شیوه های تبلیغی حضرت زکریا علیه السلام

حضرت زکریا، پیامبری از نسل سلیمان و پدر یحیی است که کفالت و سرپرستی مریم، مادر عیسی را نیز بر عهده داشت و خانواده اش بیت تقوا، عفات و عبادت بود. نام این پیامبر الهی هفت بار در قرآن در سوره های آل عمران، انعام، مریم و انبیا یادشده است. قرآن مجید از زکریا تحت دو عنوان یاد کرده؛ یکی کفالت مریم و دیگر بشارت به تولد حضرت یحیی (ع) و همچنین خاندانش را به کار نیک و خشوع و دعا به درگاه حق ستوده است: «و وهبنا له یحیی وأصلحنا له زوجه إنهم کانوا یسارعون فی الخیرات ویدعوننا رغبا ورهبا وکانوا لنا خاشعین؛ و یحیی را بدو بخشیدیم و همسرش را برای او شایسته و آماده حمل گردانیدیم. زیرا آنان در کارهای خیر شتاب می نمودند و ما را از روی رغبت و بیم می خواندند و دربرابر ما فروتن بودند.» » (انبیاء/ 90)
«و زکریا و یحیی و عیسی و إلیاس کل من الصالحین؛ و زکریا و یحیی و عیسی و الیاس را (یاد آر)، همگی از صالحان بودند.» (انعام/ 85)

شیوه های تبلیغی حضرت زکریا (ع)
1- پیشتازی در خیرات
فضای حاکم بر آیات حکایتگر قصه زکریا و خاندانش فضایی آکنده از ایمان، تقوا، پایداری و احسان است و یکی از صفات بارز زکریا، شتاب در انجام دادن کارهای نیکو است که شیوه ای از شیوه های تبلیغ عملی نیز محسوب می شود؛ «انهم کانوا یسارعون فی الخیرات؛ آنان در كارهاى نيك شتاب مى ‏نمودند.» (انبیاء/ 90) آنان در کارهای خیر شتاب می نمودند. به عبارت دیگر در روابط ایشان با همنوعان، همواره اصل نیکی، خدمت و احسان حاکم بود.
2- عبادت خالصانه و سفارش به آن
عبادت و توجه باطنی خالص به خدای بزرگ حقیقتی است که مظاهر آن در اعمال و رفتارهای اجتماعی جلوه گر می شود و زکریا به خاطر خشوع باطنی و تضرع مخلصانه به درگاه الهی می توانست به انجام دادن خیرات و احسان به بندگان خدا همت گمارد «ویدعوننا رغبا ورهبا وکانوا لنا خاشعین؛ و از روی رغبت و بیم ما را می خواندند و در برابر ما فروتن بودند.» (انبیاء/ 90)
توکل و اعتماد زکریا به عنایات الهی نیز در اثر آن ایمان و خشوع بسیار چشمگیر بود «و زکریا إذ نادی ربه رب لا تذرنی فردا وأنت خیر الوارثین؛ و زکریا را (یاد کن) هنگامی که پروردگار خود را خواند: پروردگارا، مرا تنها مگذار و تو بهترین ارث برندگانی.» (انبیا/ 89)
او خود همواره به عبادت الهی سر گرم و حتی جایگاه مخصوصی بدان اختصاص داده بود. زمانی که ملائکه بشارت یحیی را برایش آوردند آن حضرت در محراب مشغول ابتهال و تضرع بود «فنادته الملائکة وهو قائم یصلی فی المحراب أن الله یبشرک بیحیی؛ پس در حالى كه وى ايستاده [و] در محراب [خود] دعا مى‏ كرد فرشتگان او را ندا دردادند كه خداوند تو را به [ولادت] يحيى كه تصديق كننده [حقانيت] كلمة الله [=عيسى] است و بزرگوار و خويشتندار [=پرهيزنده از آنان] و پيامبرى از شايستگان است مژده مى‏ دهد.» (آل عمران/ 39)
پس در حالی که وی ایستاده در محراب خود دعا می کرد، فرشتگان، او را ندا دردادند که؛ خداوند تو را به ولادت یحیی مژده می دهد. زکریا راهنما و مشوق دائمی مردم به نماز و دعای پروردگار بود و حتی آن گاه که ازجانب خدا مأمور به سکوت گردید، مطابق برخی تفاسیر با اشاره، مردم را به نماز رهنمون شد. «قال آیتک ألاتکلم الناس ثلاث لیال سویا* فخرج علی قومه من المحراب فأوحی إلیهم أن سبحوا بکرة و عشیا؛ فرمود: نشانه تو این است که سه شبانه روز با این که سالمی با مردم سخن نگویی. پس از محراب بر قوم خویش درآمد و ایشان را آگاه گردانید که روز و شب به نیایش بپردازید.» (مریم/ 10- 11)
گفته اند که هر روز از غرفه خویش در هنگام نماز صبح و خفتن بیرون می آمد و اذان می گفت و بنی اسرائیل با او نماز می کردند. چون وقت وعده خدا رسید و نتوانست با مردم سخن بگوید در زمان مقرر بیرون آمد و با اشاره آنها را اعلام کرد به نماز. به هر حال از جمله پیام های آیات فوق این است که این اسوه قرآنی همچون دیگر مبلغان قرآنی، مردم را چه با سخن آشکار و چه با اشاره و ندای کوتاه به تسبیح و عبادت خدای یکتا سفارش می کرده است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا