یارت کن. استلام حجر بنما، در حالتی که رضا به قسمت او داده و خاضع در برابر عظمتش گشته ای. طواف وداع را حاکی از وداع ما سوی الله قرار داده و با هر چه که جز خداست، وداع بنما. با وقوف در کوه صفا، در تصفیه ی روح و تهذیب سر خود، بکوش و خود را برای لقای خدا در روز لقا، آماده گردان. به مروه که رسیدی، مروت نموده و اوصاف خود را در جنب اراده ی حق، فانی ساز، و به عهدی که با خدا بسته و حج خود را مشروط به آن به جا آورده ای، تا روز قیامت، مستقیم و وفادار بمان. و بدان، سر این که خدا، حج را واجب نموده و آن را  در میان تمام طاعات، به خودش نسبت داده و فرموده است: «و لله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا»، (حق خداست بر مردم مستطیع که به حج بیت آیند)، و هم نبی اکرم او ترتیب مناسک را به این صورت که هست، تنظیم کرده است، سر این تشریع و تنظیم آن است که اشاره ای به مرگ و قبر و بعث و قیامت باشد و صاحبدلان و خردمندان، از مشاهده ی این مناسک از اول تا به آخر، متذکر عوالم بعد از مرگ، از بهشت و جهنم، بشوند و آمادگی برای ارتحال به آن عالم را به دست آورند».