اولین صادر و نخستین وافد

سر اینکه حضرت رسول اکرم (ص) عالیترین مرتبه ی توحید شناسی و معاد شناسی را داراست این است که هر فیضی که از خدای سبحان نازل می شود با حفظ ترتیب درجات است، چنانکه هر فیضی هم که به سوی خدای سبحان رجوع می کند به ترتیب درجات است. اولین فیض در قوس نزول که از خدای سبحان نشئت گرفته وجود مبارک رسول خدا (ص) است: «اول ما خلق الله نوری»، و نخستین مستفیضی هم که در قوس صعود به لقاء الله بار می یابد، وجود مبارک آن حضرت است: «أنا أول وافد علی ربی».
بنابراین همان گونه که آن حضرت کاملترین موحد و معادشناس است، در خشیت و نورانیت هم احدی به مرتبه ی وجود مبارک او نمی رسد. البته نسبت به خاندان عصمت و طهارت (ع) همه یک نور هستند، زیرا در مقام وحدت نوری، کثرتی نیست تا یکی اول و دیگری دوم باشد. پس رسول اکرم (ص) اولین صادر و اولین وافد است و خاندان نبوی (ع) در مقام وحدت نوری با او متحدند، قهرا همه آنان به عنوان نور واحد و جامع، اولین صادر یا ظاهر و نخستین وافد خواهند بود.
مطلب مزبور، خلاصه ی این نظریه است که: «الواحد لا یصدر عنه إلا الواحد والواحد لا یرجع إلیه إلا الواحد» منتها نه وحدت عددی یا صنفی یا نوعی یا جنسی و مانند آن، بلکه وحدت اطلاقی که مظهر آن واحد مطلق است. آنگاه که این واحد مطلق را که فیض منبسط است تقسیم کنیم برای آن درجاتی ذکر می شود؛ آن مقطع آغازینش را به نام اهل بیت عصمت و طهارت (ع) می نامند که هم در قوس نزول پیش کسوتند و هم در قوس صعود.
بنابراین هم مبدأ شناسی آنان کاملترین قسم مبدأ یابی است و هم معاد شناسی آنها را سخترین باورهاست. از این رو سیره ی آموزنده آنان که در سیره ی رسول اکرم (ص) خلاصه می شود، نمای کامل توحید و معاد خواهد بود.

نکته
منظور از سبق و تقدم در این گونه معارف، سبق و تقدم وجودی و رتبی است نه تقدم و سبق زمانی، چون سبق زمانی و تاریخی کمال آور نیست، عمده سبق وجودی و رتبی است که کمال آور است. بر این اساس گرچه اولین کسی که با رسول اکرم (ص) بیعت می کند یک سبق زمانی دارد که یک کمال اعتباری است، لیکن سبق حقیقی وی در این است که در عصری که توده ی مردم در جاهلیت بسیط یا جاهلیت مرکب بودند، او در عقل بسیط به سر می برد و از هر تیرگی و تاریکی منزه بود و این یک کمال حقیقی است. پس این که حضرت امیرالمؤمنین (ع) می فرماید: «من اولین کسی هستم که مسلمان شدم» بدین معناست که من اولین کسی هستم که در آن جو جاهلیت که تشخیص حق و باطل بسیار سخت بود، قدرت تشخیص داشتم؛ اولین کسی بودم که در تیرگی ابر جاهلیت، نور دین را با بینش جان یافتم.

منـابـع

کلیــد واژه هــا