مقام محمود رسول اکرم عامل شفاعت وی در روز قیامت

آیه ی شریفه ی سوره اسراء در شفاعت رسول اکرم نازل شده است: «من الیل فتهجد به نافلة لک عسی أن یبعثک ربک مقاما محمودا؛ (و ای رسول ما) پاسی از شب را به بیداری و شب زنده داری بگزار که این تهجد و نماز شب از خصائص تو است، امید است که پروردگارت تو را به مقام محمود مبعوث گرداند!» (اسراء/ 79) چون در این آیه مقاما در صورت مفعول است؛ و بعث دو مفعول نمی گیرد؛ لذا باید بگوئیم که بعث متضمن معنای اقامت است (از باب تضمین و إشراب ) بدینگونه که: "عسی ربک أن یقیمک مبعوثا مقاما محمودا."
در اینجا محمود بودن مقام آن جناب را مطلق آورده و هیچ قیدى به آن نزده است، و این خود مى فهماند که مقام مذکور مقامى است که هر کس آن را مى پسندد، و معلوم است که همه وقتى مقامى را حمد مى کنند که از آن خوششان بیاید، و همه کس از آن منتفع گردد، و به همین جهت آن را تفسیر کرده اند به مقامى که همه خلائق آن را حمد مى کنند، و آن مقام شفاعت کبراى رسول خدا (ص) است که روز قیامت در آن مقام قرار مى گیرد، و روایات وارده در تفسیر این آیه از طرق شیعه و سنى همه متفقند بر این معنا. و این مقام، مقامی است که در آن تمام جمال و کمال وجود دارد، و حمد مطلق و محمودیت مطلقه اقتضاء این مقام را دارد؛ و بنابراین هر جمالی و هر کمالی از آنجا مترشح است و از آن مقام منیع ریشه و سرچشمه می گیرد.
چون در قرآن کریم داریم که: «الحمد لله رب العـالمین؛ تمام مراتب و درجات حمد و سپاس اختصاص به خداوند دارد، که او پرورنده ی عالمیان است.» (حمد/ 2) و اختصاص هر حمدی از هر حامدی برای خود حضرت خداوندی است، بنابراین، مقام محمود مقامی است که واسطه است بین الله سبحانه و تعالی و بین مقام حمد. و علیهذا حمد نیز مانند رحمت چیزی است و چیزی نیست؛ چیزی است از جهت آنکه حمد مطلق است و ظهور اقرب، و چیزی نیست، چون غیر از خارج و مقام اثنینیت است و معنای حرفی و اندکاکی و فناء کلی است و همان است که آن را مقام ولایت کبری گویند و تعبیر نمایند. و همچنین آیه مبارکه سوره الضحی بسیار روشن و صریح در افادة این حقیقت است: «و لسوف یعطیک ربک فترضی؛ و حتما پروردگار تو ای پیغمبر! به تو عطا خواهد کرد در آینده نزدیک، پس راضی خواهی شد!» (ضحی/ 5) چون این گفتار نیز مطلق است، و معلوم است که عطیه ی مطلقه ی حضرت حق سبحانه و تعالی همان رحمت مطلقه است.
و بناء علیهذا، مفاد این آیه از جهت اطلاق و شمول و از جهت افاه ی معنای فناء کلی در ذات حضرت احدیت جل شأنه، همان مفاد دو آیه ی قریب الذکر است، یعنی آیه: «و ما أرسلنـاک إلا رحمة للعـالمین؛ تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم.» (انبیا/ 107) و آیه: «عسی أن یبعثک ربک مقاما محمودا» و علاوه بر مفاد این دو آیه، دارای یک جهت خصوصیتی نیز می باشد که همان معنای رضی بوده باشد. و این رضی، پسندیدگی مطلق و من جمیع الجهات است. و بازهم در اینجا نکته ای است که حتی ترضی (تا اینکه راضی شوی) نفرموده است، چون عطیه خداوند به رسول الله (البته این عطیة بالخصوص) تدریجی نیست و به تعاقب اعمال و کثرات و جزئیات و به تواتر امثال و اشباه و نظائر نیست، بلکه دفعی است؛ و لذا ''فترضی'' فرموده است. و در اینجا نکات دقیق و مسائل عمیق و لطیف عرفانی است، که برای سالکان راه حق و پویندگان صراط مستقیم که صراط حق است به امید رحمت خداوند روشن می شود.
از آنچه ذکر شد، این به دست می آید که علاوه بر آنکه مقام شفاعت کبری از اختصاصات حضرت محمد بن عبدالله (ص) است، مقام إذن مطلق در شفاعت که از خود شفاعت دقیق تر و عالی تر است نیز از آن حضرت است؛ صلی الله علیک یا رسول الله و علی أهل بیتک.

منـابـع

کلیــد واژه هــا