حضور عینی پیامبر در مراتب قرآن

قرآن کریم، دارای نشئه ی کثرت، تفصیل، ترکیب و نشئه ی وحدت، بساطت و اجمال است، خداوند، راجع به مرحله ی عالیه ی قرآن می فرماید: «و إنه فی أم الکتاب لدینا لعلی حکیم؛ همانا كه آن در كتاب اصلى [=لوح محفوظ] به نزد ما سخت والا و پر حكمت است.» (زخرف/ 4) قرآنی را که شما تلاوت می کنید، ریشه اش نزد خداست، آنجا مادر و باطن همه ی مراحل بعدی کتاب آسمانی است. و راجع به مرحله ی نازله ی آن، که مقام لفظ و کثرت باشد می فرماید: «إنا جعلناه قرانا عربیا لعلکم تعقلون؛ همانا ما آن را قرآنى عربى کردیم، باشد که تعقل کنید.» (زخرف/ 3)
پس قرآن، گذشته از وجود لفظی در عالم کثرت، دارای وجود نوری و بسیط نیز هست و "أم الکتاب" غیر از کتاب محو و اثبات است زیرا کتاب محو و اثبات مصون از تغیر نیست بلکه نشئه ی تغیر است ولی "أم الکتاب" از گزند هر گونه دگرگونی منزه است، قواعد کلیه و حقیقت بسیطه از آنجا بوده، مرتبه تجرد تام، آنجاست.
خدای سبحان پس از معرفی قرآن می فرماید: «و إنک لتلقی القران من لدن حکیم علیم؛ تو ای پیامبر، نزد خدای حکیم و علیم قرآن را می آموزی، قرآن را نزد ما تلقی می کنی.» (نمل/ 6) و قرآن پیش خدا "أم الکتاب" است پس تو "أم الکتاب" را فرا می گیری و عین آن می شوی! آنجا دیگر سخن از لفظ و صوت و کثرت مادی نیست تا از عبری و عربی یا محو و اثبات و مانند آن بحث باشد، بلکه تنها سخن از حقیقت تامه است؛ کلام خداوند در موطن تجرد تام، به ایجاد صوت، موج، آهنگ و مانند آن نیست.
بنابراین نازلترین مرحله ی قرآن عربیت آن است که پیغمبر، این لفظ عربی را نیز توسط حضرت جبرئیل می شنید و عالیترین مرحله ی آن، أم الکتاب است که پیامبر با علم لدنی آن را فرا می گرفت و بین این حد نازل و آن حد عالی هم مراتبی است که آیات: «فی صحف مکرمة* مرفوعة مطهرة* بأیدی سفرة * کرام بررة؛ [که] در صحیفه هایى ارجمند، والا و پاکیزه، به دست سفیرانى، گرامى و نیکوکار است.» (عبس/ 13- 16) ناظر به آن است و نبی اکرم همه ی این وسایط و مراحل را پیموده، و در همه ی این مراتب، همراه با هر یک از فرشتگان حامل وحی، حضور عینی و علمی داشته، از همه ی آنان وحی را تحویل می گرفته است، پس هم حد نازل قرآن کریم، که وجود عربی و کثرت و سوره و لفظ و کلمه است، به سمع او رسیده و هم حد عالی آن را که حقیقت بسیط و ثابت أم الکتاب است تلقی نموده و هم مراتب بین این دو حد را با حفظ تناسب دریافت کرده است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا