سابقه اجتماعی و پیشینه تاریخی شینتوئیزم قدیم

شینتو

دین بومى مردم ژاپن شینتو نام دارد و مانند کیش ابتدائى چین، یکى از اشکال جان پرستى مى باشد. شینتو (Shinto) یعنى طریقه خدایان. این آیین الهه خورشید به نام اماتراسو (Amaterasu) را نگهبان سرزمین اجدادى مى داند و خاندان سلطنتى را از نسل این خدا و تجسم وى مى شمارد. در برخى نقاط ژاپن آثار توتم پرستى نمایان است. علاوه بر این، دین کنفوسیوس و بودا در ژاپن رواجى به سزا دارند که اولى از چین وارد شده و دومى از کره راه یافته است. ساکنین اولیه ژاپن اقوام آئینو نام دارند. این قوم به سمت جزیره شمالى هوکائیدو یا پزو رانده شدند. در میان آنان آثار و بقایاى توتم پرستى دیده مى شود. توتم این قوم ریشه خرس دارد و طبق سرگذشت افسانه اى، در اثر آمیزش زنى با یک خرس، به وجود آمده است.
عید خرس، از مهمترین اعیاد این قوم است که با تشریفات خاصى در روزى معین، بچه خرسى را از مادرش جدا مى کنند. زنى از اقوام آئینو آن بچه خرس را شیر مى دهد و آنگاه مردى او را خفه مى کند و سپس قطعه قطعه نموده مى خورند. در برخى از نقاط ژاپن، مردم همچنان گرفتار اوهام و اساطیر و خرافاتند؛ چنانکه برخى از آنان نژاد خود را به روباه مى رسانند. این حیوان در اعصار گذشته بسیار مقدس بوده است. زیرا روباه با خداى برنج موسوم به انیارى شریک است. تصویر روباه در معابد این گروه نمایان است. این قوم گاهى خود را به بیمارى روحى شگفت انگیزى گرفتار مى سازند و آن تخیل حلول روباه در آنان است و معتقدند که این حلول از راه پوست و زیر ناخن است. آنان زندگى خود را زندگى روباه مى دانند.

شینتو دین بومى مردم ژاپن

پیشینه عقاید و مراسم مردم قدیم ژاپن، عارى از هرگونه شکل و جهت خاصى بود. در قرن ششم میلادى در پاسخ به آئین بودا (در زبان ژاپن: بوت سودو)، لغت شینتو: (راه خدایان) را وضع کردند. مردم ژاپن تا قرن پنجم میلادى طرز نگارش را از چینیان اقتباس مى کردند. کتاب مقدس شینتو کوجیکى (امور قدیم) در قرن هشتم میلادى به زبان ژاپنى نگاشته شد. در همان عصر (قرن 8) کتاب مقدس دیگرى به نام نى هو نمى نگارش یافت. دین شینتو براى ارواح مردگان احترام زیادى قائل است، و آنان را بر زندگان ترجیح مى دهد. ارواح مردگان را تا مقام الهى بالا برده و ستایش ‍ مى کنند و معتقد به زندگى ارواح در میان زندگانند. ارواح در غم و شادى، رنج و لذت زندگان شریکند و رفتار و گفتار آنان را زیر نظر دارند. این نیروى طبیعى از رهگذار مرگ به دست مى آید. ژاپنى ها معتقدند که موجودات طبیعى داراى روح هستند؛ آفتاب، ماه، رودخانه، باران و... داراى روح هستند، به همین جهت مورد پرستش قرار مى گیرند. در آئین شینتو پرستش خدایان بسیارى به چشم مى خورد. آنان را ارواح، نفوس، امپراطور، درختان، گیاهان، صخره ها، حیوانات از قبیل: مار شیر، گرگ، کلاغ، روباه، خرس، و... را مورد پرستش قرار مى دادند. علاوه بر این به خدایان بى شمار دیگرى عقیده داشتند.

