میرزا هاشم اشکوری رشتی

از بزرگان و حکما و از اساتید مسلم فلسفه و عرفان نظری در زمان قاجار بود. پدرش: «حسن بن محمد علی اشکوری» بود. در روستای «اشکور» که از نواحی «رودسر» در استان گیلان، به دنیا آمد. برای تحصیل چندی به شهر قزوین رفته و به تحصیل علوم اسلامی (سطوح فقه، اصول، کلام و مقدمات حکمت) مشغول شد. او کتاب قوانین اصول میرزا ابوالقاسم قمی را در حوزه ی درس آقا سیدعلی قزوینی که خود، صاحب کتاب حاشیه بر قوانین الاصول بود، تلمذ نمود. آنگاه برای تکمیل علوم متداول به تهران که آن زمان مرکز تدریس علوم اسلام بخصوص فنون عقلی بود، آمد.
در تهران از محضر درس بزرگانی چون «آقا محمدرضا قمشه ای»، «آقا علی مدرس» و «میرزا ابوالحسن جلوه» بهره های فراوان برد و از شاگردان درجه اول مرحوم آقا محمدرضا قمشه ای شد. در معارف عقلانی و خصوصا عرفان نظری به کمال رسیده و یکی از ارکانی شد که واسطه انتقال فلسفه و عرفان به طبقات بعدی گردیده، آنگاه مدتی به وطن خود بازگشتند. ایشان تا آخر عمر به تدریس معقول و به ویژه معاریف عرفانی مشغول، آنچنانکه شهرت و امتیازش، در بین بزرگان دیگر، تخصص در «عرفان نظری» می باشد.
این حکیم عارف، با آنکه به سوء مزاج و امراض عدیده مبتلا بود، ولی هیچ گاه دست از تدریس برنداشته و استادی درس «اسفار» و «مصباح الانس» و «فصوص الحکم» و سایر کتب عرفانی را با تخصص تام به عهده داشت.
هنگامی که آقا میرزا ابوالفضل طهرانی، تولیت مدرسه ی سپهسالار تهران را پذیرفت قاصدی به اشکور نزد آن حکیم فرستاد و مجدانه از او برای تدریس در مدرسه سپهسالار دعوت کرد ایشان نیز جهت تدریس در آن مدرسه مجددا به تهران برگشتند، ظاهرا تا پایان عمر، تمام تدریس ایشان در تهران بوده و اغلب در حل و فصل امور مدرسه و مسائل لازم مربوط به آن اهتمام زیاد داشتند و تدریس او منحصر به مدرسه نبود، بلکه در منزل خویش و در ساعات عصر هم به آن مهم اشتغال داشتند. در این راستا شاگردان زیادی تربیت نموده که از آن جمله:
1- سید محمدکاظم عصار
2- میرزا احمد آشتیانی
3- میرزا مهدی آشتیانی
4- میرزا محمدعلی شاه آبادی
5- محمدحسین فاضل تونی
6- شیخ مهدی مازندرانی
7- سید ابوالحسن قزوینی
8- میرزا افضل الله آشتیانی
9- آقا بزرگ حکیم شهیدی
10- آقا سیدحسین بادکوبه ای
11- آقا شیخ عبدالحسین رشتی
12- آقا میرسید محمد فاطمی قمی

آثار:
آثار ایشان نوعا عبارت از تعلیقات بر مهم ترین متون عرفانیه و حکمیه از قبیل فصوص و... می باشد.
از جمله:
الف: حاشیه ای بر مصباح الانس فناری
ب: برخی تعلیقات بر نصوص قونوی
ج: فصوص محی الدین
د: تمهید ابن ترکه

پایان عمر:
سرانجام این حکیم بزرگ در سال 1332 هجری قمری، دار فانی را وداع کرد.

منـابـع

کلیــد واژه هــا