عوامل عقب ماندگی مسلمین از دیدگاه استاد مطهری

استاد مطهرى، احیاگر اندیشه ى دینى و مصلح اجتماعى نیز در این مورد سخنان فراوان گفته است. وى در این باره مى گوید: هر مکتب اجتماعى معمولا درباره ى علل انحراف و انحطاط و هم چنین علل تعالى و ترقى خود اظهار نظر مى کند و طرز اظهار نظر یک مکتب درباره ى این مطلب زاییده ى این است که با چه دیدى نسبت به ترقى و انحطاط یا انحراف و استقامت یک جامعه مى نگرند. مثلا اگر کسى ترقى جامعه را فقط در پیشرفت مسائل اقتصادى و انحراف آن را در گرو شکست مادى و اقتصادى بداند یک جور ترقى و انحراف را مى نگرد، و اگر کسى انحراف و ترقى را در پیشرفت و تکامل مسائل اعتقادى و اخلاقى بداند به گونه اى دیگر آن مفاهیم را تفسیر مى کند. وى در ادامه مى گوید: عده اى از غربى ها به اسلام حمله مى کنند و علت انحراف و انحطاط مسلمین را خود اسلام مى دانند، ولى از بحث هاى آینده روشن مى شود که اسلام هیچگونه مسولیتى در انحراف مسلمین ندارد، بلکه مسلمین از تعالیم اجتماعى اسلام منحرف شده و به تبع آن به انحطاط کشیده شدند هم چنان که پیشرفت کشورهاى مسیحى از نظر مادى و اقتصادى بر حقانیت مسیحیت دلالت نمى کند.

استاد یکى از عوامل انحطاط مسلمین در عصر حاضر را نابودى و یا تحریف معارف دینى دانسته و معتقد است که توحید، نبوت، ولایت و امامت تحریف شده، مفاهیم ارزشى چون صبر، زهد، تقوا، توکل و... مسخ شده و تا وقتى که این مفاهیم، چهره ى حقیقى خود را بر روى مسلمین باز نکنند، آنها ترقى نخواهند کرد. استاد در مقدمه ى کتاب انسان و سرنوشت، فهرستى نسبتا مفصل از این بحث را ارائه نموده و مى نویسد: در جواب علل انحراف و انحطاط مسلمین سه بخش اسلام، مسلمین و عوامل بیگانه مورد بررسى قرار گرفته و افکار و معتقداتى چون: اعتقاد به سرنوشت و قضا و قدر، اعتقاد به آخرت و تحقیر زندگى دنیا، شفاعت، تقیه، انتظار فرج و امثال آن مورد اتهام واقع شده اند. از نظر ایشان براى حل جامع این مسئله لازم است موضوعات زیر مورد تحقیق قرار گیرد:

1. عظمت و انحطاط مسلمین
2. اسلام و مقتضیات زمان
3. سرنوشت و قضا و قدر
4. اعتقاد به معاد
5. شفاعت
6. تقیه
7. انتظار فرج
8. سیستم اخلاقى اسلام
9. حکومت از نظر اسلام
10. اقتصاد اسلامى
11. قوانین جزایى اسلام
12. حقوق زن در اسلام
13. قوانین بین المللى اسلام
14. نقاط انحراف
15. جعل و تحریف و وضع حدیث
16. اختلافات شیعه و سنى و اثر آن در انحطاط مسلمین
17. اشعریت و اعتزال
18. جمود و اجتهاد
19. فلسفه و تصوف
20. زمامداران جهان اسلام
21. روحانیت
22. فعالیت هاى تخریبى اقلیت ها در جهان اسلام
23. شعوبى گرى در جهان اسلام
24. جنگ هاى صلیبى
25. سقوط اندلس
26. حمله ى مغول
27. استعمار.

ایشان مى فرمایند: این ها مجموع موضوعاتى است که از نظر اینجانب باید جزء این سلسله مباحث قرار گیرند.

منـابـع

کلیــد واژه هــا