تفکر نژاد و سرزمین برتر

آئین شینتو به مرور زمان داراى مبادى و آداب شد. این آئین مایه هاى ناسیونالیستى و نژادپرستانه بسیار قوى دارد. آئین شینتو در طول تاریخ پشتوانه بسیار مستحکمى در حفظ استقلال و تحکیم قدرت سیاسى ژاپن داشته و دارد. فرمان امپراطور، فرمان خدا بوده است. وجب به وجب سرزمین ژاپن مقدس است، چرا که جزایر ژاپن آفریده ویژه خدایان است. و تمام قلمرو ژاپن توسط دو خداى نر و ماده: ایزاناگى و ایزانامى خلق شده است. در مجمع الجزایر ژاپن خداى نر غوطه ور شد و این باور به دست آمد که باید مردم ژاپن هر سال غسل مذهبى به جاى آورند. وقتى خداى نر (ایزاناگى) از دریا به در آمد، از گوشه چشم چپ خود بزرگترین خدایان را به وجود آورد که او را اماتراسو گویند و این بزرگترین حادثه جهان خلقت است. وى بار دیگر به دریا فرو رفت تا غسل کند و وقتى در آمد، از گوشه چشم چپ خود خداى دیگرى به نام توکى یومى (خداى ماه) را خلق کرد.
از گلوگاه او خداى دیگرى به نام سوسانوو و (خداى طوفان) پدید آمد. این خدایان سه گانه در آسمان بر تخت جلال و جبروت و عظمت و خدائى تکیه زدند و حکومت آغاز کردند. مذهب مردم ژاپن، مجموعه اى از اعتقاد به مظاهر طبیعت و اطاعت مطلق از فرمانروایان و عقیده به سحر و جادو و احترام به تابو و ایمان به مبادى بسیار ساده ساخته ذهنیت خودشان است. آنان روباه را فرستاده خدایان آسمانى مى دانستند و مورد پرستش قرار مى دادند. گروهى روباه را کلان اجداد خود مى دانستند. و این نمودهائى از وجود مذهب بدوى باستانى فتیش در میان اقوام ژاپنى است. در نظر آنان، تیر و کمان مقدس بود و آن را مانند مظهر خدایان عبادت مى کردند و این عین فتیش پرستى است.

سابقه اجتماعى شینتوئیزم

آیین مهایاناى بودایى در حدود سال 552 م. به ژاپن وارد شد و پس از برخورد با شینتو، سرانجام بسیارى از عناصر بودایى را به مذهب شینتو منتقل کرد. پرستش خدایان ملى و امپراطور، کرنش و قربانى براى مردگان و وطن پرستى از آداب این آیین است. نوعى فتوت به نام بوشیدو (Bushido) یعنى طریقه دلاوران که تا اندازه اى از آیین زن الهام مى گرفت، جوانمردى و مقاومت براى شرف را الزام مى کرد. بر این اساس سربازان هنگام شکست، طى مراسمى با یک خنجر مخصوص که در سراسر عمر آن را همراه داشتند، شکم خود را پاره مى کردند و شهید راه وطن شدند. آیین شینتو نیز بارها نوسازى شده است و پرستش امپراطور از سال 1946 توسط خود وى منسوخ گردیده است. اکنون در ژاپن این آیین در کنار آیین بودا به حیات خود ادامه مى دهد.

ریوبو
سرانجام، آیین بودا در ژاپن در قرن هشتم میلادى کاملا رواج یافت و مقامات کشور آن را پذیرفتند. در آن زمان لازم شد که میان آیین بومى و قدیم شینتو از یک سو و آیین بیگانه و نورسیده بودایى از سوى دیگر تلفیقى صورت گیرد. در آن هنگام برخى از روحانیون بودایى اعلام کردند در مکاشفات خود دانسته اند که خدایان باستانى ژاپن در حقیقت هر کدام بودى ستو بوده اند و آنجا ظهور کرده اند. همچنین گفتند اماتراسو یعنى خداى خورشید همان ظهور کامل بودا در کشور ژاپن بوده است. این مکتب را ریوبو، یعنى شینتوى ترکیبى نامیدند و به تبلیغ آن پرداختند. بدین شیوه آیین شینتو نوسازى شد و احیا گردید.

شینتوئیزم به عنوان دین رسمى
حدود نه قرن بعد، در قرن هفدهم برخى از رهبران دینى گفتند خوب است آیین شینتوى قدیم احیا گردد و سرانجام در سال 1868 تحول تازه اى در حیات اجتماعى مردم ژاپن پیش آمد و با تردد مسافرانى از آمریکا به ژاپن، در این کشور به روى جهانگردان باز شد. چندى بعد امپراطور ژاپن شینتو را دین رسمى اعلام کرد و دستور داد نشانه هاى آیین بودا را از آن آیین بزدایند. این کار در آغاز با فشار انجام گرفت؛ زیرا مردم هنوز هم به آیین بودا علاقه مند بودند. سرانجام در قانون اساسى سال 1889 حق آزادى مطلق دین براى تمام مردم ژاپن به رسمیت شناخته شد، ولى دولت جانب آیین شینتو را مى گرفت. آیین دولتى شینتو تا سال 1945 که آمریکا ژاپن را بمباران اتمى کرد و این کشور به اشغال آمریکا در آمد، ادامه داشت و تعالیم آن به گونه اى بود که جوانان را در مقابل نفوذ تمدن غربى مقاوم مى ساخت. از سال 1945 به بعد، انجام دادن مراسم این آیین اختیارى شده است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا